کشاورزی هوشمند؛ دورنمای زراعت در جهان

الهام میرمحمدی: مقابله با چالش افزایش تقاضا برای مواد غذایی در جهان، و یافتن راه حل پایدار، مقرون‌به‌صرفه و سازگار با محیط زیست، مستلزم ایجاد یک سیستم کشاورزی پیشرفته و پایدار در تولید مواد غذایی برای جمعیت انبوه است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، در هر ثانیه، 3 نفر به جمعیت جهان افزوده می‌شود. این بدان معناست که روزانه 240 هزار نفر متولد می‌شوند و تا سال 2025، جمعیت جهان به 8 میلیارد نفر خواهد رسید. همچنین در سال 2050 جمعیت جهان 9.6 میلیارد نفر پیش‌بینی شده است.

با توجه به رشد جمعیت جهان و افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی، امروزه جامعه جهانی با بحران جدی غذا روبرست و یافتن منابع جدید برای تولید محصولات کشاورزی از جمله راهکارهای موثر در مقابل این بحران است.

از سوی دیگر، تغییرات آب‌وهوایی نیز -در سطح محلی و جهانی- تاثیر منفی بر تولید محصولات کشاورزی دارد. حفظ محیط زیست و افزایش تولید محصولات کشاورزی تنها از طریق شیوه‌های سنتی کشاورزی عملی نیست.

کشاورزی به منظور امرار معاش در کشورهای فقیر، هنوز هم مستلزم داشتن نیروی کار فراوان است. در عین حال تحت تاثیر خطراتی نظیر تغییرات غیرمنتظره زیست‌محیطی، رکود اقتصادی و بسیاری عوامل خطرناک دیگر است.

حتی در کشورهای توسعه‌یافته که کشاورزیِ مکانیزه، تولید محصولات کشاورزی را به میزان قابل توجهی افزایش داده است، هنوز معضل برطرف کردن نیاز نسل‌های آینده به قوت خود باقی است.

کشاورزی هوشمند یکی از بهترین‌ روش‌ها برای مقابله با بحران جهانی غذا و روشی نوین و مقرون‌به‌صرفه در کشاورزی محسوب می‌شود.

با افزایش فشار برای گسترش تولید از یک سو و حفاظت از محیط زیست از سوی دیگر، نیاز به فناوری‌های کشاورزی پیشرفته بیش از پیش احساس می‌شود.

کشاورزی هوشمند چیست؟

پیشرفت‌هایی که تا اواخر قرن بیستم در زمینه کشاورزی حاصل شده بود، در حال حاضر پاسخگوی نیاز جهان نیست.

کشاورزی هوشمند با ارائه راهکارهای ترکیبی، نظیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات مدرن (ICT)، تجهیزات دقیق، اینترنت اشیا (IoT)، سنسورها و سیستم‌های موقعیت جغرافیایی، پهبادها، ربات‌ها و غیره، تولید بهینه محصولات و همین‌طور کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی را به ارمغان می‌آورد.

از دیدگاه کشاورزان، کشاورزی هوشمند باید در قالب مدیریت بهتر و عملیات بهره‌برداری پیشرفته، به ایجاد ارزش افزوده منجر شود.

امروزه در کشورهای توسعه‌یافته این مهم مستلزم موارد زیر است:

1- سیستم‌های مدیریت اطلاعات

این سیستم‌ها به جمع‌آوری، پردازش، ذخیره‌سازی و انتشار داده‌ها در قالب مورد نیاز برای عملیات کشاورزش کمک می‌کند.

2- کشاورزی دقیق

اساس مفهوم کشاورزی دقیق، فناوری اطلاعات است. مهم‌ترین مولفه تکنولو‌ژی‌های کشاورزی دقیق، نظارت عملکرد است که اغلب به عنوان یکی از شاخص‌های پذیرش کشاورزی دقیق مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع کشاورزی دقیق با هدف مدیریت دقیق نهاده‌ها و با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات به شناسایی تمامی فاکتورهای موثر بر عملکرد مزرعه می‌پردازد. و با نظارت دقیق بر تمامی مراحل عملیات زراعی، از زمان کاشت تا پس از برداشت، اطلاعات جامعی از شرایط محیطی و عوامل موثر بر محصول ارائه می‌دهد. این رویکرد در جهت تولید بهینه محصولات سالیانه و کاهش هزینه‌های اقتصادی گام برمی‌دارد.

3- اتوماسیون ماشین‌های کشاورزی

استفاده از ربات‌ها و کنترل خودکار و همین‌طور تکنیک‌های هوش مصنوعی، در فرآیند عملیات زراعی، از دیگر پارامترهای کشاورزی هوشمند است.

اینترنت اشیا و کشاورزی هوشمند

تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از اینترنت اشیا در صنعت کشاورزی، نقش مهمی در کمک به رفع نیازهای غذایی برای جمعیت روبه‌رشد جهان دارد.

در کشاورزی سه عامل آب، خاک و هوا، تاثیرگذارترین عوامل در رشد و پرورش محصولات کشاورزی هستند. استفاده از فناوری‌ها و دستگاه‌های اینترنت اشیا، امکان نظارت و مدیریت لحظه‌ای را بر این عوامل و شرایط فراهم می‌آورد. مهم‌ترین این ابزارها و فناوری‌های اینترنت اشیا، حس‌گرهایی هستند که می‌توانند در استفاده بهینه از این سه منبع برای رشد محصولات کشاورزی موثر باشند. در زیر به برخی از کاربردهای این حسگرها اشاره می‌شود:

• اندازه‌گیری میزان رطوبت خاک و آبیاری هوشمند بر اساس نیاز محصولات کشاورزی
• کنترل دقییق وضعیت هوا از نظر میزان نور، رطوبت موجود در هوا، آلودگی هوا، دمای هوا و غیره
• اندازه‌گیری رطوبت و دما به منظور پیشگیری از پدیدار شدن آفات و دیگر مخرب‌های گیاهی
• استفاده از سیستم‌های ماهواره‌ای و فناوری ماشین به ماشین به منظور هدایت اتوماتیک ماشین‌آلات
• استفاده از راهکارهایی برای مقابله با فرسایش خاک ناشی از فشردگی و تعدد کشت

تولید محصولات کشاورزیِ باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه در جهانی با 7.5 میلیارد نفر جمعیت، چالشی بزرگ است و دیگر استفاده از روش‌های سنتی کشاورزی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز به تامین غذایی این انبوه جمعیت باشد.

قطعا در 40 سال آینده، با ادغام بسیاری از فناوری‌های پیشرفته ، بهره‌وری به حداکثر رسیده و با کاهش ضایعات، خطرات کمتری محیط زیست را تهدید می‌کند.

همچنین نباید از نظر دور داشت که کشاورزی هوشمند می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌ها برای ایجاد کسب‌وکار جهانی باشد. امروزه با توجه به مقیاس رشد جمعیت جهانی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، و همین طور افزایش تقاضا برای مواد غذایی، کشاورزی هوشمند و دقیق در زمینه تولید محصولات کشاورزی می‌تواند منجر به شکل‌گیری بازاری روبه‌رشد در این صنعت شود. البته نباید از نظر دور داشت که این مهم تنها در سایه استانداردسازی امکان‌پذیر است.