روسیه از ابر اژدر خود رونمایی کرد / آیا پوتین برای رویارویی هسته‌ای آماده می‌شود؟

به گزارش تجارت نیوز، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که روز شنبه (به وقت مسکو) زیردریایی هسته‌ای جدید خود به نام «خاباروف‌سک» (Khabarovsk) را در مراسمی در شهر سورودوینسک به آب انداخته است.

«خاباروف‌سک» به عنوان اولین زیردریایی سری تولید انبوه روسیه برای حمل پهپادهای زیرآبی هسته‌ای «پوسایدون» شناخته می‌شود و نمادی از تقویت توان دریایی مسکو در اقیانوس‌ها به شمار می‌رود.

رونمایی از اژدر روس‌ها

آندری بلوسوف، وزیر دفاع، پس از آنکه دریاسالار الکساندر مویسیف، فرمانده نیروی دریایی، مراسم سنتی مرتبط با رونمایی از زیردریایی را برگزار کرد، گفت: «امروز برای ما یک رویداد مهم است – رزم‌ناو سنگین هسته‌ای خاباروفسک از کارخانه کشتی‌سازی مشهور به آب انداخته می‌شود».

هم‌زمان وزارت دفاع در کانال تلگرام تأیید کرد که این زیردریایی جدید قادر است سیستم‌های تسلیحاتی رباتیک را «برای اهداف مختلف» حمل کند. رویترز  ضمن تایید اخبار مرتبط با رونمایی روسیه از زیردریایی‌اش نوشت، این زیردریایی قادر به حمل پوسایدون است؛ سلاحی آخرالزمان که تا به امروز در رقابت‌های تسلیحاتی به چشم نخورده است. این سلاح که در قامت یک اژدر غول‌پیکر ساخته شده، مسلح به سلاح هسته‌ای است و ظاهرا می‌تواند با برد بین قاره‌ای به اعماق دریا سفر کند.

تولید نسخه‌های آزمایشی پهپادهای پوسایدون سال‌هاست که ادامه دارد. این سلاح دارای یک راکتور هسته‌ای کوچک است و ظاهرا به یک کلاهک حرارتی هسته‌ای با اندازه مگا تن مسلح خواهد شد.

قبل از رونمایی از زیردریایی جدید در روز شنبه، اطلاعات کمی در مورد آن برای عموم مردم وجود داشت. اما به گفته برخی رسانه‌ها، ساخت و ساز این زیردریایی در ژوئیه ۲۰۱۴ آغاز شد، چهار سال قبل از اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، اعلام کند که مهندسانش در حال توسعه یک وسیله نقلیه رباتیک بدون سرنشین با سوخت هسته‌ای و مسلح به سلاح هسته‌ای برای حمله دوم هستند که قرار است در سراسر اقیانوس اطلس یا اقیانوس آرام سفر کرده تا اهداف ساحلی در ایالات متحده را هدف قرار دهد.

اوایل این هفته، پوتین بار دیگر گفت که آزمایش موفقیت‌آمیز پوسایدون، از جمله راه‌اندازی راکتور، انجام شده است. این آزمایش احتمالا در دریای کارا، در شرق مجمع‌الجزایر نوایا زملیا در قطب شمال اجرایی شده و در حال حاضر، عکس‌های منتشر شده از این مراسم فقط قسمت عقب زیردریایی را نشان می‌دهند. از نظر طراحی، قسمت عقب بدنه زیردریایی شبیه زیردریایی‌های موشک بالستیک کلاس Borei-A است که از همان سالن کشتی‌سازی به آب انداخته شده‌اند.

سیگنال کرملین

به نوشته یک رسانه روسی سیستم پمپ-جت، با چیزی که به نظر می‌رسد یک پروانه کانال‌دار باشد، تا حدی پوشانده شده است. کارخانه کشتی‌سازی Sevmash چندین عکس از این مراسم را در صفحه VKontakte خود منتشر کرده و بلوسوف، وزیر دفاع روسیه تاکید دارد که این زیردریایی برای تکمیل فرایند عملیاتی‌شدنش به آزمایش‌های متعددی نیاز دارد. در سال‌های اخیر، زیردریایی‌های هسته‌ای جدید حداقل یک سال قبل از تحویل به نیروی دریایی در حال آزمایش بوده‌اند. ساخت دومین کشتی از این کلاس، که قرار است اولیانوفسک نام‌گذاری شود، در سال ۲۰۱۷ آغاز شد اما روز شنبه در مورد زمان رونمایی از آن سخنی به میان نیامد. به گفته گروهی از کارشناسان هر یک از این زیردریایی‌ها ظاهرا می‌توانند شش سلاح پوسایدون را حمل کنند.

احتمالا یکی با ناوگان شمالی و دیگری با ناوگان اقیانوس آرام حرکت می‌کند، اگرچه این موضوع رسما تأیید نشده است. در طول آزمایش و توسعه پهپاد پوسایدون، از زیردریایی بازسازی‌شده کلاس Oscar-II Belgorod به همراه شناورهای سطحی مانند Akademik Aleksandrov و Zvezdochka استفاده شده است. زیردریایی دیزلی-الکتریکی ساروف احتمالاً در برنامه توسعه سیستم‌های تسلیحات رباتیک زیردریایی هسته‌ای روسیه نیز مشارکت داشته است.

پیش از رونمایی زیردریایی مجهز به سلاح هسته‌ای روسیه، ولادیمیر پوتین اخیرا با افتخار اعلام کرد که این کشور اژدر فوق پیشرفته هسته‌ای به نام پوسایدون را آزمایش کرده که غیرقابل توقف و قدرتمندتر از یک موشک هسته‌ای است. این دومین خبری با چاشنی هسته‌ای است که بعد از آزمایش موشک هسته‌ای توسط این بازیگر رسانه‌ای شد. چند روز پیش از آن، روسیه از آزمایش موشک کروز جدید هسته‌ای به نام بوروستنیک یا اسکای‌فال خبر داد که ظاهرا دونالد ترامپ را به شدت عصبانی کرده است. در پی این آزمایش‌ها، رئیس جمهوری آمریکا به پنتاگون دستور داد تا آزمایش سلاح‌های هسته‌ای را هم‌زمان با روسیه و چین کلید بزند.

این اقدامات، چرخه رو به رشد کنش و واکنش سیاست‌های هسته‌ای دو کشور را برجسته می‌کند، زیرا دو بازیگر به طور فزاینده‌ای از محدودیت‌های توافق‌نامه‌های سنتی کنترل تسلیحات فاصله گرفته اند. هم‌زمان دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در واکنش به اظهارات ترامپ تأکید کرد که مهلت قانونی جهانی برای آزمایش هسته‌ای همچنان پابرجاست و اگر به نوعی به آزمایش بوروستنیک اشاره می‌شود، این عمل به هیچ عنوان آزمایش هسته‌ای نیست. به گفته او همه کشورها در حال توسعه سیستم‌های دفاعی خود هستند، اما این یک آزمایش هسته‌ای نیست.

هم بورِوِستنیک و هم پوسایدون بخشی از مجموعه «ابرسلاح‌های» روسیه هستند که پوتین در سال ۲۰۱۸ با هیاهوی فراوان رسانه‌های دولتی از آن‌ها رونمایی کرد. از این دو سلاح به عنوان عامل بازدارنده آشکار در برابر غرب یاد می‌شود. بالاخص آن که در جریان رونمایی پوتین از این موشک، یکی از ویدیوها، مسیر پرواز موشکی را نشان داد که به طور برجسته فلوریدا را به عنوان مقصد خود نشان می‌داد.

پاسخ مرگبار پوتین

سناتور روس، کنستانتین کوساچف، این «ابرسلاح‌های» جدید را پاسخ روسیه به تلاش‌های غرب برای تسلط نظامی بر جهان قلمداد کرد. کوساچف گفت: «در سال‌های اخیر، آن‌ها متکبرانه و با اعتماد به نفس عمل کرده‌اند، با این توهم که با هیچ مقاومتی روبه‌رو نخواهند شد؛ و این پاسخ قانع‌کننده روسیه است که «اورشنیک»، «بورِوِستنیک» و «پوسایدون» نام دارد. اورشنیک یک موشک بالستیک میان‌برد با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای است.» با این حال روسیه پوسایدون را به عنوان سلاحی مرگبار برای کشورها و تغییر دهنده بازی معرفی کرده که سواحل مخالفان روسیه را ویران خواهد کرد.

پوتین روز چهارشنبه در یک بیمارستان نظامی که در آن آزمایش موفقیت‌آمیز را اعلام کرد، گفت: «چیزی شبیه به آن (این موشک) وجود ندارد و به این زودی‌ها هم ساخته نمی‌شود. راهی نیز برای رهگیری‌اش در دسترس نیست.» پوسایدون برای سفر مخفیانه زیر آب در مسیر خود برای نابودی زیرساخت‌های حیاتی ساحلی، مانند ایستگاه‌های دریایی و بنادر طراحی شده است. این موشک با طول 70 فوت، برای بزرگترین زیردریایی‌های روسیه بسیار بزرگ است و برای به آب انداختن آن به زیردریایی مخصوص نیاز است.

نوامبر ۲۰۲۰، کریستوفر فورد، معاون وقت وزیر امور خارجه در امور امنیت بین‌الملل و عدم اشاعه، گفت که پوسایدون‌ها برای «غرق کردن شهرهای ساحلی ایالات متحده با سونامی‌های رادیواکتیو» طراحی شده‌اند، اما در مورد اینکه آیا قدرت چنین انفجارهایی برای ایجاد سونامی کافی خواهد بود یا خیر، تردید وجود دارد. شایان ذکر است که اتحاد جماهیر شوروی، ایده استفاده از امواج سونامی برای تخریب تأسیسات ساحلی را چندین بار مورد مطالعه قرار داد. این کشور در آن بازه زمانی و با هر مطالعه به این نتیجه رسید که این ایده کارساز نخواهد بود.

پاول پودویگ، متخصص نیروهای هسته‌ای روسیه، در این باره به واشنگتن پست گفت: «یکی از مطالعات این ایده را «پوچ» خواند». با این حال بر اساس اطلاعات موجود این سلاح طبقه‌بندی‌های سنتی را نقض می‌کند. مایکل بی. پترسن، دانشمند ارشد پژوهشی فعال در برنامه مطالعات نظامی روسیه در مرکز تحلیل‌های دریایی، یک سازمان تحقیقاتی و تحلیلی غیرانتفاعی، در این باره مدعی است که پوسایدون قرار است کلاهک هسته‌ای حمل کند و توسط یک راکتور هسته‌ای تغذیه می‌شود که می‌تواند با برد عملاً نامحدود در اقیانوس حرکت کند و آن را به یک «سلاح فرانکن» تبدیل ‌کند که چیزی بین یک اژدر و یک کشتی زیرآبی بدون سرنشین است.

از حقیقت تا رویا

او با انتشار پیامی در پلتفرم  «ایکس» نوشت: «موسسات تحقیقاتی شوروی چنین انفجارهایی را در دریاچه‌ی لادوگا و بعدا در نوایا زملیا مدل‌سازی کردند. این مطالعات نشان داد که فلات قاره‌ها بیشتر انرژی را جذب می‌کنند – امواج عظیم به سرعت پراکنده می‌شوند و تخریب ساحلی در مقیاس بزرگ را از نظر فیزیکی غیرواقعی می‌کنند.»

این کارشناس در ادامه افزود: «ما اطلاعات کمی در مورد پوسایدون فراتر از اطلاعات فاش‌شده‌ای که از تلویزیون روسیه پخش شد، در اختیار داریم. با این حال، با توجه به تمایل قبلی شوروی، پوسایدون کمتر یک انقلاب فنی و بیشتر یک مفهوم پایدار است». هم‌زمان مفسران طرفدار کرملین به واسطه علاقه‌شان به نمادگرایی پشت قابلیت‌های نظری پوسایدون پنهان شده و ادعا می‌کنند که سلاحی که می‌تواند شهرهای ساحلی را به طور بالقوه زیر آب ببرد، علیه کشوری مانند ایالات متحده و بریتانیا بیشترین تاثیر را خواهد داشت.

سرگئی مارکوف، مفسر سیاسی طرفدار کرملین، در این باره نوشته: «از آنجایی که تمدن آنگلوساکسون در امتداد سواحل دریاها و اقیانوس‌ها واقع شده، در برابر قدرت پوسایدون بسیار آسیب‌پذیری است. پوسایدون یک اژدر هسته‌ای ضد آنگلوساکسون قلمداد می‌شود».

پترسن، دانشمند هسته‌ای نیز تاکید دارد  که چند نکته ناشناخته در مورد پوسایدون وجود دارد، از جمله اینکه آیا این سلاح از قبل با داده‌های هدف‌گیری بارگذاری شده و آیا از ارتباطات ماهواره‌ای برای هدایت استفاده می‌کند یا خیر. او گفت، این احتمال بالا است که این سلاح از یک سیم روی سطح آب برای دریافت چنین اطلاعاتی پس از انتخاب هدف استفاده کند. در حالی که بحث عمومی در مورد پوسایدون، از جمله توانایی اش در ایجاد «سونامی»، بالا  گرفته، کاربردهای نظامی آن نسبتا محدود است. به باور گروهی از کارشناسان این سلاح قابلیت «ضربه دوم» را داراست و توصیف کننده سلاح‌هایی است که قرار است پس از شروع جنگ هسته‌ای، تهدیدی ایجاد کنند.

پترسن نیز بر این باور است که، این زیردریایی‌ها شامل زیردریایی‌هایی می‌شوند که می‌توانند ۱۶ موشک بالستیک با ۶ تا ۱۰ کلاهک حمل کنند و به این ترتیب یک زیردریایی واحد مخرب‌تر از چندین پوسایدون است. به باور پترسن: «این زیردریایی به جای اینکه برای جنگ استفاده شود، برای واداشتن دشمن به عقب‌نشینی در مواجهه با تهدیدهای استفاده از آن طراحی شده است. البته، روسیه ممکن است تصمیم به استفاده از آن بگیرد، اما تا آن زمان، جنگ استراتژیک جهانی یا در حال انجام است یا تنها گزینه باقی مانده قلمداد می‌شود».

گزارش‌های رسانه‌های روسی سرعت پوسایدون را بین ۶۰ تا ۱۰۰ گره (حدود ۷۰ تا ۱۱۱ مایل در ساعت) اعلام کردند. پترسن در این باره مدعی است که احتمالا برای پنهان ماندن و باز نگه داشتن پیوندهای ارتباطی، این سلاح  بسیار کندتر حرکت خواهد کرد.

در هم‌زمان آنگونه که نیکول گراجوسکی، یکی از اعضای بنیاد کارنگی مدعی است، پوسایدون در راستای سنت دیرینه شوروی در آزمایش سیستم‌های تحویل زیر دریا با بازده بالا قابل تبیین است و مشخص می‌کند که چگونه می‌توان از عمق اقیانوس، فشار و انتشار موج ضربه‌ای برای شکل‌دهی یا تقویت اثرات هسته‌ای استفاده کرد. چنین تجربه‌ای در مقیاس بزرگ به اوایل دهه 1950 برمی‌گردد.