شوکی چینی / چگونه پکن با تسخیر بازارها صنایع محلی را زمین زد؟

به گزارش تجارت نیوز، موتور صادرات شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، در طول پنج ماهی که تعرفه‌های سرسام‌آور ایالات متحده علیه این کشور اعمال شده، متوقف نشد و همین گزاره پکن را به سوی مازاد تجاری بی‌سابقه به میزان ۱.۲ تریلیون دلاری سوق داده است. با محدود شدن دسترسی‌های اژدهای زرد به بازارهای ایالات متحده، تولیدکنندگان چینی نشان داده‌اند که عقب‌نشینی نمی‌کنند، از همین رو خریدهای هند در ماه اوت به بالاترین حد خود رسید، محموله‌های ارسالی به آفریقا رکورد سالانه را ثبت کردند و فروش به آسیای جنوب شرقی از اوج دوران همه‌گیری فراتر رفته است.

یکه تازی چین در بازارهای تجاری

افزایش نفوذ تجاری چین باعث ایجاد نگرانی‌هایی در خارج از کشور شده، زیرا دولت‌ها آسیب احتمالی به صنایع داخلی خود را در برابر خطر خصومت پکن – شریک تجاری برتر بیش از نیمی از کره زمین – ارزیابی می‌کنند. در حالی که فعلا مکزیک علنا به تعرفه‌های شناور تا ۵۰ درصد بر محصولات چینی از جمله خودرو، قطعات خودرو و فولاد واکنش نشان داده، سایر کشورها تحت فشار فزاینده‌ای برای واکنش به این کنش قرار دارند.

مقامات هندی در هفته‌های اخیر برای تحقیقات در مورد دامپینگ کالاها (قیمت‌شکنی) توسط کشورهایی چون چین و ویتنام ۵۰ درخواست دریافت کرده‌اند. وزیر تجارت اندونزی متعهد شد که پس از انتشار ویدیوهای مرتبط با فروشندگان چینی که تبلیغات مرتبط با صادرات شلوار جین و پیراهن به قیمت ناچیز ۸۰ سنت آمریکا به شهرهای بزرگ را تبلیغ می‌کردند و باعث اعتراض عمومی شدند، سیل کالاها را رصد کند.

هزینه بازی تازه پکن

با وجود تمام این دردها، احتمال اقدامات معنادارتر محدود است. به نظر می‌رسد کشورهایی که از قبل درگیر مذاکرات تعرفه‌ای با دولت ترامپ بوده‌اند، تمایلی به جنگ تجاری جداگانه با دومین اقتصاد بزرگ جهان ندارند. این امر به پکن فضای تنفس می‌دهد تا از تعرفه‌های ایالات متحده که بر اساس پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی قرار بود نرخ رشد سالانه پکن را نصف می‌کند، در امان بماند. کریستوفر بدور، معاون مدیر تحقیقات چین در Gavekal Dragonomics، در این باره به بلومبرگ گرفت: «چنین واکنش ملایمی احتمالا ناشی از مذاکرات تجاری جاری ایالات متحده است. برخی از کشورها ممکن است نخواهند به عنوان عامل فروپاشی سیستم تجارت جهانی شناخته شوند. برخی نیز احتمالا از اعمال تعرفه‌ها علیه چین خودداری کردند تا از این متغیر به عنوان اهرمی در مذاکراتش با ایالات متحده استفاده کنند.»

کشورهایی که به دنبال حراست از اقتصاد خود در برابر چین هستند، با احتیاط گام برمی‌دارند. وزیر تجارت آفریقای جنوبی توصیه کرده که تعرفه‌های تنبیهی بر صادرات خودروهای چینی – که امسال تقریبا دو برابر شده – اعمال نشود و در عوض به دنبال سرمایه‌گذاری بیشتر است. شیلی و اکوادور پس از آنکه کاربران فعال ماهانه Temu، غول تجارت الکترونیک چین در آمریکای لاتین، از ژانویه ۱۴۳ درصد افزایش یافت، بی‌سروصدا در حال وضع عوارض هدفمند بر واردات کم‌هزینه هستند. در حالی که برزیل به اقدامات تلافی‌جویانه تهدید کرده، تابستان امسال به BYD، بزرگترین تولیدکننده خودروهای برقی چین، فرصتی برای افزایش تولید محلی داد.

پاشنه آشیل اژدهای زرد

در ابن میان پکن از جذابیت دیپلماتیک برای متوقف کردن از رویکرد تلافی جویانه کشورها استفاده می‌کند. اوایل ماه جاری، رئیس‌جمهور چین در جریان فراخوان رهبران این بلوک، کشورهای عضو بریکس را برای صدای واحد علیه سیاست‌های حمایت‌گرایانه آمریکا گرد هم آورد، در حالی که مقامات وزارت بازرگانی ایالات متحده به مکزیک هشدار داده‌اند که قبل از اقدام «دوباره فکر کند» و مشخص کرده‌اند که چنین اقداماتی صرفا موجب می‌شود تا اتهام‌های متقابلی علیه آنها مطرح شود. ترامپ با تشدید خطرات، کشورهای ناتو را تحت فشار قرار داد تا به دلیل حمایت چین از روسیه، تعرفه‌هایی به میزان ۱۰۰ درصد بر این کشور اعمال کنند.

این در حالی است که مقامات چینی می‌گویند تجارت‌شان با جهان معقول است و این بازیگر قصد تسلط بر بازارهای جهانی را ندارد. لیائو مین، معاون وزیر دارایی، ماه ژوئیه گفت: «وقتی تقاضا از خارج وجود دارد، چین بر اساس آن صادراتش را تنظیم می کند.» روزنامه دولتی پیپلز دیلی ماه گذشته در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی به انتقادات غرب از «دامپینگ» پاسخ داد و استدلال کرد که صادرکنندگان چینی زیر قیمت نمی‌فروشند.

به گفته چانگ شو و دیوید کو، دو چهره فعال در بلومبرگ اکونومیکس، اگر ترامپ کشورهای دیگر را برای اتحاد علیه چین بسیج کند، پکن برای مقابله با چالش‌های داخلی مانند سقوط طولانی‌مدت بازار املاک و افزایش سن جمعیت با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شود. به باور این دو تحلیلگر اقتصادی: «پکن احتمالا بلافاصله به تعرفه‌های متقابل پاسخ خواهد داد، اما این کار خطر دور شدن شرکا را به همراه دارد. اما با گذشت زمان، ممکن است شرکت‌ها نیز به بومی‌سازی تولید در کشورهای شریک تشویق شوند.»

به نوشته بلومبرگ در حالی که صادرکنندگان چینی در حال مقابله با موانع هستند، افزایش تجارت، آنها را ثروتمندتر نخواهد کرد یا به حل مسائل داخلی کشور کمکی نمی‌کند. سود شرکت‌های صنعتی در هفت ماه اول ۱.۷ درصد کاهش یافت، زیرا تولیدکنندگانی که سعی داشتند ظرفیت اضافی در داخل را تحت برنامه شی کاهش دهند، قیمت‌ها را برای فروش بیشتر در خارج از کشور کاهش دادند. این گزاره تنها تورم منفی چسبنده چین را بدتر کرد.

از منظری دیگر برخلاف نظر مقامات خارجی مانند اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده که از پکن خواسته تقویت مصرف‌کننده چینی را به عنوان ستون برنامه خود برای نیم دهه آینده قرار دهد، انفجار صادرات می‌تواند تلاش‌های پکن برای ایجاد تعادل میان اقتصاد خود با تحریک مصرف‌کننده را تضعیف کند.

به باور شی، استقبال از چنین خطراتی ممکن است ارزشمند باشد. نشان دادن اینکه چین به مصرف‌کننده آمریکایی نیازی ندارد، موضع او را در دیدار حساس با ترامپ در اجلاس کره جنوبی تقویت می‌کند. این در حالی است که بزرگترین اقتصادهای جهان در حال بررسی یک توافق تجاری احتمالی هستند؛ بالاخص آن که در حال حاضر، توقف ۹۰ روزه تعرفه‌های ۱۴۵ درصدی، صلح را حفظ کرده است.

شوک چینی

حتی قبل از اینکه ترامپ با توسل به تعرفه‌های شدید جهان را شوکه کند، بازارهای نوظهور که در معرض خطر از دست دادن میلیون‌ها شغل تولیدی قرار داشتند، نگران اشباع کالاهای چینی بودند. رئیس جمهور پیشین اندونزی برای محافظت از صنایع محلی، تعرفه ۲۰۰ درصدی را به چالش کشید، اما برزیل عوارض فولاد چین را افزایش داده است. حتی ویتنام نیز برای تضعیف غول‌های خرده‌فروش آنلاین چینی که فروشندگان محلی را تضعیف می‌کنند گام‌هایی برداشته است. با این همه برای رهبران خارجی دشوار است تا از اقتصاد خود در برابر ناوگان عظیم کارخانه‌های چین محافظت کنند.

آرتور کروبر، رئیس تحقیقات فعال در Gavekal Dragonomics، در این باره به بلومبرگ گفت: «حمایت‌گرایی ایالات متحده و سایر کشورها به ببر کاغذی تبدیل شده زیرا صادرکنندگان چینی بسیار رقابتی هستند. آنها می‌توانند بخشی از ضربه تعرفه را تحمل کنند و همچنان از طریق انتقال و جابه‌جایی تولید در مراحل پایانی به کشورهای با تعرفه پایین‌تر، به راه‌حل‌های زیادی دست یابند.»

چیا سری، رئیس بانک مرکزی کامبوج، نیز در مورد سیاست متعادل‌سازی که اقتصادهای کوچکتر و وابسته به پکن باید بدان متوسل شوند، صادقانه گفت. او اوایل این ماه در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ، در پاسخ به سوالی در مورد دامپینگ چین، تاکید کرد: «ما واردات زیادی از چین داریم و از نظر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به این کشور بسیار وابسته‌ایم».

همزمان تقاضا برای نوآوری‌های پیشرفته و جهانی چین به افزایش حجم ترافیک اخیر کمک کرده است. افزایش فروش به بازارهای ثروتمند اروپا و استرالیا نیز ثابت کرد که پکن به سادگی خریداران جدیدی برای بسیاری از محصولات پیدا کرده است.

هند نشان می‌دهد که چگونه ترسیم مجدد نقشه تجارت جهانی توسط ترامپ، به نفع پکن خواهد بود. ماه گذشته صادرات به همسایه چین رکورد ۱۲.۵ میلیارد دلار را ثبت کرد؛ رکوردی که عمدتا توسط تامین کنندگان اپل هدایت می‌شود. با این حال، این شرکت‌ها هنوز به قطعات و ابزارهایی که عمدتا در چین ساخته می‌شوند، وابسته هستند. طبق داده‌های منتشر شده توسط پکن، در ماه ژوئیه، شرکت‌های چینی تقریبا یک میلیارد دلار تراشه کامپیوتری و میلیاردها دلار دیگر تلفن و قطعات به هند صادر کردند. این امر صادرات را در مسیر عبور از رکورد سال گذشته قرار داد، به طوری که ارزش محموله‌های امسال تاکنون تقریبا به اندازه کل سال ۲۰۲۱ است.

ساجد چینوی، اقتصاددان ارشد جی‌پی‌مورگان چیس و شرکا در هند، به تلویزیون بلومبرگ گفت: «چین در نیمه اول سال عملکرد بهتری نسبت به انتظاراتش داشته است. بخشی از واقعیت حاکم به این دلیل است که چین بسیار هوشمندانه بازارهای صادراتی بازیگرانی چون اروپا را پیدا کرده؛ بازارهایی که مانع اصلی کاهش صادرات به ایالات متحده شده‌اند.»