چرا باید اقتصاد بخوانیم

[note content=”این عنوان کمی غلط انداز است. ممکن است فکر کنید می­‌خواهم بگویم چرا  رشته تحصیلی خود مثل «مهندسی شیمی» را رها کنیم؛ یا از شغل خود برای مثال به‌ عنوان «نویسنده» انصراف بدهیم و در رشته اقتصاد مشغول به تحصیل شویم. اما برخلاف چیزی که در اولین نگاه به نظر می­‌رسد، قصد دارم بگویم به‌ عنوان یک مهندس شیمی، نویسنده، فارغ‌­التحصیلی جویای کار، خانمی خانه‌­دار و یا به‌ طور عمومی به‌عنوان «عضوی از جامعه» چرا باید با اصول و مبانی علم اقتصاد آشنا شویم؟ این علم چطور می‌­تواند زندگی فردی و اجتماعی ما را متحول کند؟”]

اقتصاد؛ علمی برای بررسی تقریبا همه چیز

شاید فکر کنید که می‌توانیم «با استفاده از مبانی علم اقتصاد در مدت‌زمانی کوتاه ثروتمند بشویم.» اما این عنوان بیشتر برای نگارش کتاب­‌های پرفروشی خوب است که درنهایت فقط نویسنده­‌شان را ثروتمند می­‌کنند.

شغل ما هر چیزی که باشد، در تمام زندگی با «منابع محدود» مواجه هستیم که باید آن­ها را به بهترین شکل، برای نیاز­های گوناگون خود «تخصیص» بدهیم. مهم­‌ترین منبع محدودی که ما در اختیار داریم «زمان» است. اگر بخواهیم روزی ده ساعت کار کنیم، به کلاس موسیقی برویم، ورزش کنیم، مطالعه کنیم، فیلم ببینیم، استراحت کنیم و البته فعالیت­‌های ضروری مانند حمام رفتن، غذا خوردن و خرید کردن را نیز از قلم نیندازیم، بی­‌تردید اولین مشکلی که پیدا خواهیم کرد، مشکل زمان خواهد بود.

[imp content=”اقتصاد علمی است در مورد تقریبا همه‌چیز!”]

به‌ غیر از زمان، منابع مالی، حوصله و توان فیزیکی ما نیز محدود است. به همین دلیل است که همیشه در زندگی خود درگیر «انتخاب» هستیم. وقتی فکر می‌­کنیم که برای تعطیلات نوروزی در خانه استراحت کنیم و یا به سفر برویم، به‌ طور ناخودآگاه می­‌کوشیم که منبعی محدود (در اینجا طول مدت تعطیلات) را «مدیریت» کنیم. در یک کلام، «اقتصاد علمی است در مورد تقریبا همه‌چیز!»

علم اقتصاد؛ علمی برای تمام فصول

اصول و مبانی علم اقتصاد برخلاف آن چیزی که تصور می­‌شود فقط به درد بازار بورس و یا تحلیل خبری شبکه چهار نمی­‌خورد. این علم به طور مستقیم در زندگی شما تاثیر دارد.

اگر همسرتان بگوید «تو به‌ اندازه کافی به من محبت نمی­‌کنی.» چه برداشتی می­‌کنید؟ چطور می‌­توانید به بهترین شکل به او پاسخ بدهید؟ یکی از تعابیری که می­‌شود از این جمله داشت این است که «مقدار سهم من از منابع محدود خانوار، شامل زمان و توجه و غیره کافی نیست.»

اگر در پاسخ شما از مشکلات کاری خود بگویید، درواقع قصد دارید میزان محدودیت منابع خانوار، (scarcity of resources) را به او یادآور شوید.

در این مورد همسر شما یک‌ میزان مشخص «تقاضا» برای دریافت محبت دارد. شما نیز می­‌توانید به‌اندازه محدودی محبت به او «عرضه» کنید. اگر از امروز سر کار نروید و تمام وقت خود را برای محبت به او تخصیص بدهید،‌ به‌احتمال‌زیاد به خاطر مشکلات مالی همسرتان ناامیدتر خواهد شد.

همچنین ممکن است فکر کنید که اگر بیش‌ از حد به او توجه کنید «ارزش» محبت­‌های شما کم­تر می‌­شود. باور کنید یا نه، پیدا کردن یک «نقطه تعادل» برای عرضه و تقاضای محبت یا هر چیز دیگر، به شکلی که هر دوی شما را راضی کند از موضوعات علم اقتصاد است.

[imp content=”در این مورد، همسر شما یک‌میزان مشخص «تقاضا» برای دریافت محبت دارد. شما نیز می­‌توانید به‌ اندازه محدودی محبت به او «عرضه» کنید. “]

به این ترتیب با آگاهی از مبانی علم اقتصاد می­‌توانیم معنای دقیق جمله­‌های دیگران را بفهمیم، بهترین جواب را انتخاب کنیم و درنهایت به حداکثر رضایت متقابل برسیم.

مبانی علم اقتصاد یا مبانی علم زندگی

اگر در مرتب کردن خانه شرکت نکنیم باز هم مادرمان اجازه می­‌دهد که سر میز غذا بنشینیم؛ اما جامعه مانند خانواده با ما مسامحه نخواهد کرد.

در دنیای بیرون کسی به ما غذای مجانی نخواهد داد و برای داشتن امکانات بهتر مجبور هستیم بخشی از زمان خود را صرف کار کنیم.

ما به‌طور پیوسته تصمیمات مهم اقتصادی می­‌گیریم. برای نمونه وقتی در انتخابات شرکت می‌­کنیم از یک برنامه اقتصادی حمایت می­‌کنیم و یک یا چند برنامه اقتصادی دیگر را کنار می­‌گذاریم؛ اما پرسش اینجا است که چطور می‌­توانیم از برنامه‌­ای حمایت کنیم که نسبت به آن شناخت نداریم؟

تمامی فعالیت‌های روزانه ما به همین اندازه مهم است. وقتی کالایی را می­‌خریم، از مدل تجاری یک تولیدکننده حمایت می‌کنیم و در آن واحد تعداد بسیار زیادی کارخانه را نادیده می‌گیریم. مطالعه علم اقتصاد می‌تواند خیلی سریع دید ما را نسبت به خود و اطرافمان ارتقا بدهد.

علم اقتصاد؛ علمی برای دنیایی بهتر

اگر درآمدمان تغییر محسوسی کند خودروی ما، غذایی که می­‌خوریم، لباس­‌هایمان و در مواردی باورهایمان نیز دست‌خوش تغییر خواهد شد.

فرض کنید درآمد شما آن‌قدر کم است که خودتان مجبورید تمام غذای موردنیاز خود را تهیه کنید. هرروز وقت زیادی می­‌گذارید تا ارزان­‌ترین مواد غذایی را بخرید و با آن­ها غذاهایی ارزان درست کنید که نیاز شما به ویتامین و پروتئین را نیز برطرف کند.

اما چه می­‌شود اگر درآمد شما به ناگاه 10 برابر شود؟ ممکن است در این حالت وقت خود را به کارهایی مفیدتر اختصاص بدهید و غذای خود را از رستوران تهیه کنید، یا غذاهای آماده بخورید.

حالا فرض کنید درآمدتان 100 برابر شود. در این حالت می­‌توانید یک آشپز بسیار ماهر استخدام کنید که علاوه بر مهارت در آشپزی، دکترای علوم تغذیه نیز دارد. او بهترین غذاها را به سالم‌­ترین شکل برایتان درست خواهد کرد.

[imp content=”اگر درآمدمان تغییر محسوسی کند خودروی ما، غذایی که می­‌خوریم، لباس­‌هایمان و حتی باورهایمان نیز دست‌خوش تغییر خواهد شد.”]

وقتی برای بار اول درآمدتان 10 برابر شد، کیفیت تغذیه شما به‌ شدت افت کرد. چراکه غذای آماده به‌ اندازه غذایی که خودتان با وسواس درست می­‌کردید سالم نیستند؛ اما در رخداد دوم کیفیت تغذیه شما از همیشه بهتر شد، چراکه شما منبع خوبی از دانش تغذیه در اختیار دارید که پیش‌تر به آن دسترسی نداشتید.

این نتیجه که «افزایش درآمد می­‌تواند وضع تغذیه شما را ابتدا خیلی بدتر و سپس خیلی بهتر کند» شاید از همان ابتدا روشن نباشد.

یک نتیجه مهم این است که همیشه تغییرات اقتصادی به شکل مستقیم کیفیت زندگی تک‌تک افراد را ارتقا نخواهد داد. یک سیاست اقتصادی ممکن است وضع روزنامه­‌ها را بهتر و وضع خوانندگان روزنامه­‌ را بدتر کند. به طور طبیعی، در این مورد روزنامه­‌ها از این سیاست دفاع خواهند کرد؛ اما ما دفاعیاتی را خواهیم خواند که در عمل به ضررمان هستند.

پس بیایید اقتصاد بخوانیم!

چرا عده‌ای پورشه سوار می‌شوند و عده‌ای دیگر پراید؟

چه کسی تصمیم می­‌گیرد که یکی خاویار بخورد و عده‌­ای سیب­‌زمینی؟

طبیعی است که اگر همه بخواهند هر روز خاویار مصرف کنند، نسل این ‌گونه دریایی خیلی زود منقرض خواهد شد؛ اما منابع محدود جامعه چطور بین افراد تقسیم می­‌شوند؟

مهم‌­تر از همه، چطور می­‌توانیم سهم خود از منابع محدود اجتماعی را بیشتر کنیم و یا چطور می­‌توانیم منابع کل جامعه را افزایش بدهیم؟ حتی اگر مالک یک بنگاه اقتصادی نباشیم، حتی اگر نخواهیم درآمد خود را به بهترین شکل برای مخارجمان تخصیص بدهیم، حتی اگر نخواهیم پس­‌انداز کنیم و با سرمایه­‌گذاری پس‌­انداز خود را بزرگ‌تر کنیم، باز هم تمامی منابع ما محدود خواهند بود. برای آگاهی از رفتار خود، درک رفتار دیگران و اطلاع از نحوه تاثیر گذاشتن این تصمیم‌­ها بر یکدیگر لازم است اقتصاد بخوانیم.

در آکادمی تجارت‌نیوز قصد داریم مهم‌­ترین مباحث اقتصادی را به ساده‌­ترین زبان ممکن با یکدیگر مرور کنیم. باور ما این است که آگاهی عمومی از علم اقتصاد می­‌تواند کیفیت زندگی جامعه را بهبود بخشد.