میلاد مرادی 
رئیس کانون سراسری انجمن‌های حمل‌و‌نقل بین‌المللی پاسخ می‌دهد:
مشکل اصلی کامیون‌داران چیست؟
رئیس کانون سراسری انجمن‌های حمل‌و‌نقل بین‌المللی عنوان می‌کند: اکنون اکثر سیستم‌های حمل‌و‌نقل بار در دنیا به سمت سیستم شرکت‌مالکی پیش رفته است. در سیستم شرکت‌مالکی، راننده‌ها تحت پوشش قرارداد کاری با شرکت همکاری می‌کنند.
میلاد مرادی: اعتراض کامیون‌داران در چند روز گذشته به تیتر یک اکثر رسانه‌های کشور تبدیل شد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، این اعتراض، وزارت راه را بر آن داشت تا طی توافقی، افزایش 20 درصدی کرایه‌ها را بپذیرد. با این حال، برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که مشکلات کامیون‌داران ریشه‌ای‌تر از افزایش نرخ کرایه است. مسعود دانشمند، رئیس کانون سراسری انجمن‌های حمل‌و‌نقل بین‌المللی است. وی در گفتگو با تجارت‌نیوز ، به مشکلات اصلی کامیون‌داران کشور پرداخته است.
ریشه اعتراضات کامیون‌داران در چه زمینه‌هایی است و آیا با افزایش نرخ کرایه این مشکل حل می‌شود؟
از سال 1357 به بعد، خصوصا در سال‌های 62 و 63، بیشتر کامیون‌داران به سمت تک‌مالکی تمایل پیدا کردند. سیستم تک‌مالکی زمان تلف‌شده کامیون را افزایش می‌دهد. یعنی پیمایش کامیون را به حد استاندار نمی‌رساند. در حال حاضر با سیستم تک‌مالکی، پیمایش کامیون‌های کشور در بهترین حالت، 80 هزار کیلومتر در سال است. این پیمایش براساس استاندارهای جهانی بسیار پایین است. چرا که براساس این استاندارها پیمایش کامیون‌ها در کشور باید حدود 150 هزار کیلومتر در سال باشد.
اگر پیمایش افزایش یابد، درآمد راننده نیز افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال، اگر راننده‌ای بخواهد از بندرعباس باری را به مقصد تهران حمل کند، طبق قیمت‌های قبلی، میزان 3.5 میلیون پول دریافت می‌کند و زمان تحویل بار تفاوتی در تغییر درآمد وی ندارد. در واقع راننده برای انجام مقدمات حمل بار، مانند بارگیری، ثبت و سایر مراحل مربوط به حمل بار، دستمزدی دریافت نمی‌کند. این در حالی است که راننده بخش زیادی از وقت خود را برای انجام این کارها تلف کرده است.
از طرف دیگر، راننده هنگام تخلیه بار نیز باید مدت زمانی را صرف تسویه کند، اما باز همان مبلغ قبل را دریافت می‌کند و افزایش نمی‌یابد. بنابراین زمان‌های تلف‌شده در مقدمات و موخرات حمل بار بسیار زیاد است. باید سیستمی طراحی شود که زمان تلف‌شده راننده کامیون به حداقل برسد. با این کار، اگر راننده‌ای در حال حاضر هر هفت روز یک بار از تهران به بندرعباس می‌رود، این زمان مثلا به سه روز یک بار کاهش پیدا می‌کند. بنابراین زمان سفر دو برابر خواهد شد و درآمد نیز دو برابر می‌شود.
حالت بهینه برای رانندگان همان سیستم «شرکت‌مالکی» است؟ یعنی رانندگان در شرکت‌های حمل‌و‌نقل مشغول به کار شوند.
بله حالت بهینه همین شرکت‌مالکی است. چرا که انجام بسیاری از کارها در این سیستم بر عهده شرکت‌ها خواهد بود نه بر عهده رانندگان کامیون. به عنوان مثال، شرکت مربوطه قبل از رسیدن راننده به مقصد، بسیاری از کارها از جمله تسویه‌حساب با صاحب بار، گرفتن کرایه و… را انجام می‌دهد. به این ترتیب زمان تلف‌شده راننده بسیار کاهش می‌یابد. بعد از رسیدن به مقصد، راننده نیز کامیون را به ترمینال شرکت واگذار می‌کند تا تعمیرات سبک بر روی آن انجام شود. در این فاصله وی می‌تواند به امور شخصی و خانواده خود بپردازد. سپس دوباره بعد از استراحت، شرکت مربوطه بار برگشت را برای وی هماهنگ می‌کند. خب این سیستم شرکت مالکی بود.
حال برای آنکه خود راننده نیز درصدی از مالکیت را داشته باشد، می‌تواند سهام‌دار شرکت شود. یعنی شرکت مربوطه خدمات مدیریتی و بالاسری ارائه می‌دهد و رانندگان نیز علاوه بر دریافت دستمزد و درآمد کافی، می‌توانند در سود شرکت نیز سهیم شوند. این فرمول اکنون در اکثر نقاط دنیا اجرا می‌شود. ما نیز باید به سمت سیستم شرکت‌مالکی پیش برویم. حال در این سیستم راننده یا صرفا راننده خواهد بود یا علاوه بر آن، می‌تواند سهام‌دار نیز باشد. چرا که در این سیستم راننده دیگر دغدغه میزان نرخ کرایه و افزایش قیمت گازوئیل، قطعات یدکی و تعمیر کامیون را نخواهد داشت و وی در هر حالتی سر ماه حقوق خود را دریافت می‌کند.
تجربه کشورهای دیگر در این زمینه چگونه است؟
اکنون اکثر سیستم‌های حمل‌و‌نقل بار به سمت سیستم شرکت‌مالکی پیش رفته است. در سیستم شرکت‌مالکی، راننده‌ها تحت پوشش قرارداد کاری با شرکت همکاری می‌کنند. در این حالت، صاحب بار نیز با راننده قرارداد نمی‌بندد. بلکه این قرارداد را با شرکت خواهد بست و شرکت مربوطه باید مسئولیت این کار را قبول کند. این کار باعث می‌شود تا جابجایی بار به‌هنگام و در زمان معین صورت بگیرد. چرا که در حالت تک‌مالکی ممکن است بنا به هر دلیلی راننده نتواند در زمان معین بار را به مقصد تحویل دهد. اما در سیستم شرکت‌مالکی، اگر برای یک راننده مشکل به وجود آید و نتواند بار را به مقصد برساند، شرکت مربوطه این وظیفه را به رانندگان دیگر می‌سپارد.
در واقع می‌توانیم اینگونه جمع‌بندی کنیم که افزایش نرخ کرایه مشکلات کامیون‌داران را به صورت ریشه‌ای حل نخواهد کرد، بله؟
بله همین‌طور است. از هنگامی که نرخ دلار 2500 تومان بوده تا اکنون که 4200 تومان است، نرخ کرایه به همین صورت بوده است. این نوسانات ارزی باعث شده تا قیمت لاستیک، روغن، لنت و سایر قطعات یدکی افزایش پیدا کند. از طرفی، هزینه تعمیر کامیون نیز بالا رفته است. طبیعی است که در این حالت راننده نمی‌تواند جوابگوی هزینه‌ها باشد. چرا که باید حداقل 30 الی 35 درصد کرایه‌ها افزایش پیدا کند.
اما سال آینده ممکن است دوباره قیمت‌ها افزایش پیدا کند یا آنکه نرخ دلار دوباره افزایش پیدا کند. در این صورت باز هم نیاز است تا نرخ کرایه‌ها افزایش پیدا کند. برای آنکه رفاه راننده‌ها افزایش پیدا کند، نیاز است به سمت شرکت‌مالکی پیش‌برویم. در این حالت نیز شرکت‌ها می‌توانند پیمایش‌ها را افزایش دهند تا به طبع آن درآمد رانندگان نیز افزایش پیدا کند. نباید شرکت‌ها نیز مدام به سمت افزایش کرایه بروند. چرا که افزایش کرایه، تورم‌زاست.
حمل‌و‌نقل در کشور یک جریان زیربنایی است و بر بسیاری از مسائل دیگر تاثیر می‌گذارد. این موضوع بخاطر وسعت بسیار زیاد کشور و فاصله زیاد بین مبادی ورودی کالا تا نقاط مصرفی یا تولید کالا است. به عنوان مثال، در مرکز کشور استان‌هایی مانند اصفهان، تهران و کرج وجود دارند که اکثر مراکز تولیدی در اینجا قرار دارند. تعداد قابل‌توجهی از جمعیت مصرف‌کننده نیز در این استان‌ها هستند. از طرفی مبادی ورودی نیز بندر امام، بندرعباس یا مرز بازرگان است. بنابراین فاصله بین این دو بسیار زیاد است و باعث شده تا حمل‌و‌نقل نقش بنیادی در کشور ما ایفا کند.
بنابراین چون حمل‌و‌نقل در کشور چنین اهمیتی دارد، افزایش کرایه‌ها باعث افزایش تورم خواهد شد. افزایش تورم نیز قدرت خرید را کاهش می‌دهد و راهی جز افزایش دوباره دستمزدها ندارد. به همین ترتیب این چرخه تکرار می‌شود. به همین دلیل باید یک راهکار اساسی‌تر پیدا کنیم.
نظرات