درآمدهای متفرقه خانوار از کجا می‌آیند؟

گزارش جدید مرکز آمار ایران حاکی از آن است که خانوارهای شهری در ایران بخش عمده درآمد خود را از محل درآمدهای متفرقه کسب می‌کنند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، این گزارش سوالات مختلفی را در اذهان ایجاد می‌کند که اساسا این درآمدها چه نوع درآمدهایی را شامل می‌شود و به چه علت در سبد درآمد خانوار ایرانی تا این اندازه بالا است؟

سهراب دل‌انگیزان، کارشناس اقتصادی و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه رازی کرمانشاه، در گفتگو با تجارت‌نیوز ، به سوالاتی درباره تبعات رشد سهم درآمدهای متفرقه از کل درآمدهای خانوار پاسخ می‌دهد:

براساس گزارش جدید مرکز آمار ایران در سال 1396، بیشترین میزان درآمد خانوارهای ایرانی مربوط به درآمدهای متفرقه با میزان 49.6 درصد بوده است. اساسا درآمدهای متفرقه شامل چه نوع درآمدهایی می‌شود؟

در واقع منظور این است که از شغل اصلی نیست. این آمار بدین معنا است که در سال 1396، حقوق مردم تنها 51 درصد از درآمدهای اصلی آنها را تشکیل داده است و 49 درصد دیگر مازاد بر حقوق و مزایایی بوده که می‌گرفتند. مانند کسانی که با اتومبیل خود کار می‌کنند یا درآمد حاصل از اجاره‌بها در همین زمره قرار می‌گیرد. همچنین افرادی که بعدازظهرها در بنگاه‌های معاملات ملکی یا بنگاه‌های اتومبیل کار می‌کنند یا کسانی که زمین کشاورزی دارند و محصول آن را در فصل خاصی برداشت می‌کنند یا افرادی که در بازار سرمایه سهام دارند.

چرا میزان درآمدهای متفرقه در سبد درآمد خانوارهای ایرانی زیاد است؟

افزایش قیمت کالاها و تورم باعث شده تا میزان دستمزد در جامعه به آن میزان افزایش پیدا نکند. وقتی این اتفاق می‌افتد و مردم می‌بینند که دستمزد رسمی‌شان کفاف هزینه‌های آنها را نمی‌دهد، چاره‌ای نیست که به سمت مشاغل غیررسمی بروند. مثلا فردی که تاکنون از اتومبیل خود فقط برای خانواده استفاده کرده، اکنون مجبور است که چند ساعت مسافرکشی کند.

همچنین فردی که کارمند بوده و همیشه بعد از کار در کنار خانواده بوده، اکنون مجبور است که در یک بنگاه معاملات ملکی کار کند. یعنی به نوعی فشار اقتصادی زندگی روزمره بیشتر باعث چنین کاری می‌شود. مردم اگر حقوق اصلی‌شان کافی باشد، به اینگونه درآمدها روی نمی‌آورند. روی آوردن مردم به درآمدهای متفرقه و داشتن چند شغل باعث کاهش سطح رفاه مردم، افزایش ساعات کار، افزایش میزان تنش‌های اجتماعی، اختلافات بین خانواده‌ها و مسائلی از این قبیل خواهد شد.

قطعا با توجه به فشارهای اقتصادی در چند وقت اخیر و صعودی شدن نرخ تورم، روی آوردن مردم به درآمدهای متفرقه بیشتر خواهد شد؟

بله، بسیار بیشتر خواهد شد. چرا که نسبت به سال قبل هزینه‌ها بسیار افزایش پیدا کرده است و باید در سال 97 نگران این موضوع بود.

آیا فعالیت‌های سوداگرایانه هم در این حوزه می‌گنجد و جزو درآمدهای متفرقه محسوب خواهد شد؟ به عنوان مثال، در همین نوسانات اخیر برخی با خرید و فروش سکه و ارز به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود بودند.

خیر، اینگونه درآمدها اساسا قابل شناسایی نیستند. درآمدهای قابل شناسایی، در این درآمدها محسوب خواهند شد. یعنی پرسشنامه‌ خانواری که مرکز آمار ایران توزیع کرده و اینگونه اطلاعات را استخراج می‌کند، تنها می‌تواند درآمدهای قابل شناسایی را استخراج کند. درآمدهای قابل شناسایی در حقیقت درآمدهایی هستند که بیان شدند.

اینگونه درآمدها که مثلا شما به چه میزان ارز خرید و فروش کرده‌اید یا چقدر میزان سود و درآمد شما از خرید و فروش مسکن تا چه حد بوده، اصلا در این پرسشنامه مطرح نمی‌شود.