میلاد مرادی 
نشست نقد و بررسی شش دستورالعمل جدید سازمان بورس و اوراق بهادار
گزارش نشست حقیقی‌ها در مخالفت با حذف EPS
در نشستی با موضوع نقد و بررسی شش دستورالعمل جدید سازمان بورس، مخالفین طرح حذف EPS پیشنهاد دادند که طرح مذکور یک سال به‌صورت پایلوت و موازی اجرا شود. تا امتیازها و مشکلات این طرح آشکار شود.
فرزاد فخری‌زاده: نشست نقد و بررسی شش دستورالعمل جدید سازمان بورس و اوراق بهادار، در شرکت سرمایه‌گذاری توسعه ملی و به کوشش کانون نهادهای سرمایه‌گذاری، سه‌شنبه گذشته برگزار شد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، در نشست مذکور جدا از پنج دستورالعمل اصلاحی دیگر، مهم‌ترین دستورالعملی که بیشتر به‌نقد گذاشته شد، حذف پیش‌بینی عملکرد سالانه شرکت‌ها (EPS) بود.
انتقادات سهامداران حقیقی
معمولا سهامداران حقوقی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری به تحلیل‌گران خبره دسترسی دارند و در مواردی می‌توانند بهتر و دقیق‌تر از خود شرکت سود سالانه را پیش‌بینی کنند.
اما سهامداران حقیقی به‌خصوص سرمایه‌داران خرد، از این امکان بی‌بهره هستند. بنابراین در این جلسه این دسته از سهامداران انتقاد بیشتری نسبت به دستورالعمل حذف پیش‌بینی عملکرد سالانه شرکت‌ها داشتند.
سهامداران حقیقی ابهامات و پرسش‌های تامل‌برانگیزی مطرح کردند که وحید روشن قلب، مدیر اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان بورس به آنها پاسخ گفت. با این وجود همانند هر طرح دیگری، این دستورالعمل هنوز ایرادهای زیادی دارد ;i سهامداران حاضر در این نشست خواستار رفع این نواقص بودند.
بیشتر حاضران جلسه با پیشنهاد حذف EPS مخالفت جدی داشتند. آنها معتقد بودند که نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهد که این مخالفت، صدای بیشتر فعال‌های حقیقی بازار سرمایه است.
ازجمله به یک نظرسنجی با 7 هزار شرکت‌کننده اشاره شد. که تنها 13 درصد از شرکت‌کنندگان با حذف EPS موافق بودند. پرسش حاضرین حقیقی جلسه این بود که باوجود مخالفت اکثر سهامداران و فعال‌های بورس، چرا سازمان بورس در اجرای این طرح مُصر است؟
مهم‌ترین خواسته حاضرین در جلسه این بود که دست‌کم طرح پیشنهادی برای مدتی به‌صورت آزمایشی اجرا شود و بعد از بررسی تمام جوانب و روشن شدن نقاط قوت و ضعف به‌صورت قاعده‌ای دائمی در اجرا شود. در غیر این صورت احتمال دارد بازار سرمایه صدمه‌هایی جبران‌ناپذیری ببیند و مهم‌ترین صدمه می‌تواند گریز سرمایه‌های مردمی از این بازار باشد.
همچنین عنوان شد که در این طرح مشخص نیست که عواقب زیان‌های مادی و معنوی اجرای چنین طرح‌هایی با چه کسی است. حتی در صورت بروز مشکلات جدی، آیا سازمان بورس پاسخ‌گوی ضرر و زیان سهامداران حقیقی خواهد بود؟ در صورت شکست خوردن طرح چه سازوکاری برای جبران در نظر گرفته شده است؟
یکی از نگرانی‌های اصلی منتقدین این بود که حذف پیش‌بینی سود می‌تواند وجود اطلاعات نهان در بازار را تقویت کند. چرا که مدیران شرکت و نزدیکان آنها از پیش‌بینی عملکرد سال مالی خبر دارند، در حالی که این اطلاعات در اختیار عموم مردم (به‌عنوان مالکین شرکت) قرار نمی‌گیرد.
به باور آنها وجود این اطلاعات نهان با فرض شفافیت در یک بازار رقابتی در تضاد است و می‌تواند به فساد و رانت دامن بزند. در صورت بروز چنین مشکلی این سهامداران خرد هستند که بیشترین ضرر را متحمل می‌شوند.
مدیر اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان بورس در پاسخ به این سوالات، گفت: «فکر نمی‌کنم این‌طور شود. در بازار ما تحلیل‌گرانی هستند که پیش‌بینی‌های دور از ذهنی ارائه می‌دهند.سپس در پایان سال می‌بینیم اتفاقا پیش‌بینی آنها از پیش‌بینی شرکت دقیق‌تر بوده است.»
یکی دیگر از نگرانی‌های فعال‌های بازار سرمایه این بود که اطلاعاتی از این دست خریدوفروش شوند، بدون آن‌که نظارتی بر تعرفه‌ها وجود داشته باشد.
«برای نمونه اگر قرار باشد پرتفویی با 10 سهم تشکیل شود، باید اطلاعات دست‌کم 30 شرکت بررسی شود. بررسی و تحلیل این تعداد شرکت برای سهامداران چقدر هزینه در پی خواهد داشت؟»
حذف EPS در راستای پیش‌گیری از تخلفات
ازجمله مهم‌ترین دلایلی که مدیر اداره نظارت بر ناشران بورسی برای حذف EPS عنوان کرد، پیش‌گیری از عددسازی‌ها، پیش‌بینی‌های متهورانه یا محافظ‌کارانه، جوسازی‌ها و تخلف‌ها از سوی شرکت‌ها باهدف دست‌کاری قیمت سهم و همچنین از بین رفتن انحراف از پیش‌بینی بود.
چرا که موارد زیادی در سود شرکت تاثیر دارند که در اختیار مدیران نیستند، از جمله نرخ ارز یا قیمت محصولات در بازارهای جهانی. اما در این مورد هم ابهامات زیادی مطرح شد.
به‌خصوص آن‌که آیا حذف EPS به‌منظور پیش‌گیری از تخلف‌های احتمالی، پاک کردن صورت‌مسئله نیست؟ آیا در صورت بروز تخلف باید با متخلف برخورد شود یا با سهام‌داری که به نظر حسابرسی اعتماد می‌کند؟
اگر موردی از تخلف حسابرس‌ها مشاهده شده است، چرا با تنبیه‌ها و جریمه‌های سخت‌گیرانه جلوی تخلف گرفته نمی‌شود؟
روشن قلب در این جلسه عنوان کرد: «این طرح چیزی نیست که ما از خودمان اختراع کرده باشیم. با بررسی بازارهای جهانی و تجربه کشورهای دیگر به این استاندارد رسیده‌ایم. استانداردی که در دنیا به بوته آزمایش گذاشته و نواقص آن آشکار و رفع شده است.»
به گفته او طرح‌هایی از این دست باعث افزایش نقد‌شوندگی سهم‌ها، پیش‌گیری از بسته شدن مداوم نمادها و تحلیلی‌تر شدن فضای بازار می‌شود.
مخالفین این ادعا اما باور داشتند که در کشور ما ناشران، سهامداران، ناظران، مدیران سازمان بورس،ابزارها و زیرساخت‌های پولی و مالی، هیچ کدام منطبق بر استانداردهای جهانی نیستند.
به عنوان مثال، این مساله مطرح شد که بیشتر شرکت‌های ایرانی حاضر در بورس تهران، شرکت‌هایی هستند که پیش‌تر دولتی بوده‌اند و به‌اجبار اصل 44 به بازار سرمایه آمده‌اند.
این وضعیت با شرایط بازارهای جهانی که شرکت‌های خصوصی، با سازوکاری کاملا متفاوت به بورس می‌آیند، قابل مقایسه نیست. از این‌رو نمی‌شود قواعد و قوانین آنها را بدون بررسی‌های بومی و اجرای طرح‌های آزمایشی در کشور پیاده کرد.
در این نشست یکی از حاضران عنوان کرد که گزارش‌های تفسیری منتشرشده تا به امروز هیچ ارزش تحلیلی‌ای ندارد. چطور قرار است با تصویر چارت سازمانی، کپی اساسنامه و توضیحات توصیفی، به ارزش سهم که یک عدد است پی ببریم؟
روشن قلب پذیرفت که گزارش‌های ارائه‌شده تا به امروز کامل نیستند و لازم است ناشران برای تهیه و تنظیم یک گزارش تفسیری کامل و مفید آموزش ببینند. همین موضوع باعث نگرانی منتقدین شد.
حذف EPS و ابهامات جدی
سوال منتقدین این بود که اگر شرکت‌ها نتوانستند یا به هر دلیلی نخواستند با استانداردهای جدید همگام شوند، چه‌کار خواهیم کرد؟ آیا می‌شود با عباراتی مثل «انشا الله امیدواریم که این‌طور نشود» تحلیل‌ها را پیش برد؟
آیا بهتر نیست طرح برای مدتی به‌صورت آزمایشی به اجرا در بیاید تا ببینیم ناشران تا چه اندازه به قواعد جدید پایبند می‌مانند؟ وقتی ناشر هنوز نمی‌داند باید با دستورالعمل جدید چه‌کار کند، چطور توقع داریم که حذف EPS سهامداران را به سمت رفتاری عقلایی و تحلیلی ببرد؟
آیا این تصمیم بجای آن‌که نقش و مسئولیت مدیران در ارائه اطلاعات شفاف را بیشتر کند، بار مسئولیت را به دوش سهامداران نمی‌اندازد؟ آیا باوجود چنین اصلاحاتی در صورت بروز مشکلاتی از قبیل مشکل پیش‌آمده در مورد آکنتور، انگشت اتهام بجای مدیران شرکت و سازمان، به سمت سهامداران نشانه نخواهد رفت؟
صداهایی که شنیده شد
در نشست نقد و بررسی دستورالعمل‌های جدید سازمان بورس پیشنهادهایی خوبی هم ارائه شد. که بیشتر حاضرین ازجمله نمایندگان سازمان از آنها استقبال کردند.
یکی از پیشنهادها تفکیک تابلوی معاملاتی برای بازارهای مختلف بود. همچنین پیشنهاد شد که به‌جای حذف EPS، رفته‌رفته توجه سهامداران را به DPS معطوف کنند و از شرکت‌ها خواسته شود که سیاست‌های پرداخت سود تقسیمی خود را شفاف‌تر کنند.
برای جلوگیری از بسته شدن سریالی نمادها، پیشنهاد شد که تمام مجمع‌های عمومی بعد از ساعت 12 و نیم برگزار شوند که هیچ نمادی به‌خاطر برگزاری مجمع بسته نشود و روز معاملاتی بعدی با توجه به اطلاعات روز قبل و بدون مشکل آغاز شود.
در پایان جلسه باز هم تاکید شد که چنانچه سازمان بورس اصرار دارد که این دستورالعمل اجرا شود، یک‌سال آن را به‌صورت پایلوت و موازی اجرا کنند تا امتیازها و مشکلات این طرح آشکار شود. چنانچه ارائه گزارش تفسیری به رونق بیشتر بازار در این یک سال کمک کرد، به همین منوال ادامه دهیم.
درنهایت قرار شد که صدای مخالفت سهامداران حقیقی در جلسه روز شنبه هیئت‌مدیره بورس، مورخ 7 بهمن به سمع مسئولین مربوط رسانده شود. به نظر می‌رسد که در جلسه روز شنبه قرار است تصمیم نهایی در مورد یکی از بزرگ‌ترین و جنجالی‌ترین تصمیم‌های سازمان بورس اتخاذ شود.
نظرات