اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد در بورس

افرادی که برای اولین بار وارد دنیای بازارهای مالی و بورس اوراق بهادار می‌شوند، با انبوهی از اصطلاحات و عبارات ناآشنا روبه‌رو خواهند شد. بعضی از این عبارت‌ها پرکاربردتر هستند و به مفاهیم مهمی اشاره دارند. در این مطلب سعی شده، بسیار کوتاه و به‌صورت خلاصه‌ تعدادی از این اصطلاحات تعریف و ارائه شود.

با پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس آشنا شوید

همواره توصیه می‌شود قبل از ورود بورس، حتما مفاهیم اصلی سرمایه‌گذاری که لازمه فعالیت در هر بازار مالی است را فرا بگیرید. در ادامه این مطلب برخی از مفاهیم پرکاربرد در فضای سرمایه گذاری ایران شرح داده شده است.

اصطلاحات مرتبط با انواع بازار

●بازار گاوی (Bull Market)

بازار گاوی که در اصطلاح به آن بولیش (Bullish) نیز گفته می‌شود، به وضعیتی از بازارهای مالی اشاره دارد که روند غالب تغییرات قیمتی صعودی است. این عبارت یادآور حالت گاو در زمان حمله است که شاخ‌های خود را رو به بالا می‌گیرد. در این بازار قدرت خریداران (تقاضا) از فروشندگان (عرضه) بیشتر است.

●بازار خرسی (Bear Market)

بازار خرسی یا بریش (Bearish) عکس بازار گاوی عمل می‌کند؛ به این صورت که روند غالب نزولی است. این عبارت به فرم بدن خرس در زمان حمله اشاره دارد که پنجه‌هایش را رو به پایین نگه می‌دارد. در بازار خرسی قدرت عرضه‌ها بیشتر از تقاضا است.

●بازار خارج از بورس (Over The Counter Market)

این عبارت که در اصطلاح به آن OTC نیز گفته می‌شود، به بازارهای غیرمتمرکزی اشاره دارد که در آن‌ها خریداران و فروشندگان با مذاکره و چانه‌زنی به‌طور مستقیم به خرید و فروش کالا، ارز، سهام و… می‌پردازند. امروزه این معاملات از طریق اینترنت و سامانه‌های معاملاتی صورت می‌گیرد.

این اصطلاح به‌صورت کلی به بازار فرابورس ایران که یکی از بازارهای مالی است هم اطلاق می‌شود که مهمترین تفاوت آن با بورس در این است که شرکت‌ها با قوانین ساده‌تری ارزیابی شده و در این بازار پذیرفته می‌شوند.

 

اصلاحات مرتبط با انواع تحلیل

●تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis)

تحلیل بنیادی یکی از مرسوم‌ترین روش‌های ارزیابی در بازارهای سهامی است. در این روش سعی می‌شود با استفاده از اطلاعات منتشر شده توسط شرکت‌ها، ارزش ذاتی سهام محاسبه شده تا برای انجام معاملات با ارزش بازاری آن‌ قیاس شود. در این نوع از تحلیل در کنار توجه به متغیرهای کلان اقتصادی، به عوامل خُردی نظیر وضعیت مالی شرکت، سود و زیان، میزان فروش و… نیز توجه ویژه‌ای می‌شود.

●تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)

تحلیل تکنیکال که در بازارهای مالی مختلف کاربرد و محبوبیت بسیاری دارد، مبتنی بر ارائه و کشف روندهای قیمتی آینده برمبنای وقایع گذشته است. از این رو تحلیل‌گر تکنیکال همواره قیمت‌های موجود در بازار و رفتار معامله‌گران را از طریق نمودارهای قیمتی بررسی می‌کند تا به‌وسیله الگوها، روندها، محدوده‌های قیمتی مهم، اندیکاتور یا اسیلاتورها و… بتواند روند قیمت یک دارایی در آینده را پیش‌بینی کند.

اصلاحات مربوط به انواع صندوق سرمایه گذاری

●صندوق سرمایه گذاری مشترک (Mutual Fund)

صندوق سرمایه گذاری مشترک سرمایه‌های افراد را تجمیع کرده و در دارایی‌های مختلف مانند سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت یا مبتنی بر کالا و… سرمایه‌گذاری می‌کنند. افراد می‌توانند با خرید واحدهای این صندوق‌ها، متناسب با میزان سرمایه خود مالک بخشی از دارایی صندوق شده و در عایدی آن‌ها سهیم شوند.

●صندوق سرمایه گذاری سهامی (Stock Fund)

صندوق سهامی با هدف سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تاسیس شده‌اند، موظف هستند بخش اعظم دارایی خود را در سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس سرمایه‌گذاری کنند؛ از این‌رو همواره ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را دارند.

●صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت (Fixed Income)

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت فعالیتی شبیه به بانک دارند و اصل پول سرمایه‌گذارن را حفظ می‌کنند. سود صندوق درآمد ثابت معمولا بیشتر از سود بانکی و به‌صورت روزشمار به سرمایه‌گذاران داده می‌شود. این صندوق‌ها برای افراد ریسک‌گریز مناسب هستند؛ زیرا دارایی آن‌ها در سپرده‌های بانکی، اوراق با درآمد ثابت، مشارکت و… که ریسک پایینی دارند، سرمایه‌گذاری می‌شود.

●صندوق مختلط

صندوق مختلط ترکیبی از دو صندوق سهامی و درآمد ثابت است؛ به این صورت که دارایی این صندوق‌ها می‌تواند در سهام شرکت‌های بورسی یا موارد کم ریسک مانند اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شود.

●صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی (Index Fund)

صندوق‌های شاخصی در تلاش هستند تا دارایی موجود در پرتفوی خود را به‌گونه‌ای انتخاب کنند که بیشترین پیروی را از یک شاخص در بازار مالی به‌دست آورند. برای مثال صندوق‌های شاخصی بورسی در تلاش هستند بیشترین انطباق ممکن را از شاخص‌هایی نظیر شاخص کل، هم‌وزن، ۵۰ شرکت برتر، شاخص صنایع و… کسب کنند.

●صندوق سرمایه گذاری قابل معامله(ETF)

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله اشاره به صندوق‌هایی دارد که خرید و فروش ‌آن‌ها به صورت صدور ابطالی نیست و هر فردی که دارای کد بورسی است، می‌تواند از طریق سامانه‌های معاملاتی تمامی کارگزاری‌ها اقدام به خرید یا فروش واحدهای‌ این صندوق‌ها کند.

مفاهیم مربوط به سهام و سود سهام

●سود هر سهم(EPS) و سود نقدی(DPS)

این دو شاخص هر دو در تحلیل بنیادی کاربرد دارند. سود هر سهم(EPS) که نشان دهنده میزان سود در ازای هر سهم است، از تقسیم میزان کل سود شرکت بر تعداد برگه سهام آن به‌دست می‌آید.

سود نقدی(DPS) بیانگر میزان سودی است که براساس تصمیم شرکت، بین سهامداران تقسیم می‌شود.

●سهام شناور آزاد (Free Float)

بخشی از سهام شرکت‌های بورسی که سهام مدیریتی محسوب نشده و در بازار سهام توسط معامله‌گران حقیقی و حقوقی قابل معامله هستند را سهام شناور آزاد می‌گویند.

سایر مفاهیم

●عرضه اولیه (IPO)

به اولین باری که سهام یک شرکت در بازار بورس یا فرابورس عرضه می‌شود، اولین عرضه می‌گویند. این عرضه‌ها به روش‌هایی از پیش تعیین شده، در روز و ساعت مشخصی انجام می‌شود.

●پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یا سبد دارایی به مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی مختلفی گفته می‌شود که سرمایه‌گذار خریداری کرده و نگهداری می‌کند.

●دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)

این عبارت که به اختصار AUM نیز گفته می‌شود به میزان دارایی‌هایی اشاره دارد که یک صندوق سرمایه‌گذاری یا نهاد مالی، تحت مدیریت خود دارد. این دارایی‌ها توسط صندوق مربوطه در حوزه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌شود. میزان AUM به‌صورت روزانه، تحت تاثیر تصمیمات سرمایه‌گذاران صندوق تغییر می‌کند.

●ارزش ذاتی (Intrinsic Value)

ارزش‌ ذاتی همان ارزش واقعی هر سهم است که با استفاده از تجزیه و تحلیل مالی یک شرکت به‌دست می‌آید. ارزش ذاتی یک دارایی می‌تواند با قیمت فعلی آن در بازار متفاوت یا نزدیک به آن قرار گیرد.

●ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)

ارزش خالص دارایی که به اختصار به آن NAV نیز گفته می‌شود، اشاره به ارزش دارایی‌های یک شرکت یا صندوق سرمایه‌گذاری دارد. به‌صورت ساده می‌توان بیان کرد که NAV حاصل تفاضل ارزش دارایی‌ها از بدهی‌ها است.

●سبدگردانی (Portfolio Manager)

سبدگردان یک نهاد مالی دارای مجوز است که دارایی مالی سرمایه‌گذارانش را مدیریت می‌کند. همچنین سبدگردانی به عمل این نهاد در خرید و فروش سهام یا سایر دارایی‌ها گفته می‌شود که به نام سرمایه‌گذار توسط سبدگردان صورت می‌گیرد. سرمایه‌گذاری از طریق سبدگردان برای بازه‌های میان‌مدت یا بلندمدت توصیه می‌شود.

●اوراق بدهی

برای تامین مالی شرکت‌ها، از روش‌های افزایش سرمایه، دریافت تسهیلات بانکی و انتشار اوراق بدهی استفاده می‌شود. اوراق بدهی از انواع اوراق بهادار است که هدف انتشار آن تامین مالی برای ناشر است. این اوراق دارای سررسید و نرخ سود اسمی است که به‌صورت دوره‌ای یا یکجا به دارندگان تعلق می‌گیرد.

جمع بندی

در این مطلب تلاش شد پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورسی ارائه شود تا به این وسیله مقدمه‎‌ای بر کسب اطلاع بیشتر و افزایش آگاهی برای تازه‌واردان به دنیای بورس و بازارهای مالی فراهم شود.