میلاد قزللو 
از آب گل‌آلود زالو بگیرید؛ گزارشی از کسبوکار پرورش زالو
چند سالی است با گسترش طب سنتی، افراد مختلفی اقدام به تولید مایحتاج و وسایل و داروهای مورد نیاز آن کرده‌اند. یکی از مواردی که در یک دهه اخیر به کسب‌وکاری مناسب برای جویندگان کار تبدیل شده، پرورش زالو است.
محمد قهرمانی کوشان: علوم مختلف پزشکی چه سنتی و چه مدرن همیشه بر شکل‌گیری کسب‌وکارهای مختلف تاثیر گذاشته‌اند. کسب‌وکارهایی که بر بستر علم پزشکی شکل گرفته و به محل درآمد و اشتغال افراد بسیاری تبدیل می‌شود.
به گزارش خبرنگار تجارت‌نیوز ، چند سالی است با گسترش طب سنتی، افراد مختلفی اقدام به تولید مایحتاج و وسایل و داروهای مورد نیاز آن کرده‌اند. یکی از مواردی که در یک دهه اخیر به کسب‌وکاری مناسب برای جویندگان کار تبدیل شده، پرورش زالو است.
تا چند سال گذشته زالوی مورد نیاز طب سنتی از طریق صید از تالاب‌ها و رودخانه‌های محلی تامین می‌شد اما در یک دهه اخیر با توجه به تخریب بخش قابل توجهی از تالاب‌ها و رودخانه‌های داخلی، زالو بسیار کمیاب شده و به همین دلیل پرورش آن در قالب یک کسبوکار رشد کرده است.
در چند سال اخیر صید زالو به عنوان یک شغل در شمال کشور به شمار رفته و در برخی مواقع آن را به کشورهای همسایه هم قاچاق می‌کردند اما با تغییر اکوسیستم کم‌کم پرورش زالو به یک حرفه تبدیل شد و توجیه اقتصادی پیدا کرد.
در سال‌های اخیر از پرورش زالو به عنوان یک کسبوکار خانگی یاد می‌شد اما با گسترش آن و توسعه این کسبوکار با محور صادراتی کم‌کم نظارت سازمان نظام مهندسی کشاورزی در راستای توسعه آبزی‌پروری بر روی پرورش‌دهندگان زالو بیشتر شده و این کسبوکار از شکل خانگی به یک کسبوکار صنعتی با توجیه اقتصادی تبدیل شد. در حال حاضر بیشتر فعالان این بخش به صورت صنعتی و در حجم انبوه فعالیت می‌کنند.
برای راه‌اندازی هر کسب‌وکاری در مرحله اول باید اقدام به دریافت مجوز کرد. پرورش‌دهندگان زالو زیر نظر سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان فعالیت می‌کنند. دریافت مجوز این بخش چندان مشکل نبوده و کافی است مدارک مورد نیاز برای موافقت اصولی به سازمان مهندسی ارائه شود.
از آنجایی که بیشتر مزارع در شهرستان‌ها و یا روستاها راه‌اندازی می‌شوند، قیمت اجاره و یا خرید چنین زمینی چندان هم بالا نیست.
این مدارک عبارتند از تکميل فرم درخواست پروانه موافقت اصولي در نظام مهندسی، گزارش بازديد کارشناسي از امکانات متقاضي توسط نظام مهندسی، کپی کارت ملی و شناسنامه، سه قطعه عکس 3در4 و گواهی پایان خدمت برای آقایان.
همچنین در راستای تکمیل مدارک مورد نیاز برای صدور مجوز باید اصل نتايج آزمایش‌های آب به تفکيک منبع آبي و سند مالکیت و یا استیجاری را به سازمان نظام مهندسی کشاورزی ارائه کرد. پس از تکمیل مدارک پرونده‌ای تشکیل شده و با طی کردن مراحل قانونی مجوز صادر می‌شود.
پس از دریافت مجوز باید فعالیت رسمی صورت بگیرد. برای آغاز رسمی نیاز به تخصیص اعتبار برای بخش‌های مختلف کسبوکار وجود دارد. تخصیص اعتبار و تقسیم درست سرمایه اولیه یکی از پرچالش‌ترین و در عین حال مهم‌ترین مراحل راه‌اندازی یک کسبوکار است.
سرمایه اولیه
بررسی میزان سرمایه اولیه برای راه‌اندازی کسبوکار: اين سرمايه در چه بخش‌هایی هزينه می‌شود؟ تجهيزات موردنیاز اين کسبوکار چه ميزان از سرمايه را از آن خود می‌کنند؟
راه‌اندازی یک مزرعه کوچک پرورش زالو مانند سایر کسب‌وکارها نیاز به فضای تجاری و محیط بسیار بزرگ ندارد. این مزرعه می‌تواند یک محیط مسقف و تمیز با حداقل زیربنای 50 تا 100 متر باشد. از آنجایی که بیشتر مزارع در شهرستان‌ها و یا روستاها راه‌اندازی می‌شوند، قیمت اجاره و یا خرید چنین زمینی چندان هم بالا نیست. برای مثال در شمال کشور می‌توان این زمین را با 5 تا 7 میلیون تومان هم به مدت یک سال رهن کرد.
به طور کلی از مرحله صفر تا شکل‌گیری کامل یک مزرعه متوسط پرورش زالو حدود 20 میلیون سرمایه مورد نیاز است.
پس از تهیه زمین و دریافت تایید سازمان مهندسی کشاورزی باید نسبت به تجهیز مزرعه اقدام کرد. مزرعه باید از طریق پلاستیک‌های باکیفیت مسقف شده و وان‌های بزرگی برای پرورش زالو تهیه شود؛ که هزینه‌های این مرحله حدود 5 تا 6 میلیون تومان است.
پس از آن باید اقدام به خرید زالوهای مولد کرد. این بخش یکی از مهم‌ترین بخش‌های تخصیص منابع است. اگر قصد سوددهی مجموعه را دارید، حتما باید تفکر کسبوکار خانگی را کنار گذاشته و به تولید صنعتی فکر کنید. در این صورت حدود 10 تا 12 میلیون تومان سرمایه برای خرید زالوهای مولد نیاز است.
یکی دیگر از اقلامی که در راه‌اندازی و گسترش این کسبوکار تاثیرگذار است، تهیه غذای مورد نیاز زالو است. بدیهی است که زالو به صورت انحصاری فقط خون پستانداران را به عنوان غذا استفاده می‌کند. اگر خون استفاده‌شده غیر از این باشد، در یک لحظه تمامی زالوهای مولد از بین رفته و سرمایه نابود می‌شود.
برای تهیه خون مورد نیاز اداره شیلات و سازمان نظام مهندسی کشاورزی خدمات مختلفی را در اختیار صاحبان این کسبوکار قرار داده‌اند که هزینه تهیه این اقلام بسیار مناسب و با هزینه‌های بسیار پایین انجام می‌شود.
به طور کلی از مرحله صفر تا شکل‌گیری کامل یک مزرعه متوسط پرورش زالو حدود 20 میلیون سرمایه مورد نیاز است. پرورش زالو بیشتر از آنکه به سرمایه اولیه نیاز داشته باشد، به دانش و تخصص نیاز دارد.
پس از تخصیص اعتبار و تهیه اقلام و تجهیزات مورد نیاز باید چالش‌ها و موانع کسبوکار را بررسی کرده و نسبت به برطرف کردن آنها اقدام کرد.
چالش‌ها و ریسک‌ها
کسبوکار با چه چالش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو است؟ صاحب کسبوکار چه ریسک‌هایی را باید به جان بخرد؟ این ریسک‌ها چگونه برطرف می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین مسائلی که این کسبوکار را تحت تاثیر قرار می‌دهد، موضوع تغذیه زالو است. بسیاری از دلالان تلاش می‌کنند تا خون‌های تاریخ گذشته و یا غیرقابل استفاده را به پرورش‌دهندگان زالو بفروشند. کمترین بی‌توجهی به این موضوع ممکن است منجر به نابودی کل زالوهای مولد شود.
موضوع دیگری که صاحبان این کسبوکار باید به آن توجه داشته باشند، صبوری و توجه به میزان مدت زمان مورد نیاز برای رشد و تکثیر زالوها است.
در وهله اول باید زالوها را به صورت نر و ماده در وان‌ها نگهداری کرد؛ یعنی در هنگام خرید زالوهای مولد باید به تناسب زالوی نر و زالوی ماده توجه داشت. پس از آن باید در وان‌های تدارک دیده‌شده به تعداد مساوی زالوی مولد نر و ماده قرار داد. کوچک‌ترین اختلاف ممکن است منجر به از بین رفتن زالوی نر و یا ماده شود.
پس از آن باید گفت که زالوها یک‌ماهه به صورت گسترده تکثیر نمی‌شوند. برای سوددهی و تکثیر قابل توجه زالوها حدود یک سال زمان مورد نیاز است. همچنین یک زالوی بالغ صادراتی دو تا 4 سال سن دارد، یعنی مدت زمان قابل توجهی برای پرورش زالوهای درجه یک صادراتی که حدودا به قیمت 11 دلار فروخته می‌شوند، نیاز است.
هر زالوی بالغ حدود 11 دلار ارزش دارد، قیمت هر بشکه نفت در حال حاضر حدود 60 دلار است.
نکته دیگر میزان انرژی و گرما و رطوبت مورد نیاز مزرعه است. همیشه زالوها باید در محیطی نسبتا نم‌دار و با رطوبت بالا باشند و دمای هوا نباید به زیر صفر برسد. به عبارت دیگر زالو محیطی دقیقا مشابه دمای مرداب می‌خواهد. دمای بالا هم موجب از بین رفتن زالوها می‌شود. در نتیجه نمی‌توان زالوها را در هر محیط و با هر شرایطی پرورش داد.
پس از بررسی موانع و چالش‌های یک کسبوکار، باید میزان اشتغال‌زایی و سودی را که این سرمایه‌گذاری در اختیار صاحب کسبوکار قرار می‌دهد، بررسی کرد.
اشتغال‌زایی
میزان اشتغال‌زایی این کسبوکار چقدر است؟ این کسبوکار برای چند نفر و چگونه اشتغال‌زایی می‌کند؟ حاشيه سود آن چقدر است؟
مزرعه پرورش زالو بسته به میزان وسعت و متراژی که دارد، در دسته بزرگ و یا کوچک قرار می‌گیرد. گاهی ممکن است در قالب یک کسبوکار خانگی فقط یک نفر را درگیر کند و گاهی یک مزرعه بزرگ با فعالیت چندین نفر باشد؛ اما یک مزرعه 100 متری متوسط بدون شک نیاز به سه نفر نیرو دارد. به عبارتی در یک مزرعه به ازای هر 5 هزار زالو یک کارگر نیاز است.
این کارگران در فصل‌های زمستان کم‌کار و در بهار بسیار پرکار هستند. گاهی در زمستان دو تا سه ساعت کار یک مزرعه را به پایان می‌رساند؛ اما اینکه این حرفه چگونه سرمایه اندک موجهی از متقاضیان را به خود جلب نکرده است، جای سوال دارد.
همان‌طور که گفته شد پرورش زالو یک حرفه زودبازده نیست. در نتیجه خواب سرمایه نسبت به برخی کسب‌وکارها بالاتر است. همچنین تخصص مورد نیاز یک اصل مهم و دیگر به شمار می‌رود؛ اما در مقابل می‌توان با پرورش زالو در دسته موفق‌ترین‌ها قرار گرفت.
از آنجایی که زالو در داخل و خارج از کشور در بخش‌های پزشکی و آرایشی و بهداشتی مصارف متنوعی دارد، بازار مناسبی را هم به خود اختصاص داده است. هر زالوی بالغ حدود 11 دلار ارزش دارد، قیمت هر بشکه نفت در حال حاضر حدود 60 دلار است؛ یعنی می‌توان گفت هر 5 زالو برابر با یک بشکه نفت است.
اگر بتوان بازارهای صادراتی مناسبی پیدا کرد، ارزش صادراتی زالو نسبت به نفت بسیار بالاتر است؛ اما اگر این محصولات در بازار داخل هم به فروش برسند، نسبت سود مناسبی دارند. هر قطعه زالو در کشورمان بین هزار تا هزار و 500 تومان است. به طور متوسط یک مزرعه کوچک نزدیک به 20 هزار زالو دارد. یک مزرعه کوچک به راحتی می‌تواند در سال حدود 50 هزار زالو تولید کند.
اگر تولیدات این مزارع به کشورهای اروپایی صادر شود نزدیک به 300 درصد سودآوری این کسبوکار است. چون در کشورهای اروپایی هر قطعه زالو بین 8 تا 12 دلار خریداری می‌شود. با کسر تمامی هزینه‌های گمرکی و صادراتی، یک قطعه زالو بین 3 هزار و 500 تا 4 هزار تومان برای صادرکننده سود دارد.
نظرات