فاطمه قمری 
گزارش تجارت‌نیوز از نشست استیج در روز نخست نمایشگاه اینوتکس:
آیا نسل اول اکوسیستم استارتاپی ایران نفس‌های آخر خود را می‌کشد؟
چهار فعال حوزه فناوری و اکوسیستم استارتاپی ایران در استیج اینوتکس ۲۰۲۳ به نام «نفس‌های آخر موج اول اکوسیستم استارتاپی» درباره شرایط و وضعیت فضای نوآورانه در ایران به گفت‌وگو پرداختند.
به گزارش تجارت‌نیوز ، امروز (۱۹ اردیبهشت) دوازدهمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی اینوتکس (INOTEX) در پارک علم و فناوری پردیس آغاز شد و به مدت چهار روز ادامه دارد. در این نمایشگاه ۴۵۰ شرکت‌کننده اعم از شرکتهای دانش‌بنیان و اکوسیستم استارتاپی حضور دارند.
حمیدرضا احمدی بنیان‌گذار ایوند، محمد زاهدی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه هدهد، زهرا عمرانی هم‌بنیانگذار استارتاپ کاریا و آرین افشار، عضو هیات مدیره فینوا در استیج نمایشگاه اینوتکس 2023 با موضوع «نسل اول اکوسیستم استارتاپی نفس‌های آخر خود را می‌کشد» حضور داشتند.
چالش‌های نسل اول اکوسیستم استارتاپی با رگولاتوری
محمد زاهدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه هدهد ورود بازیگران دولتی و شبه دولتی را علت به نفس نفس افتادن نسل اول استارتاپ‌های ایران دانست و گفت: «این اتفاق نتایج مثبت و منفی زیادی به‌دنبال داشته است. ورود بازیگرانی مانند بورس، صنعت پتروشیمی و… به زیست بوم فناوری در حالی صورت گرفته است که این سازمان‌ها طریقه بازی در زمین استارتاپ‌ها را نمی‌دانند و حتی بسیاری از آنها از دانش کافی نیز برخوردار نیستند. در نهایت می‌توانند از ورود شرکتهای نوآور به آن صنعت و حوزه جلوگیری کنند که استارتاپ‌ها در پایان از این موضوع متضرر می‌شوند.»
او ادامه داد: «این سازمان‌ها باید بپذیرند که استارتاپ‌ها می‌توانند جایگاه خود را در میان اقتصاد و دیگر حوزه‌ها پیدا کرده و در آن رشد کنند. همچنین استارتاپ‌ها می‌توانند با ورود به بورس نتایج مثبتی برای اقتصاد و بازار سهام داشته باشند. ولی به‌عنوان مثال استارتاپ‌های نسل اول مانند اسنپ و دیجی‌کالا همچنان برای ورود به بورس دچار چالش با رگولاتوری‌ها هستند.»
زاهدی راه‌حل این موضوع را اینگونه بیان کرد: «بهتر است که کار را به خود استارتاپ‌ها بسپارند تا در دنیای امروز که استارتاپ‌ها نقش اول را در بسیاری از اقتصادهای بزرگ دنیا بازی می‌کنند، در ایران نیز زمینه و زیرساخت برای رشد استارتاپ‌ها فراهم شود. اما این موضوع، با رگولاتوری و تنظیم قوانین سخت‌گیرانه امکان‌پذیر نخواهد بود.»
جریان‌های کلان کشور بیشترین آسیب را به اکوسیستم استارتاپی وارد کردند
حمیدرضا احمدی، بنیان‌گذار ایوند، علل ناامیدی استارتاپ‌های نسل اول ایران را به گونه‌ای دیگر بیان می‌کند: «جریان‌های کلان کشور بیشترین تاثیر را بر استارتاپ‌های نسل اول از شرایط اقتصادی گرفته تا تورم و… گذاشتند.»
به عقیده احمدی، مهم‌ترین تاثیر را نرخ دلار بر استارتاپ‌ها دارد. به‌عنوان مثال نیروی کار با نرخ دلار حقوق خود را محاسبه می‌کند، بنابراین هزینه راه‌اندازی استارتاپ بالا رفته و به تبع آن فرصت کارآفرینی کاهش یافته است.
او با تاکید بر اینکه به‌طور کلی ریاضی ساخت استارتاپ تغییر یافته است گفت: «در ایران مشکل دیگری وجود دارد آن هم این است که هرکسی که قصد راه‌اندازی استارتاپ را دارد، به سرمایه‌گذار مراجعه می‌کند. در نهایت بیشتر استارتاپ‌ها به مراحل بالای رشد نمی‌رسند و از بین می‌روند. کاش بنیان‌گذاران می‌دانستند که با سرمایه کم و خلاقیت می‌توان استارتاپ راه‌اندازی کرد. متکی شدن به سرمایه‌گذار آن هم در این شرایط فعلی اقتصاد کشور، استارتاپ‌ها را با خطر نابودی مواجه می‌کند.»
برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت بلای جان استارتاپ‌ها
زهرا عمرانی، هم‌بنیانگذار استارتاپ کاریا نیز در این استیج و در پیرامون مسئله از نفس افتادن استارتاپ‌های نسل اول بیان کرد: ما استارتاپی تازه‌نفس محسوب می‌شویم، چراکه کاریا ۳ ساله است. اما شرایط کنونی و کرونا تاثیرات زیادی بر استارتاپ‌های تازه‌نفس داشته است.
یکی از چالش‌های یک استاپ تازه‌نفس این است که اسپانسرها از ابتدا، انتظارات یک استارتاپ رشدیافته را از ما دارند. در حالی که هر کسب‌وکار نوآوری در تجربه اول دارای خلا‌هایی است که به مرور پر می‌شود. با وجود چنین دیدگاهی، آیا کسب‌وکار تازه‌نفس ناامید نمی‌شود؟ بالابودن انتظارات از استارتاپ‌های جدید، در مدت کوتاهی آنها را ناامید می‌کند.
دوره طلایی اکوسیستم استارتاپی تمام نشده است
آرین افشار، عضو هیات مدیره فینوا در همین رابطه گفت: «نمی‌شود با قاطعیت گفت دوره طلایی استارتاپ‌ها تمام شده اما واقعیت این است که اکنون استارتاپ‌ها به سمت فعالیت انقباضی حرکت می‌کنند.
چراکه فضای کارآفرینی، در یک ساختار بلندمدت شکل می‌گیرد، اما شرایط کنونی و ثابت نبودن وضعیت اقتصادی و… استارتاپ‌ها را به سمت برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت سوق داده و به تبع آن، سرمایه‌گذاران هم از فضای اکوسیستم دور می‌شوند و این برای اکوسیستم یک آفت بزرگ است.
برای اینکه نسل جدید استارتاپ‌ها روی کار بیایند، باید اول، نسل قدیم و رشد و پیشرفتش را ببینند. اما شرایط کنونی، شرایط امید به آینده را کمتر می‌کند.» با وجود این، به نظر می‌رسد که تعداد زیادی از استارتاپ‌های نسل اول اکوسیستم طی چند وقت اخیر به دلایلی از جمله سیاست‌گذاری‌های سخت‌گیرانه دچار چالش‌های بزرگی شده‌اند.
در پی افزایش دخالت بخش دولتی در روند فعالیت شرکتهای استارتاپی، بسیاری از فعالیت‌های آنها متوقف شده یا به تاخیر افتاده است. این درحالی است که ماهیت استارتاپ بودن به رشد، پویایی و نوآوری بازمی‌گردد.
اما سایه دیدگاه‌های سنتی و مقاومت در برابر رشد سریع و نوآوری، گریبان اکوسیستم استارتاپی را گرفته است و زمان رهایی از آن مشخص نیست.
نظرات