آیا عراق می‌تواند خود را از غرق شدن در درآمد نفتی نجات دهد؟

به گزارش تجارت‌نیوز، شهرزاد زمانی- علی علاوی، معاون نخست‌وزیر و وزیر دارایی سابق عراق، سه سال پیش در مصاحبه‌ای گفت: «کارآفرینی و تشویق سرمایه‌گذاری برای اتمام وابستگی عراق به نفت حیاتی هستند. چالش اصلی مالی عراق، نداشتن درآمدی به غیر از درآمد حاصل از فروش نفت است. صادرات نفت 92 درصد از منابع دولت را تامین می‌کند.»

وی اشاره کرد: «درآمد دیگری نداریم. کل کشور، بودجه دولت و اقتصاد عراق به طور کلی، به قیمت و حجم صادرات نفت وابسته است. این کسری بودجه ناشی از هزینه‌های بیشتر دولت از درآمدهایش است. هدف ما کاهش هزینه‌ها و متوقف کردن ریخت‌وپاش‌ها و فساد است. اما کسری بودجه وجود دارد و در نتیجه ما استقراض خواهیم کرد.»

در این زمان بود که شورای نمایندگان قانون استقراض را تصویب کرد. اما پرواضح است که وام‌گرفتن یک راه حل کوتاه‌مدت است، نه طولانی‌مدت.

«ما می‌دانیم که فضای سرمایه‌گذاری در عراق دارای نواقصی است و سرمایه‌گذاران خارجی و عراقی را به سرمایه‌گذاری تشویق نمی‌کند. مهم‌ترین کاری که باید انجام دهیم این است که کارآفرینی را ارتقا دهیم، بخش خصوصی عراق را تحریک و هرگونه مانع و محدودیت برای سرمایه‌گذاری را در طول این دولت برطرف کنیم.»

تاریخچه‌ای که بوی اکنون می‌دهد

با گذشت دو سال، درآمدهای غیرنفتی دولت عراق در سال 2022 به 4.7 درصد رسید. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرد که ارزش درآمدهای غیرنفتی از کل تولید ناخالص داخلی عراق در سال 2023 بالاتر می‌رود تا به 5.2 درصد برسد اما در سال 2024 کاهش خواهد یافت و به 5.1 درصد می‌رسد.

سرمایه‌داران در شتاب سرمایه‌گذاری

از سال 2019، پروژه USAID آمریکا با ارائه حدود 3000 کمک بلاعوض و وام کسب و کار، هزاران شغل ایجاد و به تحقق افزایش درآمد کسب و کارها به بیش از 65 درصد، کمک کرده است. حدود 7500 جوان نیز خدمات توسعه کسب و کار دریافت کرده‌اند. این پروژه، بیش از 30 میلیون دلار به صورت وام و کمک های بلاعوض مستقیم برای گسترش سرمایه شرکت‌های کوچک و متوسط ارائه کرد که منجر به افزایش تخمینی 80 درصدی درآمد کسب و کار شد. از این مبلغ بیش از 1.5 میلیون دلار صرف وام برای حمایت از کسب و کارها شد تا از اثرات کرونا بر کسب و کارشان نجات پیدا کنند. همچنین این پروژه بیش از 41 میلیون دلار سرمایه گذاری خصوصی برای گسترش مشاغل محلی در فناوری، تجارت و بخش صنعتی جذب کرد.

از سال 2020، بیش از 10 هزار کارآفرین از برنامه‌های USAID خدمات پشتیبانی کسب و کار، از جمله کمک برای راه‌اندازی، رسمی کردن، و گسترش پایدار کسب و کارشان دریافت کرده‌اند. حدود 50 درصد از کارآفرینان را زنان تشکیل می‌دهند.

 

پسران عصای دست پدران

به گفته علی السهیل، کارشناس امور مالی از شرکت کاپیتا، استارت‌آپ‌های عراقی در سه ماه اول سال 2022، 19 میلیون دلار جذب کردند که بیش از دو برابر 9 میلیون دلار به دست آمده در سه سال قبل است. طبق گفته او، رشد به اکوسیستم استارتاپ‌ها محدود نمی‌شود. کل بخش خصوصی عراق به سرعت در حال رشد است. صندوق بین‌المللی پول (IMF) رشد تولید داخلی (GDP) عراق را 9.5 درصد در سال 2022 پیش‌بینی کرد و عراق توانست به رشد هفت درصدی برسد که پس از کویت، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، بیشترین رشد در خاورمیانه و آفریقای شمالی بود. نظرسنجی MSelect  در سال گذشته در مورد چشم انداز اشتغال عراق نشان می‌دهد که 75 درصد از شرکت‌های مورد بررسی به دنبال افزایش نیروی کار خود هستند و هیچ‌یک از آن‌ها به دنبال اخراج کارمندان خود نیستند. به نظر می‌آید نسل جدید راه خود را خوب می‌شناسد.