گاز فاضلاب؛ قاتلی خاموش در کمین خانه شما!

گاز سپتیک چیست؟

گاز سپتیک، مخلوطی از گازها است که در سیستم فاضلاب، به خصوص چاه‌های فاضلاب سپتیک تولید می‌شود. این گازها عمدتاً از تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب توسط باکتری‌ها به وجود می‌آیند. ترکیبات اصلی گاز سپتیک شامل متان، دی اکسید کربن، هیدروژن سولفید و آمونیاک است.

با تجمع مقدار زیاد گازهای سپتیک در فاضلاب خطرات متعددی در کمین هستند که عبارتند از:

• مسمومیت: تنفس گاز سپتیک، به خصوص هیدروژن سولفید، می‌تواند منجر به مسمومیت، تهوع، استفراغ، تنگی نفس، سردرد، سرگیجه، تشنج و حتی مرگ شود.
• انفجار: متان موجود در گاز سپتیک، قابل اشتعال و انفجار است و در فضاهای بسته می‌تواند خطرناک باشد.
• خوردگی: هیدروژن سولفید موجود در گاز سپتیک می‌تواند لوله‌ها، شیرآلات و سایر تجهیزات فلزی را فرسوده و خراب کند.
• آلودگی محیط زیست: گاز سپتیک می‌تواند از طریق نشتی در سیستم‌های فاضلاب به محیط زیست راه پیدا کند و به خاک و آب‌های زیرزمینی آلودگی وارد کند.

نشانه های زیاد بودن گاز سپتیک در فاضلاب

با چند نشانه می توان پی به زیاد شدن گاز سپتیک در چاه های فاضلاب برد که عبارتند از:

بوی بد فاضلاب

همان طور که اشاره شد، گاز فاضلاب بوی بسیار بد و زننده ای دارد و به مرور به بیرون از چاه متصاعد می شود. اگر راهکارهای خانگی برای رفع بوی فاضلاب را انجام دادید اما این مشکل رفع نشد، می تواند نشانه زیاد بودن گازهای فاضلاب باشد. این قبیل مشکلات در کانال های فاضلاب سطح شهر بسیار زیاد است و بوی بد آن در روزهای گرم تابستان کلافه کننده و البته خطرناک است.

بازگشت فاضلاب به لوله ها

با افزایش بیش از اندازه گاز سپتیک در چاه های فاضلاب، سیال موجود در لوله ها براحتی نمی توانند در مسیر خود حرکت کنند. به طوریکه گازها مانند سد عمل کرده و فاضلاب را به عقب برگشت می زند. تجمع فاضلاب در سینک ظرفشویی و روشویی، چاه دستشویی و چاه فاضلاب حیاط و حمام می توانند نشان دهنده زیاد بودن گاز سپتیک باشند. البته گرفتگی لوله های فاضلاب نیز می توانند در برگشت فاضلاب نقش داشته باشند و به همین دلیل باید سایر نشانه ها را نیز بررسی کرد.

صدای چاه فاضلاب

از دیگر نشانه های زیاد بودن گاز فاضلاب می توان به صدای غیرطبیعی داخل چاه اشاره کرد. اگر چاه های فاضلاب صدایی شبیه به قل قل دارند، به معنای افزایش بیش از اندازه گازهای سپتیک باشند.

علاوه بر موارد فوق، زیاد شدن حشرات موذی، رشد گیاهان در اطراف چاه از دیگر نشانه های بالا بودن مقدار گازهای سپتیک هستند.

راه های مقابله با گاز سپتیک فاضلاب

برای جلوگیری از خطراتی از قبیل انفجار گاز سپتیک، مسمویت و موارد مشابه راهکارهای متعددی می توان ارائه داد. برای اجرای هر یک از این روش ها ابتدا باید شرایط چاه و مقدار گاز موجود در آنها با دقت بررسی شود. این روش ها عبارتند از:

تخلیه چاه

هر اندازه فاضلاب برای مدت طولانی تری در چاه تجمع پیدا کرده باشد، مواد موجود در آن فرصت بیشتری برای تجزیه توسط باکتری ها دارند. در نتیجه مقدار بیشتری گاز سپتیک تولید می شود. اگر چاه فاضلاب به اگو شهری متصل نیست، باید در زمان مناسب نسبت به تخلیه آن اقدام کرد. استفاده از خدمات شرکت تخلیه چاه در تهران یا سایر شهرها می تواند تا حد زیادی خروج گازهای سپتیک به بیرون و انفجار آنها را کاهش دهد.

استفاده از دستگاه ها تصفیه فاضلاب

ورود فاضلاب های صنعتی و انسانی به چاه ها بدون انجام پیش تصفیه خطر انتشار گازهای سپتیک را افزایش می دهد. به همین دلیل کسب و کارهایی از قبیل رستوران های بزرگ، آشپزخانه ها، کارخانه ها، مراکز درمانی و بیمارستان ها نباید فاضلاب را بدون پیش تصفیه یا تصفیه کامل وارد کانال های فاضلاب کنند. در این دستگاه ها بسیاری از آلاینده ها ابتدا توسط باکتری ها تجزیه شده و بعد از ورود به سپتیک تانک یا اگو شهری گاز کمتری تولید می شود.

لایروبی چاه

رسوب و جرم های تشکیل شده در جداره و کف چاه و کانال های فاضلاب منبع غنی از مواد آلی مورد نیاز برای باکتری و میکروارگانیسم ها به شمار می رود. در سپتیک تانک ها نیز این شرایط وجود دارد و در محیط کاملا بی هوازی تجزیه مواد آلی انجام شده و بیوگازها از آن تولید می شود. به همین دلیل است که چاه های قدیمی بیشتر در معرض انفجار با گازهای سپتیک هستند. برای رهایی از این قبیل خطرات بهترین کار لایروبی سپتیک تانک یا چاه های فاضلاب توسط افراد با تجربه است.

در خدمات لایروبی نیروهای انسانی بعد از تخلیه چاه، با ابزار دیواره و کف چاه را ترشیده و تمیز می کنند. با انجام این کار نه تنها گاز سپتیک کمتر تولید می شود، بلکه ظرفیت چاه نیز افزایش یافته و دیرتر نیاز به تخلیه خواهد داشت. این خدمات تاثیر زیادی بر کاهش بوی بد فاضلاب نیز دارند.

نکات مهم برای کاهش خطر گاز سپتیک

متاسفانه بسیاری از افراد از خطرات این گازها آگاه نیستند و آن را جدی نمی گیرند. چند نکته مهم که باید در این زمینه رعایت شود عبارتند از:

از ورود به فضاهای بسته و بدون تهویه که ممکن است حاوی گاز فاضلاب باشند خودداری کنید.

در صورت استشمام بوی بد فاضلاب، فوراً محل را ترک کنید.

اگر علائمی مانند سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ یا تنگی نفس را به دلیل استنشاق بوی بد فاضلاب تجربه کردید، فوراً از چاه فاصله بگیرید.

از ریختن مواد شیمیایی در چاه های پر شده و دارای بوی بسیار بد خودداری کنید.

در صورت مشاهده هر یک از نشانه های تجمع مقدار زیاد گاز سپتیک در چاه با شرکت های لوله بازکنی تماس بگیرید.