«تجارت نیوز» گزارش می‌دهد:
کاربرد فناوری در حوزه انرژی
تکنولوژی یکی از لازمه‌های اساسی توسعه صنایعِ سخت است. صنایعی زیرساختی که تمامی بخشهای جامعه را از خود متأثر میکنند و کوچکترین چالش در این حوزه ها باعث اخلال‌های سراسری می‌شود. بر همین اساس کاربرد فناوری در حوزه انرژی نقش بسیار پررنگی دارد.
امیرحسین جعفری/ به گزارش تجارت نیوز، ایران سرزمین انرژی است. سرزمین انرژی‌های فراوانی که به علت فقدان دانش فنی و تجهیزات لازم و تکنولوژی روز دنیا، درگیر زیان دهی و هدر رفت است. در حالیکه با تلفیق فناوری در حوزه انرژی می‌توان سودآوری قابل توجهی ایجاد کرد. سودآوری از جنس جلوگیری از هدر رفت که یکی از پردرآمدترین تجارت‌های حوزه انرژی است. این درآمد در سایه همراهی با تکنولوژی روز ایجاد می‌شود اما فاصله از این تکنولوژی به سرعت زیان‌های خود را به ما نشان می‌دهد. به طور مشخص در حوزه نفت، عدم تزریق گاز به چاه‌ها و عدم استفاده از دانش روز دنیا، باعث عدم توانایی استخراج نفت در بخش‌هایی از چاه‌ها شده است. در نمونه دیگری که در صنایع گاز با آن برخورد می‌کنیم، عدم توسعه و ورود فناوری‌ها جدید به صنایع گازی کشور، تأثیر مستقیمی بر ناترازی داشته است. هرچند نباید در این بین از نقش مهم کاربرد فناوری در حوزه انرژی به ویژه بهینه سازی و به روز‌رسانی تجهیزات مصرفی غافل شد.
کاربرد فناوری در حوزه انرژی شامل چه مثال‌هایی است؟
هوش مصنوعی که خود در زیرساخت اساسی‌اش نیازمند انرژی است، به کمک انرژی می‌آید. این کمک و تأثیر نسبی در بخش بهینه‌سازی مصرف که باعث ذخیره کردن انرژی بیشتر می‌شود، تأثیر قابل توجهی دارد. تأثیری که می‌تواند در شناسایی نقاط هدررفت و ایجاد راهکاری مناسب برای جلوگیری از آن کمک کننده باشد. در یافتن چاه‌های نفت، نقشه کشی دقیق از میادین گازی، یافتن نقاط آسیب دیده و بسیاری کارکرد دیگر که هوش مصنوعی می‌تواند در حوزه انرژی از خود به نمایش بگذارد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
از نظر کارشناسی، کاربرد فناوری در حوزه انرژی به بخش های مختلفی تقسیم می‌شود و در هر بخش انرژی از گاز، نفت، برق و آب تا انرژی‌های تجدیدپذیر، کارکرد تکنولوژی متفاوت است.
حامد فرنام، کارشناس حوزه انرژی، درباره تأثیر فقدان تکنولوژی در حوزه انرژی به «تجارت نیوز» گفت:
از چند جنبه می‌توان بحث تکنولوژی در حوزه انرژی را بررسی کرد. یکی از جنبه‌هایی که در حوزه انرژی در کشور لازم است و ارزش افزوده ایجاد می‌کند و منافع جمعی برای کشور ا یجاد می‌کند لایسنس‌هایی‌ست که در پتروشیمی‌ها داریم. دانش فنی برای تولید محصولات در زنجیره ارزش در دسته‌های پایین‌تر است. ما در حوزه پتروشیمی بالادستی که گاز را می‌گیرند و به فراورده متانول تبدیل میکنند. در سطح بعدی متانول یا خوراک را وارد بخش میان دستی میکنند که بیشتر روی گاز کار میکنند. منتهی کار اصلی پتروشیمی‌ها در واحد‌های پایین دستی و محصول نهایی است. مثلاً مواد اولیه برای سپر ماشین، یا یکی از مشکلات ما برای مواد اولیه پوشاک است. نمونه‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد. در قسمت پایین دستی که دانش فنی نیاز داریم تا محصول را تولید کنیم، در اکثر موارد آن دانش را نداریم. دانش فنی ضروری که با کالا‌های اساسی مواجه است، توانایی تولید وجود ندارد. در حوزه‌های مختلف هم این پدیده را داریم. مثلاً در حوزه کشاورزی و بذر هم که به قسمت اصلی می‌رسیم، توانایی لازم در بخش انرژی‌اش را نداریم. دانش فنی تجاری‌سازی شده در ایران اندک است.
تجاری‌سازی یعنی تولید انبوه و بهینه با قابلیت رقابتی، مثلاً ماشینی که ما تولید می‌کنیم درست است که تجاری‌سازی شده اما از نظر هزینه قابلیت رقابت ندارد. در حوزه انرژی و پتروشیمی هم این قابلیت وجود ندارد. در نتیجه تکنولوژی و دانش فنی در بحث انرژی دچار مشکل است که به اقتصاد خرد و کلان کشور هم ضرر می‌زند. در حوزه بهینه‌سازی مصرف هم خروجی که از دستگاه‌ها می‌گیریم غیرمولد است. برفرض ممکن است بگویید ما در بالادستی نفت و گاز از جمله استخراج توانمند هستیم اما در بهینه‌سازی تکنولوژی و دانش نداریم. دانش موجود هم در ایران قابل رقابت نیست. البته کار‌هایی انجام شده اما در موارد مختلف وضعیت فرق می‌کند.
وی در ادامه درباره میزان فاصله ایران با تکنولوژی روز جهان اشاره کرد: میزان و شاخص دقیق عقب ماندگی از تکنولوژی جهان هنوز محاسبه نشده اما شاخص پیچیدگی نلسون در این بین گویاست. میزان پیچیدگی که ما در صنعت پالایشگاه داریم، ضریب تکنولوژی را نشان می‌دهد. شرایط ایران در این حوزه خوب نیست. در حوزه دانش فنی باید هزینه و درآمد محاسبه شود. باید بالاخره برای دانش فنی در ایران هزینه شود و امری ناگزیر است. دانش فنی ما سرمایه لازم را نداشته است. بعد دیگر مشکل از دید ایجاد زیرساخت است. شما ممکن است در یک نقطه نتوانید دانش فنی ایجاد کنید اما دانش فنی زیرساخت را وارد می‌کنید. وقتی تبادلات با جهان وجود نداشته باشد، بخش خصوصی هم دچار مشکل می‌شود.
این کارشناس انرژی درباره تأثیر تکنولوژی بر بهینه‌سازی مصرف اظهار داشت: ما برای بهینه‌سازی یکی از شاخص‌های اصلی‌مان که پروژه برای آن تعریف شد ماشین‌های برقی بود. شما وقتی نگاه می‌کنید یک فرآیند در جهان به سمت الکترونیکی کردن ماشین‌ها رفته است. در بحث موتورخانه و گرمایش و نیروگاه‌ها نیز مسأله تکنولوژی بسیار دخیل است که دچار کمبود هستیم. وقتی شما کالا تکنولوژی را به صورت کلان بببینید، مورد به مورد با فاصله عمیق ایران با تکنولوژی مواجه می‌شوید. در حوزه‌هایی هم که ورود شده، این ورود دیر هنگام بوده است.
فرنام درباره ورود هوش مصنوعی به حوزه انرژی گفت: هوش مصنوعی تخصص خود را دارد و با انرژی مرزبندی دارد. وقتی تجربیات را از دل هم جمع می‌کنید، هوش مصنوعی ورود می‌کند. تجربیات بهینه‌سازی، پتروشیمی، تولید و... دانش جدید تولید می‌کند و هوش مصنوعی هم خواه ناخواه وارد می‌شود و تأثیر خود را می‌گذارد. مثلاً هوش مصنوعی در بهینه‌سازی مؤثر است. هوش مصنوعی می‌تواند محاسبه‌گر میزان توزیع و مصرف باشد و نقاط هدررفت را بیابد. البته در نمونه‌های متعددی می‌توان تأثیر هوش مصنوعی را پیدا کرد.
اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت نیوز بخوانید.
نظرات