وزیر کار در جمع معلولان: به امید ایرانی بدون معلول/ صدای اعتراض معلولان شنیده نشد

به گزارش تجارت‌نیوز، جمعیت افراد دارای معلولیت در ایران بیش از هشت میلیون نفر تخمین زده می‌شود. سالانه حدود 60 هزار نفر هم فقط حوادث رانندگی به این جمعیت اضافه می‌کند. با این حال هنوز قوانین حمایتی از معلولان یا اجرا نمی‌شود یا به صورت جزئی و ناچیز اجرا می‌شود.  

سوم دسامبر به عنوان روز جهانی معلولان ثبت شده است تا کمی هم شده نسبت به حقوق آنها اطلاع‌رسانی شود. کسانی که از رفت و آمد در مکان‌های عمومی گرفته تا ورود به بازار کار با هزار مشکل گفته و ناگفته مواجه هستند.

بسیاری از افراد دارای معلولیت در صف دریافت مستمری هستند. یعنی کسانی که می‌خواهند تحت پوشش قرار بگیرند، اما پرونده آنها در بهزیستی از این اتاق به آن اتاق می‌رود. امروز و فردایی که معلولان منتظر آن هستند و هر روزش با این تورم روزافزون و وضعیت بیکاری برای آنها به سالی می‌گذرد. آنها که مستمری می‌گیرند هم باید با دریافتی ناچیزی 700 هزار تومانی سر کنند.

وزیر کار: به امید ایرانی بدون معلول

بهروز مروتی، مدیر کمپین معولان درباره مشکلات افراد دارای معلولیت به تجارت‌نیوز می‌گوید: «تا زمانی که نگرش مسئولان عوض نشود، مشکلات حل نمی‌شود.»

مدیر کمپین معولان توضیح می‌دهد: «بزرگترین مشکل جامعه افراد دارای معلولیت مسئولانی هستند که نگرش درستی نسبت به معلولیت و افراد دارای معلولیت ندارند. وقتی نگرش مبتنی بر حقوق بشر نباشد و از نگاه بالا به پایین باشد، نتیجه آن اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌شود. او در جمع افراد دارای معلولیت گفته «به امید ایرانی بدون معلول» و «جامعه جهانی در مقابل موضوع فلسطین، کر و کور و لال شده‌اند». یعنی به طور رسمی به افراد دارای معلولیت در مراسم گرامیداشت آنها توهین کنند.»

در همین مورد یکی از افراد دارای معلولیت نیز به خبرآنلاین گفته که وزیر کار در مراسم گرامیداشت افراد دارای معلولیت گفت جهان در خصوص مسئله فلسطین کر، کور و لال شده است. در مراسمی که تعداد زیادی از حاضران افراد نابینا، ناشنوا و افراد دارای مشکلات گویایی بودند.

بهروز مروتی به تجارت‌نیوز می‌گوید: «وقتی مسئولان شناخت صحیحی از معلولیت نداشته باشند، برای رسیدگی به مشکلات آنها هم همین نگاه را خواهند داشت. بعد از نگرش مسئولان به مسئله رعایت حقوق افراد دارای معلولیت می‌رسیم. با دادن القاب پرطمطراق و صحبت‌های آنچنانی رسیدن به حقوق افراد دارای معلولیت امکان‌پذیر نیست.»

مروتی می‌گوید: «سال‌هاست که مراسم گرامیداشت را داریم. برنامه هم کلیشه شده است. در روز گرامیداشت شعارهایی می‌دهند که از فردای آن فراموش می‌شود تا 12 آذرماه سال بعد. مهم‌ترین اصل در روز گرامیداشت احترام به حقوق افراد دارای معلولیت است.»

سالانه 300 هزار معلول

جمعیت افراد دارای معلولیت به دلایل مختلف از جمله بیماری‌هایی مانند سکته در حال افزایش است. مروتی در این مورد می‌گوید: «به دلیل بیماری‌ها، تصادفات و همین قانون جوانی جمعیت با چالش معلولیت در کشور مواجه هستیم.»

او ادامه می‌دهد: «آمار تولد نوزادان معلولان در کشور محرمانه است. همه این موارد سالانه حدود 300 هزار فرد دارای معلولیت به جمعیت کشور اضافه می‌کند. فقط در بحث تصادفات جاده‌ای، سالانه 60 تا 70 هزار نفر دچار معلولیت می‌شوند. ما نیاز به حدود 250 هزار تخت توانبخشی داریم. اما در کل کشور، آن هم فقط در تهران، دو بیمارستان تخت توانبخشی دارند. در مجموع حدود 150 تخت توانبخشی داریم.»

صدای اعتراضات شنیده نشد

قانون حمایت از حقوق معلولان شامل 34 ماده و 29 تبصره می‌شود و در سال 1397 ابلاغ شد اما اجرای آن در بند هزار اما و اگر ماند. در این قانون هم به استخدام افراد دارای معلولیت پرداخته شده، هم پاسخگویی نهادها و سازمان‌های مختلف. 

تاکنون افراد دارای معلولیت بارها برای اجرای این قانون و مواد مختلف آن اعتراض کرده‌اند، اما صدای آنها هم مانند طیف‌های دیگر جامعه به گوش مقامات نرسید. مدیر کمپین معلولان به تجارت‌نیوز می‌گوید: «با این همه تجمعات و اعتراضات افراد دارای معلولیت باز هم این قانون اجرا نشده است.»

مروتی توضیح می‌دهد: «متاسفانه اراده‌ای برای همین مصوبات مجلس و قانون نیست. مسئولان به شعاردرمانی روی می‌آورند و بعد هم فراموش‌ می‌کنند. موارد جزئی این قانون که شامل حال بسیاری از افراد نمی‌شود، این قانون را اجرا می‌کنند. برای مثال استخدام افراد دارای معلولیت سهمیه سه درصدی بسیار جزئی اجرا می‌شود. دستگاه‌هایی مانند آموزش و پرورش که اصلا آن را اجرا نمی‌کنند.»

اگر بخواهیم آمارهای سازمان بهزیستی را هم مبنا قرار دهیم، باز هم آمارها نشان از اجرای ناقص قانون استخدام افراد دارای معلولیت می‌دهد. سال گذشته، علی‌محمد قادری، رئیس سازمان بهزیستی در این مورد گفت که از سه درصد جذب افراد دارای معلولیت حدود 1.2 درصد آن اجرا شده است.

در ادامه بررسی اجرای قانون، بهروز مروتی به تجارت‌نیوز می‌گوید: «ماده 10 قانون حمایت از حقوق معلولان درباره تشکیل صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی معلولان است، از بدو ابلاغ هنوز راه‌اندازی نشده است. این صندوق می‌تواند در اشتغال افراد دارای معلولیت نقش بسزایی داشته باشد. در مثالی دیگر می‌توان به ماده  12 قانون اشاره کرد که به کارفرمایان مربوط است. در خوشبینانه‌ترین حالت حدود 5 درصد اجرا می‌شود.»

مستمری 700 هزار تومانی برای گذران یک ماه

مرکز آمار ایران می‌گوید نرخ تورم کل کشور در حال حاضر حدود 45 درصد است. تورمی که بر شانه‌های افراد دارای معلولیت سنگینی بیشتری دارد. گذران زندگی با مستمری حدود 700 هزار تومانی از دشواری‌های بزرگ افراد دارای معلولیت در شرایط فعلی اقتصاد کشور است. 

مروتی در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین مشکلات آحاد جامعه، مسئله معیشت است. در حالی که گفته می‌شود حداقل درآمد باید 15 تا 20 میلیون باشد تا بتوان دوام آورد، افراد دارای معلولیت با 700 هزار تومان زندگی می‌کنند.»

او توضیح می‌دهد: «سال گذشته دولت در لایحه بودجه 1402 پیشنهاد افزایش 20 درصدی مستمری معلولان را داد، اما مجلس آن را به 40 درصد رساند. در پنج ماه ابتدایی سال دولت همان 20 درصد را لحاظ کرد. اکنون هم اراده‌ای برای پرداخت مابه‌التفاوت با مصوبه مجلس نیست.»

با محاسبه 40 درصدی افزایش مستمری در بودجه امسال و بر اساس بعد خانوار، دریافتی افراد دارای معلولیت از 764 هزار تومان شروع می‌شود تا 2 میلیون و 400 هزار تومان. خانوار یک نفره، دو نفره، سه نفره و چهار نفره به ترتیب 764 هزار تومان، یک میلیون و 92 هزار تومان، یک میلیون و 528 هزار تومان و یک میلیون و 965 هزار تومان دریافت می‌کنند. همچنین مستمری خانوار پنج نفره نیز 2 میلیون و 402 هزار تومان تعیین شده است. 

دولت دستمزد معلولان را پرداخت نمی‌کند

مروتی می‌گوید: «بر اساس ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان، دولت مکلف است کمک هزینه معیشت به میزان حداقل دستمزد سالانه به افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید فاقد شغل و درآمد پرداخت کند. اما این ماده هم درست اجرا نمی‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «دولت فقط به حدود 220 هزار نفر، 273 هزار تومان پرداخت می‌کن؛ یعنی به حدود 30 تا 35 درصد از جامعه مشمول این قانون. این اصلا تناسبی به آنچه قانون تعیین کرده است، ندارد. به عبارتی باید حدود پنج میلیون و 300 هزار تومان پرداخت کند، اما فقط 270 هزار تومان پرداخت می‌کند. چه گرامیداشتی است، وقتی حتی قانون رعایت نمی‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «سازمان بهزیستی برای پرستاری از فرد دارای معلولیت حدود 2 میلیون تومان پرداخت می‌کند. در حالی‌که استخدام یک فرد برای نگهداری و مراقبت از معلول 15 تا 20 میلیون تومان هزینه دارد. ماده 7 قانون حمایت از معلولان به موضوع پرستاری از معلولان پرداخته است. این ماده برای جانبازان به خوبی اجرا می‌شود، اما برای سایرین درست اجرا نمی‌شود.»

مشکل فقط دولت نیست، سه قوه است

مروتی می‌گوید: «با گذشت حدود پنج سال از تصویب و ابلاغ قانون حمایت از حقوق معولان، وضعیت آنها بهتر که نه حتی بدتر هم شده است. برای مثال در موضوع افزایش سن بازنشستگی هیچ تبصره و ماده‌ای برای معافیت افراد دارای معلولیت در نظر گرفته‌اند.»

او توضیح می‌دهد: «مشکل ما فقط دولت نیست. دولت قوانین را اجرا نمی‌کند، مجلس نظارتی ندارد و قوه قضاییه هم با مسئولانی که قانون را اجرا نمی‌کنند، برخورد نتیجه‌بخشی نمی‌کند. طبق ماده 31 قانون حمایت از معلولان، دولت موظف است گزارش اجرای قانون را از دستگاه‌ها جمع‌آوری کند و در مجلس ارائه دهد. در پنج سال گذشته حتی یک گزارش هم ارائه نشده است.»