هیچکس برای کشته‌های آلودگی هوا واکنش نشان نداد/ جان انسان‌ها مهم نیست

به گزارش تجارت‌نیوز، کلانشهرها همچنان با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند. هیچکدام از دستگاه‌ها تاکنون کم‌کاری‌های خود را در اجرای قانون هوای پاک نپذیرفته‌اند.

بررسی داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد که شاخص آلودگی هوا در تهران در 24 ساعت گذشته 143 بود. دیگر کلانشهرها هم چندان وضعیت خوبی ندارند. آلاینده خطرناکی که این روزها هوای کلانشهرها را گرفته،  PM2.5 است. آلاینده‌ای که سالانه هزاران نفر را به کام مرگ می‌کشاند. برخی می‌گویند هوای آلوده این روزها ناشی از فعالیت صنایع است و برخی دیگر می‌گویند ناشی از فعالیت خودروهاست. 

تجارت‌نیوز در گفت‌وگو با زهرا صدراعظم نوری، عضو سابق شورای شهر تهران، علل اجرایی نشدن قانون هوای پاک و مسئولیت دستگاه‌های مختلف را در این قانون بررسی می‌کند.

عوامل اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها چیست؟ با توجه به اظهارات اخیر مقامات مختلف درباره مازوت‌سوزی و... نقش کدام یک از عوامل در وضعیت فعلی پررنگ‌تر است؟

آلودگی هوا یکی از معضلات تهران و برخی کلانشهرهای کشور است و باید بر اساس منابع و مستندات علمی درباره آن بحث شود. 

بر اساس جدول 236 ترازنامه انرژی کشور، 80 درصد از ذرات معلق که معضل آلایندگی کلانشهرهای کشور شده، منتسب به بخش حمل و نقل است. 7.18 درصد از این ذرات معلق منتسب به بخش نیروگاه‌هاست.

از میان آلاینده‌های گازی، ذرات معلق 10 میکرون و ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بسیار خطرناک هستند. فرض کنید به هیچ عنوان در کشور مازوت‌سوزی نشود، باز هم با آلودگی هوا مواجه هستیم. 

در سند سیاهه انتشار که سازمان حفاطت از محیط زیست منتشر می‌کند هم آمده که آلاینده‌ها به دو دسته ساکن و متحرک تقسیم می‌شود. سهم شهر تهران از آلاینده‌های متحرک 59 درصد است. آلاینده متحرک همان بخش حمل و نقل است. زمانی که از حمل‌ونقل صحبت می‌کنیم، منظور خودرو و سوخت خودرو است. خودرویی که از استاندارد لازم برخوردار نیست، فرسوده است. سوخت خودرو هم یعنی سوختی که استاندارد لازم را ندارد. از تردد زیاد خودرو به علت سایش چرخ‌ها با آسفالت نیز ذرات معلق منتشر می‌رود و آلودگی بسیار زیادی را به دنبال دارد.

ضمن اینکه هنوز پدیده وارونگی دما هم در شهرها اتفاق نیفتاده است. اگر این وارونگی هم اتفاق بیفتد، میزان آلودگی را بسیار افزایش می‌دهد. 

با این تفاسیر حمل و نقل عمومی می‌تواند بخش بزرگی از معضل آلودگی هوا را حل کند. اما سال‌هاست که فقط وعده توسعه خطوط حمل و نقل عمومی و مشخصا اضافه شدن اتوبوس‌های جدید را می‌دهند. کافی است در پیک رفت‌وآمد شهروندان ایستگاه‌های اتوبوس و مترو را ببینید. شهروندان برای انواع وسایل حمل و نقل عمومی صف تشکیل می‌دهند. چرا فکری به حال آن نمی‌شود؟

باید برای آلودگی هوا برنامه جامع داشت و از زاویه‌های مختلف به آن پرداخت. تجربه‌ای که در بسیاری از کشورها اتفاق افتاده است و آن را مدیریت کرده‌اند. تا زمانی که تردد خودروها را کاهش ندهیم با همین وضعیت مواجه هستیم. راه اصولی مدیریت آلودگی هوا، پرداختن به حمل و نقل عمومی در کلانشهرهاست. یعنی به صورت شبکه‌ای توسعه مترو و اتوبوس را در شهر افزایش دهیم. حمل و نقل باید به صورت عمومی و انبوه شود. تاکسی، ون و تاکسی‌های اینترنتی هم حمل و نقل عمومی نمی‌شود. این موارد باید در بودجه دیده شود. اگر شهری نیاز به هزار اتوبوس دارد، باید در بودجه بررسی و سهم دستگاه‌های مختلف تعیین شود.

مردم مقصر نیستند، باید به کارهای روزانه خود برسند. شهروندان باید برای رفت و آمد در شهر باید با یک وسیله‌ای جابه‌جا شوند. وقتی حمل و نقل عمومی نباشد و نتوانند راحت از مبدا به مقصد برسند، مجبور می‌شوند که از خودروی شخصی خود استفاده کنند. علت آنکه در سطح شهر تعداد بالایی از خودروهای تک سرنشین داریم، همین وضعیت حمل و نقل عمومی است.

تکلیف قانون هوای پاک چه می‌شود؟ چرا این قانون روی زمین مانده است؟ 

اگر همه دستگاه‌ها با هم همکاری نکنند و قانون هوای پاک را اجرا نکنند، مسئله آلودگی هوا حل نمی‌شود. 23 دستگاه در قانون هوای پاک تکلیف دارند.

بر اساس گزارشی سازمان بازرسی کل کشور، 33 پرونده طی دو سال گذشته در خصوص آلودگی در دستگاه قضایی کشور تشکیل شده است. تعدادی از مدیران مربوطه به دلیل ترک فعل، محکوم شده‌اند. از 228 وظیفه‌ای که در قانون هوای پاک تعیین شده، 18 دستگاه از 23 دستگاه وظایف خود به طور کامل انجام ندادند. پنج دستگاه وظایف خود را به صورت ناقص انجام دادند. 

باید سراغ وزارت کشور، راه‌وشهرسازی، نفت، صداوسیما و... هم رفت. دولت باید عزم جدی داشته باشد و از شعارزدگی پرهیز کند. دو سال از شروع به کار دولت فعلی می‌گذرد. نه اینکه آلودگی مربوط به این دو سال باشد، اما دولتی که ادعای فعالیت دارد، گزارش دهد که در دو سال گذشته برای کنترل آلودگی هوا چه اقداماتی داشته است؟ چقدر بودجه به این موضوع اختصاص داده است؟ 

نمی‌شود که برای پاسخ ندادن فقط دولت‌های قبلی را متهم کرد. بدترین و بی‌مسئولیت‌ترین نوع پاسخگویی برای مسئله است. اگر روزهای اول بود، توجیه داشت، اما حالا نیمی از عمر این دولت گذشته است.

بنا بر اعلام وزارت بهداشت، بیش از 76 هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا طی سال‌های 1395 تا 1400 ثبت شده است. از نظر اقتصادی هم بیش از 11 میلیارد سالانه خسارت اقتصادی به کشور وارد می‌شود. در حالی که بنا به گفته علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست هزینه اجرای قانون هوای پاک 180 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. با این حساب اجرای قانون هوای پاک هزینه‌ای بسیار کمتر دارد. چرا اجرا نمی‌شود و کشور این خسارت‌های سنگین جانی و مالی را متحمل می‌شود؟

به نظر می‌رسد تنها موضوعی که مهم نیست، جان انسان‌هاست. بر اساس آخرین گزارش‌ها در سال گذشته 26 هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در 33 شهر داشتیم. 11.3 میلیارد تومان هم خسارت اقتصادی به کشور وارد کرده است. 

اگر یک هواپیما سقوط کند به مسئله توجه می‌شود، اما این مرگ و میرها دیده نمی‌شود. چند هواپیما سقوط کند که 26 هزار نفر کشته شود؟ 26 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا کشته می‌شوند و انگار نه انگار. هیچکس واکنشی نشان نمی‌دهد. اگر نیاز به بودجه است، برای آن بودجه اختصاص دهند. 

آلودگی هوا مسئله‌ای نیست که قابل حل نباشد. برخی مسائل پیچیده است و حل آن راحت نیست، اما آلودگی اینگونه نیست. هم عوامل آن و هم راه‌حل‌های آنها مشخص است. فقط باید برای حل مسئله اراده نیست. 

تعطیلی مدارس و ادارات که مسئله آلودگی هوا را حل نمی‌کند. تعطیلی فقط کمی برای کودکان و افراد حساس مانند سالمندان مصونیت ایجاد می‌کند که کمتر آسیب ببینند. برای مدیریت وضعیت باید فکری به حال حمل و نقل عمومی کرد.