۳ میلیون خودرو در مرز فرسودگی/ خودروهای فرسوده چگونه جان ایرانیان را می‌گیرد؟

به گزارش تجارت‌نیوز، آلودگی هوا همچنان در کلانشهرها می‌تازد. گفته می‌شود وسایل حمل و نقل بیشترین سهم را در هوای آلوده دارد. خودروهایی که یا فرسوده هستند یا سوخت بی‌کیفیت دارند. 

سومین هفته آذرماه با آلودگی هوا شروع شد. نقشه‌های هواشناسی هم نشان می‌دهد که تا فردا آلودگی ادامه دارد. برخی از کارشناسان اما می‌گویند که تا روز سه‌شنبه وضعیت همین است. تهران و اصفهان از جمله کلانشهرهایی هستند که با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌‌کنند. در حال حاضر هم در وضعیت نارنجی قرار دارند. یعنی هوا برای گروه‌های حساس ناسالم است.

به طور کلی عوامل انتشار آلاینده‌ها به دو دسته انسانی و طبیعی تقسیم می‌شود. عوامل انسانی نیز شامل منابع متحرک و ساکن می‌شود که وسایل حمل‌ونقل در گروه متحرک قرار می‌گیرند. خودروهایی که یا در جاده‌ها و با تصادفات بلای جان مردم می‌شوند یا با آلوده کرده هوا. کنار هم قرار دادن داده‌های رسمی، تصویر روشنی از سهم وسایل حمل‌ونقل در کشته شدن هزاران نفر بر اثر آلودگی هوا می‌دهد. 

3 میلیون خودرو در مرز فرسودگی

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی وضعیت فرسودگی وسایل حمل‌ونقل در ایران به اثرگذاری آنها در آلودگی هوا می‌پردازد. در این گزارش آمده که در حال حاضر در ایران بیش از سه میلیون خودرو در مرز فرسودگی هستند. این در حالی‌ست که یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر انتشار آلاینده‌ها از منابع متحرک کیفیت وسایل نقلیه موجود است که ارتباط مستقیم با سن وسایل نقلیه دارد.

با این حال بنا بر اساس معیار تعیین‌شده در آیین‌نامه اجرایی ماده (8) قانون هوای پاک تاکنون وسیله نقلیه‌ای که در دو دوره متوالی نتواند معاینه فنی خود را بگیرد، گزارش نشده است! به عبارتی عملا وسایل نقلیه مشمول فرسودگی در کشور صفر شده است. 

بازوی پژوهشی مجلس در ادامه گزارش خود وضعیت کلی ناوگان وسایل نقلیه در حال تردد در شهر تهران را بررسی کرده است. این گزارش نشانگر عبور بیش از 90 درصد مینی‌بوس‌ها، بیش از 80 درصد اتوبوس‌ها، بیش از 60 درصد تاکسی‌ها، بیش از 40 درصد وانت‌ها، بیش از 30 درصد کامیون‌ها، بیش از 15 درصد سواری‌ها از سن فرسودگی است.

سهم بالای تردد خودروهای سواری 

اما سهم سفرهای این خودروها در کلانشهرها چگونه است؟ پیش‌تر مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به این موضوع پرداخته است. در این گزارش آمده که سهم استفاده از سواری شخصی در سفرهای روزانه شهروندان تهران، مشهد، اصفهان و شیراز بالای 50 درصد است.

همچنین حدود 70 درصد ازدحام در ترافیک شبکه معابر تهران را سواری، وانت و موتورسیکلت تشکیل می‌دهند. در حالی‌که بر اساس قانون توسعه حمل‌ونقل و مدیریت مصرف سوخت (مصوب سال 1386) مقرر شده بود تا طی دوره‌های پنج ساله سهم حمل‌ونقل عمومی (مترو، اتوبوس و تاکسی) از کل سفرهای شهری به 75 درصد برسد.

در روزهای اخیر برخی از مازوت‌سوزی در کلانشهرها اشاره کردند و برخی هم تکذیب. نکته مهم این است که حتی اگر مازوت‌سوزی در کشور به صفر برسد، آلودگی هوا رفع نمی‌شود.

80 درصد ذرات معلق مربوط به وسایل حمل و نقل است

زهرا صدراعظم نوری هم در این مورد به تجارت‌نیوز گفت که بر اساس ترازنامه انرژی کشور، 80 درصد از ذرات معلق که معضل آلایندگی کلانشهرهای کشور شده، منتسب به بخش حمل‌ونقل است. 7.18 درصد از این ذرات معلق منتسب به بخش نیروگاه‌ها است.

ذرات معلق از جمله آلاینده‌های خطرناکی است که سالانه هزاران نفر را در ایران به کام مرگ می‌کشاند. شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گزارش سالانه 1400 به سهم این آلاینده در آلودگی هوای تهران پرداخته است. بر اساس این گزارش، در مجموع 114 روز با شرایط نامطلوب (از نظر آلودگی) فقط در سال 1400 برای تهران ثبت شد. نکته مهم دیگر این است که 95 روز از سال 1400، آلاینده ذرات معلق کمتر از 2/5 میکرون بیش از حد مجاز بود.

این در حالی است که بنا داده‌های اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت، طی سال‌های 1395 تا 1400 حدود 76 هزار نفر بر اثر ذرات معلق کمتر از 2/5 میکرون جان خود را از دست دادند. 

بررسی گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد تا فکری به حال وسایل حمل‌ونقل نشود، وضعیت به همین شکل ادامه دارد. نه تعطیلی مدارس و ادارات معضل آلودگی هوا را حل می‌کند، نه وزش باد!

با ادامه شرایط فعلی، تنفس در یک هوای پاک و دیدن رنگ آبی آسمان برای بسیاری از شهروندان کلانشهرها آرزویی دست‌نیافتنی است. شهروندان باید برای تنفس در یک هوای پاک منتظر روزهای ابتدایی فروردین بمانند. بعد از فروردین کم کم غلظت آلاینده‌های هوا زیاد و دود و سیاهی کوچه و خیابان‌ها را می‌گیرد.