رحم اجاره‌ای چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز، آیا مشکل باروری دارید؟ آیا از حاملگی می‌ترسید؟ آیا نگران به هم ریختن تناسب اندام خود پس از حاملگی هستید؟ نگران نباشید! می‌توانید از رحم اجاره ای استفاده کنید. رحم اجاره‌ای یک روش برای کمک به تولید مثل است که در آن جنینی که از تخمک و اسپرم یک زوج ایجاد شده است، در رحم یک شخص سوم کاشته می‌شود و تا هنگام رشد طبیعی جنین و زایمان، همراه او خواهد بود. 

معمولاً پس از زایمان، فرزند به زوجی تعلق می‌گیرد که اسپرم و تخمک از آنها گرفته شده است و زنی که رحم او از هنگام کاشت سلول تخم تا زایمان میزبان جنین بوده است، در ازای اجاره دادن رحمش به زوج، از آنها مبلغی تحت عنوان اجاره‌ رحم دریافت می‌کند. با این حال، به موارد اهدای رحم نیز رحم اجاره‌ای گفته می‌شود. امروزه، درصد متوسط موفقیت رحم اجاره ای بسیار بالا رفته و به ۷۵ درصد رسیده است.

دلیل اجاره‌ رحم چیست؟

دلایل مختلفی برای عمل رحم اجاره ای وجود دارد که مهم‌ترین‌های آنها عبارت‌اند از:

زن نتواند به هر دلیلی که با سلامتش مرتبط باشد، حامله شود یا دوران حاملگی را تحمل کند.

مشکلات ناباروری زنان مثل سقط‌ جنین‌های مکرر در زنان که مانع از حامله شدن یا حامله ماندن آنها شود.

انواع رحم اجاره ای

عبارت رحم اجاره ای یا اجاره‌ رحم معمولاً برای توصیف یکی از وضعیت‌های زیر استفاده می‌شود:

- رحم اجاره ای حامل جنین متعلق به یک زوج است و تخمک متعلق به خود حامل نیست، بلکه متعلق به زنی است که قرار است مادر فرزند باشد یا متعلق به یک اهداکننده‌ تخمک است. همچنین، ممکن است اسپرم متعلق به پدر بچه باشد یا ممکن است متعلق به یک اهداکننده‌ اسپرم باشد. در این وضعیت، حاملگی از طریق لقاح درون لوله‌ آزمایش یا IVF انجام می‌شود.

- کسی که تخمک را به یک زوج اهدا می‌کند، رحمش را نیز اجاره می‌دهد. در این روش، حاملگی از طریق تلقیح درون‌رحمی یا IUI انجام می‌شود که در این روش، اسپرم از مردی که قرار است پدر بچه باشد یا از یک اهداکننده‌ اسپرم دریافت می‌شود.

امضای قرارداد

همه‌ طرفین درگیر در فرایند اجاره‌ رحم باید یک قرارداد امضا کنند. آنها می‌توانند به جای خودشان، وکیل‌شان را معرفی کنند. پیش از امضای قرارداد، هر یک از طرفین باید مفاد آن را به‌دقت مطالعه کند. اگر هر دو طرف راضی باشند و قرارداد امضا شود، شروع فرایند پزشکی امکان‌پذیر خواهد بود. در این مرحله زوج و اجاره‌دهنده‌ رحم باید با کلینیک ناباروری همکاری لازم را داشته باشند.

اقدامات اجاره‌دهنده رحم

پیش از انتقال جنین، اجاره‌دهنده‌ رحم باید داروهایی را به منظور آماده‌سازی دیواره‌ رحم برای پذیرش جنین مصرف کند. در صورتی که از روش IUI استفاده شود، مرحله‌ لقاح درون رحم صورت می‌گیرد و لانه‌گزینی به صورت طبیعی انجام می‌شود. در این روش، نمونه‌ اسپرم از طریق مجرای واژن به درون رحم تزریق می‌شود. این روش، نیازی به هیچ‌گونه جراحی ندارد، کاملاً بدون درد است و تنها چند ثانیه طول می‌کشد. بعضی‌وقت‌ها، این مرحله دو بار در دو روز پشت سر هم انجام می‌شود تا شانس باروری بالاتر رود. بعد از ۱۵ روز یک تست حاملگی از اجاره‌دهنده‌ رحم گرفته می‌شود تا مشخص شود که آیا IVF موفقیت‌آمیز بوده است یا خیر. در صورت تایید حاملگی، مراحل مراقبت‌ها از اجاره‌کننده‌ رحم شروع می‌شود. در طول حاملگی، اجاره‌دهنده‌ رحم باید به طور منظم به کلینیک مراجعه کند تا آزمایش خون و سونوگرافی بدهد و فرایند به طور کامل تحت نظر باشد. افراد بسیاری در سراسر دنیا از طریق رحم اجاره‌ای صاحب فرزند می‌شوند.

حاملگی، تولد و حقوق والدی

وقتی حاملگی به طور مطلوب ایجاد شد، موسسه‌ ناباروری باید هم از زوج و هم از اجاره‌دهنده‌ رحم حمایت کند. و این فرایند باید تا تولد فرزند ادامه یابد. پس از تولد فرزند، مهم است تمامی اسنادی که پیش روی زوج و اجاره‌دهنده‌ رحم قرار می‌گیرد به‌دقت مطالعه و امضا شود. در ادامه، درباره قوانین رحم اجاره‌ای در جمهوری اسلامی ایران صحبت خواهیم کرد.

قوانین رحم اجاره ای

ابتدا زن و شوهر باید تقاضای اجاره‌ رحم را به دادگاه تسلیم کنند و منتظر تایید دادگاه باشند. تنها در شرایطی این درخواست پذیرفته می‌شود که:

زوج مشکل باروری داشته باشند و گواهی پزشکی لازم برای این کار را دریافت کنند.

زوج دارای صلاحیت اخلاقی لازم برای اجاره کردن رحم تشخیص داده شوند.

زوج دارای اختیار تصمیم‌گیری برای خود باشند.

زوج باید تابعیت ایرانی داشته باشند.

هیچ یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند.

در یک طرف قرارداد اجاره‌ رحم، زوج نابارور (والدین حکمی) قرار دارند و در طرف دیگر، بانوی جانشین (صاحب رحم). شوهر بانوی جانشین نیز در یک طرف دیگر این قرارداد جا دارد و او نیز باید با اجاره‌ رحم همسرش موافق باشد. پزشک متخصص ناباروری هم در یک سوی قرارداد قرار دارد. این قرارداد باید به امضای کلینیک ناباروری یا بیمارستان نیز برسد.

تعهدات هر یک از طرفین قرارداد اجاره‌ رحم چیست؟

تنها تعهد زوج نابارور این است که هزینه‌ اجاره‌ رحم را در صورت تجاری بودن قرارداد به بانوی جانشین بپردازند. در صورتی که قرارداد دوستانه باشد، نیازی به این کار نیست. بانوی جانشین نیز متعهد است که جنین را بپذیرد و آن را در رحم خود نگهداری کند و پس از زایمان آن را به والدین حکمی بسپارد.

در قانون جمهوری اسلامی ایران، قرارداد رحم اجاره ای از نوع قراردادهای رضاعی است؛ به این معنی که رضایت دو طرف برای عقد قرارداد کافی است و نیازی به تشریفات خاصی نیست. وظایف زوج در قبال فرزند متولدشده کاملاً مشابه وظایف یک پدر و مادر معمولی است. اجاره‌دهنده‌ رحم نیز نمی‌تواند هیچ‌گونه ادعایی درباره سرپرستی بچه‌ای که به دنیا می‌آید داشته باشد.

شرایط رحم اجاره ای

واضح است که انتخاب رحم اجاره‌ای یک تصمیم مهم است. بعضی از زوج‌های خوش‌شانس دوست یا آشنایی دارند که قبول می‌کند حاملگی را برای آنها متحمل شود. بعضی دیگر، به صورت غیرعلنی دنبال یک رحم اجاره ای می‌گردند اما اکثر زوج‌ها ترجیح می‌دهند به یک موسسه‌ی ناباروری رجوع کنند.

یک موسسه‌ ناباروری پرونده‌های افرادی را که کاندیدای رحم اجاره ای هستند به شما نشان می‌دهد و در انتخاب بهترین کاندیدا شما را راهنمایی می‌کند. این موسسه‌ها وظیفه دارند شما را از قوانین رحم اجاره‌ای مطلع کنند و حتی شما را به یک وکیل معرفی کنند تا کارهای قانونی لازم برای اجاره‌ رحم انجام شود.

اجاره رحم، نیازمند انجام مراحل قانونی

موسسات ناباروری باید یک پروسه‌ غربالگری روی کاندیداهای اجاره‌ رحم انجام دهند تا از سلامت جسمانی، روانی و عاطفی آنها برای حامله شدنِ فرزند یک زوج دیگر مطمئن شوند. شرایط رحم اجاره‌ای در خیلی از موسسات ناباروری در دنیا به شرح زیر است:

سن بین ۲۱ تا ۴۰ سال: معمولاً اکثر والدین تمایل دارند که حامل جنین، زیر ۳۰ سال داشته باشد. تصور عموم بر این است که زنان زیر ۳۰ سال در اوج سلامت جسمانی خود هستند که این باور کاملاً غلط است. یک زن می‌تواند در تمام طول دوران باروری‌اش کاملاً سالم باشد. در واقع، هرچه سن زن بالاتر باشد تجربه و بلوغ بیشتری برای حاملگی دارد. حتی گاهی زنان بالای ۴۰ سال نیز کاندیداهای مناسبی برای اجاره‌ رحم هستند. در واقع زنانی که در اوایل دهه‌ سوم زندگی خود هستند، خیلی برای این کار توصیه نمی‌شوند.

شیوه‌ زندگی سالم (عدم اعتیاد به دخانیات و مواد مخدر، رژیم غذایی سالم و…): یکی از موضوعاتی که باید خیلی به آن توجه داشت، شیوه‌ زندگی یا لایف‌استایل (lifestyle) اجاره‌دهنده‌ رحم است. زنانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند یا نمی‌توانند در طول دوران باروری مشروبات الکلی نخورند، به‌هیچ‌وجه نباید برای این کار انتخاب شوند. همچنین، کاندیدای اجاره‌ رحم باید رژیم غذایی سالمی داشته باشد و ترجیحاً به طور منظم ورزش کند و خواب منظمی داشته باشد.

سابقه‌ حداقل یک حاملگی موفق و بدون مشکل و زایمان راحت: بسیاری از مشکلات رحمی و مشکلات در حاملگی و زایمان در تست‌های پزشکی قابل تشخیص نیستند و تا زمانی که زن یک حاملگی و زایمان کاملاً راحت و موفق را سپری کرده باشد، نمی‌توان از شایستگی او برای اجاره‌ رحم مطمئن بود.

قبول شدن در تست‌های پزشکی و روانشناسی: یکی از مراحل مهم و روتین در انتخاب فرد مناسب برای اجاره‌ رحم، انجام تست‌های فیزیولوژیکی و روانشناختی است. در طول فرایند غربالگری، به اجاره‌دهنده‌ رحم درباره این عمل مطالبی آموزش داده می‌شود. تست‌های فیزیولوژیکی معمول برای غربالگری رحم اجاره ای عبارت‌اند از:

تست‌های خون و ادرار

سونوگرافی از رحم

ارزیابی توانایی جسمانی.

معمولاً مؤسسات باروری که اجاره‌ رحم را انجام می‌دهند، یک متخصص روانشناس دارند که سلامت روانی کاندیدای اجاره‌ رحم را بررسی می‌کند یا اینکه او را به مطب یک روانشناس ارجاع می‌دهند تا گواهی سلامت روانی دریافت کند. به علاوه، چندین تست کتبی روانشناسی نیز از کاندیدا گرفته می‌شود تا سلامت روانی او کاملاً تایید شود.