یک ابزار ساده مالی با نتایجی شگفت‌آور؛ برای خود ترازنامه شخصی بسازید
کسی که تهدیدها و فرصت‌هایش را نشناسد، هرگز نمی‌تواند به موفقیتی چشم‌گیر برسد. او یا فرصت‌ها را از دست می‌دهد و بعدها می‌نالد که اگر آن روز فلان کار را کرده بودم الان وضعیت متفاوت می‌شد، یا غفلت از تهدیدها او را از زندگی ساقط می‌کند. این فرصت‌ها و تهدیدها در زندگی مالی ما هم
کسی که تهدیدها و فرصت‌هایش را نشناسد، هرگز نمی‌تواند به موفقیتی چشم‌گیر برسد. او یا فرصت‌ها را از دست می‌دهد و بعدها می‌نالد که اگر آن روز فلان کار را کرده بودم الان وضعیت متفاوت می‌شد، یا غفلت از تهدیدها او را از زندگی ساقط می‌کند. این فرصت‌ها و تهدیدها در زندگی مالی ما هم حضور دارند. بسیاری از آدم‌ها از دارایی‌های خود خبر ندارند: کسانی که مدام از بی‌پولی می‌نالند، اما اگر دارایی‌های آن‌ها را بر روی کاغذ بنویسیم، متوجه می‌شویم که بیش از چند میلیارد تومان ثروت دارند. در مقابل هستند کسانی که از بدهی‌های خود غافل هستند و یک‌باره خود را در گرفتاری می‌یابند. تنظیم دقیق و اصولی یک ترازنامه شخصی و به‌روزرسانی فصلی (ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه) می‌تواند باعث شود که از هر دو طرف ترازوی مالی خود باخبر باشیم. اما چطور باید یک ترازنامه شخصی درست کرد؟
فصل اول: دارایی‌ها
یک کاغذ A4 را با خط به دو قسمت تقسیم کنید. در بالا سمت راست بنویسید «دارایی‌ها». در این قسمت باید چیزهایی را بنویسید که در اختیار دارید. اما جنس دارایی‌ها با هم متفاوت است. مثلا پول نقدی که در جیب شما است و زمینی که در شهرستان دارید، هر دو دارایی هستند اما واضح است جنس این دو دارایی متفاوت است. پس لازم است بخش دارایی‌ها را هم دو قسمت کنید. در یک قسمت بنویسیم دارایی‌های جاری و در قسمت دیگر بنویسیم دارایی‌های غیر جاری . (برای ساده شدن محاسبات از واحد هزار تومان یا میلیون تومان استفاده کنید.)
پول نقدی که در جیب شما است و زمینی که در شهرستان دارید، هر دو دارایی هستند اما واضح است جنس این دو دارایی متفاوت است.
قسمت اول: دارایی‌های جاری
در این قسمت تمام دارایی‌ها را می‌نویسیم که در کم‌تر از یک ماه قابلیت نقد شدن دارند. مثلا اگر هفته آینده بخواهید یک تلفن همراه نو بخرید، به‌سرعت می‌توانید از این منبع استفاده کنید. پول نقدی که در کیف یا حساب بانکی (سپرده کوتاه‌مدت) خود دارید مهم‌ترین دارایی جاری شما است.
طلب‌هایی که قرار است در کم‌تر از یک ماه نقد شوند، پولی که قرار است همین ماه بگیرید اما هنوز نگرفته‌اید و حقوقی که هفته دیگر به‌حساب شما واریز میشود، بخشی از دارایی شما است. این دریافتی‌های جاری می‌تواند به حساب‌وکتاب شخصی شما مربوط باشد، یا به کسب‌وکار و تجارت شما.
برخی از مردم دارایی‌هایی دارند که فراموش کرده‌اند. دارایی‌هایی مثل یک زمین زراعی.
اگر کسی به شما سفارشی داده و پولش را پیشاپیش پرداخت کرده، این مبلغ پیش‌پرداخت هم در دارایی‌های جاری شما به ثبت می‌رسد. مثلا اگر صاحب شیرینی‌فروشی هستید و یک مشتری پول کیکی که سفارش داده را پرداخت کرده، این پول دارایی جاری شما است. در این حالت شیرینی‌هایی که او در مغازه دارد و آرد، شکر و خامه‌های موجود در انبار هم دارایی جاری هستند. اگر در انبار خود برنج یا گوشت دارید، آن را هم در دارایی‌های جاری ثبت کنید.
مرور دارایی‌های جاری
پس همان‌طور که گفتیم این موارد در دارایی‌های جاری دسته‌بندی می‌شوند:
- موجودی نقدی (شامل پول، طلا، سکه، چکی که از دیگران گرفته‌اید)
- سپرده‌های کوتاه‌مدت (سپرده بانکی و سهام)
- دریافتی‌های تجاری و غیرتجاری (طلب‌ها)
- موجودی مواد اولیه و کالاهای فروختنی (در مغازه یا منزل)
- پیش‌پرداخت سفارش‌ها
قسمت دوم: دارایی‌های غیرجاری
همان‌طور که گفتیم دارایی‌هایی وجود دارد که نقد کردن آن‌ها دشوارتر است. مثلا اگر به دوست خود پولی قرض داده‌اید که قرار است دو سال دیگر آن را پس بگیرید، این پول بخشی از دارایی شما است، اما در زندگی شما جریان ندارد. به بیان دیگر تمام دریافتی‌های بلندمدت در دارایی‌های غیرجاری قرار می‌گیرند. اگر در بانک سرمایه‌گذاری بلندمدت کرده‌اید هم دارایی غیرجاری ایجاد کرده‌اید.
اگر در بانک سپرده بلندمدت دارید، یک دارایی غیرجاری ایجاد کرده‌اید.
دارایی‌هایی مثل خانه، مغازه، ماشین، دستگاه‌ها و ابزارآلات موجود در مغازه، زمین و تمام دارایی‌های ثابت شما در دارایی‌های غیرجاری قرار می‌گیرند. عوض کردن خانه یا فروختن یخچال معمولا بیشتر از یک ماه وقت می‌گیرد. اگر دارایی نامشهود (مثل یک نام تجاری) در اختیار داشته باشید، ارزش ریالی آن را هم باید در دارایی‌های غیر جاری قرار دهید.
مرور دارایی‌های غیرجاری
به‌طور خلاصه باید بگوییم که دارایی‌های غیرجاری به این صورت هستند:
- سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت
- دریافتی‌های بلندمدت
- دارایی‌های ثابت مشهود
- دارایی‌های نامشهود (اگر قابل‌فروش هستند)
تذکر: اگر می‌خواهید ترازنامه سه‌ماهه یا یک‌ساله درست کنید، حقوق سه‌ماه یا یک سال شما در دارایی جاری قرار می‌گیرد. در این صورت اگر قرار است پولی را دوماه دیگر بگیرید باید آن را هم در دارایی‌های جاری قرار دهید.
فصل دوم: بدهی‌ها
هر انسانی در هر شرایطی که باشد، بدهی‌هایی دارد. ممکن است شما خود را بدهکار فرض نکنید، اما مجبورید هزینه‌هایی مثل اجاره‌خانه، یا قبوض خود را پرداخت کنید. در واقع شما به صاحب‌خانه یا شرکت مخابرات ایران بدهکار هستید. بدهی‌ها هم شامل بدهی‌های جاری و غیرجاری می‌شوند.
قسمت اول: بدهی‌های جاری
بدهی‌های جاری آن دسته از بدهی‌هایی هستند که در کم‌تر از یک ماه (یا سه‌ماه یا یک سال) باید پرداخت شوند. صاحب مغازه شیرینی فروشی باید پول آرد، شکر و خامه را بپردازد. اجاره و قبوض هم در لیست پرداختی‌ها قرار می‌گیرند. طبیعی است اگر به دوست خود بدهی دارید و باید آن را در کوتاه‌مدت پرداخت کنید، بدهی‌ای جاری دارید.
هربار که شیر آب را باز می‌کنید، مبلغی را بدهکار می‌شوید.
اگر وام بانکی گرفته‌اید، مقدار اقساطی که باید در طول مدت ترازنامه پرداخت شوند، بدهی جاری هستند. ممکن است مجبور باشید به فرزند، همسر یا مادر خود پول بدهید. این پول را هم در بدهی‌های جاری خود ثبت کنید.
مرور بدهی‌های جاری
همان‌طور که متوجه شده‌اید این موارد بدهی جاری به‌حساب می‌آیند:
- پرداختی‌های تجاری و غیرتجاری
- مالیات
- اقساط وام و تسهیلات
- پیش‌دریافت‌ها
تذکر: همیشه باید بدهی‌های جاری شما از دارایی‌های جاری شما کم‌تر باشد. اگر مقدار پرداختی‌های شما از تمام دارایی‌های نقدی و شبه‌نقدی بیشتر باشد در طول ماه (یا سه‌ماه یا یک سال) به مشکل بر می‌خورید.
قسمت دوم: بدهی‌های غیرجاری
علاوه بر پرداخت‌های کوتاه‌مدت، بدهی‌هایی هستند که باید در بلندمدت پرداخت شوند. فرض کنید یک وام 100 میلیونی (بدون بهره) با اقساط ماهیانه 1 میلیون تومان گرفته‌اید. در طول یک‌فصل سه میلیون تومان بدهی جاری و 97 میلیون تومان بدهی غیرجاری دارید. این بدهی‌ها حتما باید پرداخت شود.
بدهی‌های غیرجاری حتما باید پرداخت شود.
همچنین فرض کنید برای دانشگاه فرزند خود پول پس‌انداز می‌کنید. این پس‌انداز بلندمدت در دارایی‌های غیرجاری شما است. اما یک روز بالاخره باید این پول را به فرزند خود بدهید. پس معادل این دارایی یک بدهی غیرجاری هم دارید.
مرور بدهی‌های غیرجاری
در فهرست بدهی‌های غیرجاری خود باید این موارد را یادداشت کنید:
- پرداختی‌های بلندمدت
- وام‌ها و تسهیلات بلندمدت
- پس‌انداز همسر، کارکنان یا فرزندان
فصل سوم: حقوق اعضای خانواده
طبیعی است که تمام دارایی‌های شما برابر با تمام بدهی‌های شما نباشد. بعد از آن که دارایی‌ها و بدهی‌های خود را فهرست کردید متوجه این اختلاف خواهید شد. اگر جمع تمام بدهی‌ها از جمع تمام دارایی‌ها بیشتر باشد، شما فردی بدهکار خواهید بود. تمام اعضای خانواده در این بدهی سهم دارند و باید برای پرداخت آن دست‌به‌دست هم بدهند. چنین خانواده‌ای باید مشقت مالی تحمل کند.
سود انباشته خانوار می‌تواند بین اعضای خانواده تقسیم شود.
اما اگر دارایی‌های شما بیشتر از تمام بدهی‌هایتان هست، چیزی برای خود و اعضای خانواده‌تان باقی خواهد ماند. بخشی از این پول را به شکل سپرده در بانک بگذارید. در شرایط بسیار دشوار می‌توانید بدهی‌های پیش‌بینی‌نشده خود را از این منبع بپردازید. قسمتی از پول بین اعضای خانواده تقسیم میشود. (فرزند شما گوشی، وسایل بازی یا لباس می‌خرد.) بخشی هم برای خرید دارایی‌های ثابت (خرید مسکن، خودرو، مغازه) صرف میشود.
مروری بر حقوق اعضای خانواده
از اختلاف بین بدهی و دارایی مواردی ازاین‌دست را یادداشت کنید.
- سرمایه
- اندوخته
- پول نقدی که معادل آن بدهی وجود ندارد (سود و زیان انباشته)
- خرج‌های سرمایه‌ای
تذکر: جمع تمام بدهی‌ها و حقوق اعضای خانواده باید با جمع تمام دارایی‌های شما برابر باشد. وقتی می‌گوییم برابر یعنی نباید حتی یک ریال اختلاف دیده شود. اگر این دو عدد دقیقا با هم برابر نیستند، باید به محاسبات خود شک کنید. اگر همه‌چیز تراز است، حالا می‌توانید با نگاه به ترازنامه شخصی خود بفهمید که در چه شرایطی قرار دارید.
نظرات