ساختار فعلی اجازه اصلاحات اقتصادی را می‌دهد؟

مهم‌ترین چالش پیش روی اصلاحات اقتصادی در ایران این است که نرخ رشد اقتصادی پایین است و باید با درآمد پایین به بازتوزیع منابع بپردازیم و در این شرایط ممکن است مشکلات اجتماعی ایجاد شود. 

حسین عبده تبریزی، اقتصاددان:

• اصلاحات زمانی آسان‌تر است که نرخ رشد بالا باشد. وقتی کیک بزرگ‌تر می‌شود، تقسیم آن هم راحت‌تر است. وقتی کیک بزرگ نشود بحث بازتوزیع مطرح می‌شود. در بازتوزیع ما مجبوریم از یکی بگیریم و به دیگری بدهیم. در چنین شرایطی مشکلات اجتماعی ممکن است ایجاد شود. اگر دولت نتواند کیک را بزرگ کند، مشکل پیش می‌آید.
• حال سوال اینجاست که کیک اقتصاد را چگونه باید بزرگ کرد؟ بزرگ‌ کردن کیک اقتصاد به سرمایه‌گذاری نیاز دارد. نرخ سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه ما اصلاً خوب نبوده است. در 18 سال گذشته در حوزه نفت و گاز کم سرمایه‌گذاری شده است و ما حتی هزینه استهلاک را هم جای خود نگذاشته‌ایم. در چهار سال اخیر نرخ تشکیل سرمایه در کل کشور منفی بوده است. این موضوع نشان می‌دهد منابع سرمایه‌ای به قدر کفایت وجود ندارد.
• ما برای بالا بردن رشد باید به سمت بهره‌وری حرکت کنیم. اگر آرامش نسبی ادامه یابد و سرمایه‌ اجتماعی دولت هم افزایش پیدا کند، می‌توان بهره‌وری را افزایش داد.
• ما باید جلوی هدررفت در کشور را بگیریم و درآمد حاصل از جلوگیری از هدررفت را دستمایه سرمایه کنیم. منظورم از هدررفت مجموعه منابعی است که در قالب رانت توزیع می‌شود؛ یا اجناسی که به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. خروج سرمایه از کشور هم بحثی است که باید به آن توجه کرد. اگر بتوانیم منابعی را که هدر می‌روند جمع کنیم، می‌توانیم سرمایه داشته باشیم.
• در شرایط فعلی اصلاحات ما دو وجهه دارد. هم باید مناسبات خود با خارج از کشور بهبود ببخشیم و هم اصلاحات اقتصادی با انجام شود. این دو رکن دوشادوش یکدیگر حرکت می‌کنند. اگر این دو بخش با یکدیگر حرکت نکنند مشکلاتی ایجاد می‌شود.
• اگر ما بخواهیم اصلاحات اقتصادی انجام دهیم بدون اینکه منابع صادرات نفت بیشتر شود، طبیعتاً تنش در داخل کشور افزایش پیدا می‌کند. اتفاقاتی مانند سال 98 به‌راحتی می‌تواند رخ دهد.

متن و ویدئو کامل گفت‌وگو با حسین عبده تبریزی را در اینجا بخوانید و ببینید.