رتبه ایران در حوزه تحول دیجیتال؛ ۷۳ از میان ۱۰۷ کشور

به گزارش تجارت‌نیوز، پژمان گودرزی و وحید رادمهر از محققان پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، گزارش رصدی در زمینه «رتبه‌بندی توسعه کشورها بر مبنای روش تحلیل داده تحول دیجیتال» را ارائه کردند.

بر اساس این گزارش، با توجه به نیاز به تعیین وضعیت تحول دیجیتال در آسیا و اقیانوسیه، در این گزارش ساختاری از یک مدل تشخیص تحول دیجیتال در سطح کشورهای عضو ESCAP و چگونگی توسعه یک شاخص جدید برای محک زدن کشورهای پیشرو، توصیف خواهد شد. در این راستا، چارچوبی را با نام چارچوب شاخص تحول دیجیتال، به صورت پویا و با تمرکز بر ماهیت تکاملی تحول دیجیتال معرفی خواهیم کرد. انتظار می‌رود جداول و یافته‌های ارائه شده، مبنای مفیدی برای دولت‌ها در شناسایی حوزه‌ها یا چالش‌های اولویت‌دار کلیدی برای تسریع در تحول دیجیتال باشد.

این گزارش، تمرکز روی گزارش رتبه‌بندی توسعه کشورها بر مبنای روش تحلیل داده تحول دیجیتال است.

تحول دیجیتال حاصل فرآیند پیاده‌سازی و پذیرش فناوری‌های دیجیتال است و سه مرحله مختلف بلوغ دیجیتالی در شاخص تحول دیجیتال (DTI) اعمال می‌شود که عبارتند از پایه‌گذاری، اتخاذ و شتابدهی.

علاوه بر این، با در نظر گرفتن ابزارهای تحلیل اقتصاد کلان مانند تحلیل پستل (PESTEL) و مدل جریان دایره‌ای، از پنج ستون موضوعی «شبکه»، «زیرساخت»، «دولت»، «کسب و کار»، «مردم و اکوسیستم» استفاده می‌شود. DTI با مجموع ۱۰۵ شاخص، داده‌های ۱۰۷ کشور مختلف در سراسر جهان را در بر می‌گیرد که در میان آنها ۲۹ کشور عضو کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوس یه (ESCAP) هستند.

در حال حاضر، سازمان ملل متحد ۱۹۳ کشور عضو دارد. محققان سعی کردند تا آنجا که ممکن است کشورها را در DTI برای تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای بین کشورها و مناطق بگنجانند، اما کشورهایی که داده‌های کافی برای تشخیص وضعیت تحول دیجیتال خود ندارند، به ناچار از DTI حذف شده‌اند؛ از این رو از مجموع ۱۹۳ کشور، ۱۸۳ کشور در ابتدا در DTI گنجانده شدند، اما کشورهایی که ۸۰ درصد از داده‌های موجود آنها در ۱۰۵ شاخص را برآورده نمی‌کردند، از تجزیه و تحلیل نهایی حذف شدند.

بنابراین در مجموع ۱۰۷ کشور در DTI قرار گرفتند. یکی از آشکارترین یافته‌های DTI این است که اکثر کشورهایی که به دلیل محدودیت در دسترس بودن داده‌ها از DTI حذف شدند، کشورهای کم درآمد هستند.

بیش از ۴۹ درصد از کشورهای با درآمد متوسط، داده‌های کافی برای ۱۰۵ شاخص مربوط به تحول دیجیتال را نداشتند و در مقابل، ۷۸ درصد از کشورهای با درآمد بالا داده‌های کافی برای بررسی وضعیت تحول دیجیتال خود را داشتند. با توجه به اینکه ۴۵ درصد از کشورهای عضو سازمان ملل، اطلاعات کافی برای تشخیص پیشرفت تحول دیجیتال را ندارند، ایجاد زیرساخت داده برای این کشورها باید در اولویت قرار گیرد.

در این بررسی کشورها برحسب سطح درآمدی و منطقه‌ای مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج حاصل در رابطه با شکاف تحولی دیجیتال بین کشورها، مورد بررسی قرار گرفت. در جدول زیر ۱۰ کشور اول این رتبه‌بندی را نشان می‌دهد:

ایران در میان کشورهایی با درجه C بعد از کشورهای جامائیکا، مراکش، ترینیداد و توباگو، مصر، تونس و جمهوری دومینیکن قرار گرفته است:

تحول دیجیتال حاصل فرآیند پیاده‌سازی و پذیرش فناوری‌های دیجیتال است و سه مرحله مختلف بلوغ دیجیتالی در شاخص تحول دیجیتال (DTI) اعمال می‌شود که عبارتند از پایه‌گذاری، اتخاذ و شتابدهی.

ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای درجه C در شاخص تحول دیجیتالی (کشورهای بوتسوانا، جمهوری دومینیکن، اکوادور، گواتمالا، ایران، جامائیکا، لبنان، نامیبیا و پاراگوئه عضو این گروه هستند)، امتیاز DTI نسبتا پایین‌تری در این سطح درآمد دارد و باید در راستای بهبود امتیاز خود اقدام کند. به طور ویژه، ایران در ستون اکوسیستم آسیب‌پذیر است، زیرا از نظر شاخص تولید ناخالص داخلی در واحد مصرف انرژی در پایین‌ترین رتبه قرار دارد.

به طور کلی، کشورهای عضو با رتبه پایین نیز در بین مراحل و ارکان دارای رتبه‌های پایینی هستند. برای استنباط معنی‌دارتر، تجزیه و تحلیل بیشتر باید با انعکاس ویژگی‌های خاص هر کشور مانند وضعیت توسعه انجام شود.

از سوی دیگر با توجه به اینکه کشورمان از امتیاز مناسبی در زمینه‌های شبکه، زیرساخت، دولت، کسب و کار، مردم و اکوسیستم برخوردار نیست، پیشنهاد شده است که برای بهبود شاخص DTI، در زمینه‌های یاد شده، یعنی سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در بازه‌های میان مدت یا بلند مدت، صورت پذیرد تا در آینده شاهد رشد شاخص‌های توسعه کشور باشیم.