طی سال‌های اخیر با بالارفتن جمعیت کلان‌شهرها و افزایش تردد خودرو در خیابان‌ها، ترافیک مسیرهای داخل شهری نیز روزبه‌روز در حال وخیم‌تر شدن است. در چنین شرایطی، استفاده از موتورسیکلت یکی از سریع‌ترین روش‌ها برای جابه‌جایی محسوب می‌شود و با توجه به قیمت اقتصادی‌تر نسبت به خودرو، فروش و تولید موتورسیکلت همه ساله در حال افزایش است. با وجود افزایش چشم‌گیر استفاده از موتورسیکلت در ایران، قوانین استفاده و نظارت بر رانندگان این وسیله نقلیه حتی به اندازه حوزه خودرو، سفت‌ و سخت نیست. همین موضوع باعث می‌شود تا موتورسیکلت‌هایی با سن چند ده سال، بدون مدارک و گاهی بدون پلاک در سطح کشور تردد کنند. حتی در برخی موارد، برخی از موتورسیکلت‌ها به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند که به اصطلاح «پاکشتی» نامیده می‌شوند. ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران در نشست خبری اخیر ضمن اشاره به اینکه ۹۰ درصد موتورسکیلت‌های کلان‌شهر تهران به سن فرسودگی رسیده‌اند، توضیح داد: بر اساس بررسی‌های اخیر مشخص شد در طول پنج سال گذشته ۴۱ درصد از فوتیان و ۶۱ درصد از جرحی‌ها مربوط به موتورسیکلت‌سواران بوده است. همچنین بیش از ۱۰ درصد آلایندگی‌های تهران به موتورسیکلت مربوط می‌شود. نداشتن بیمه، گواهینامه و معاینه فنی نیز از دیگر تخلفاتی است که این افراد انجام می‌دهند. 89 درصد موتورسیکلت‌های کل کشور اسقاطی هستند! محمود مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط و بازیافت خودرو، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز ضمن اشاره به اینکه حدود 12.5 میلیون دستگاه موتورسیکلت در سطح کشور تردد می‌کنند، اظهار کرد: از این تعداد موتور، بالغ‌بر 11 میلیون و 200 هزار دستگاه یا به عبارتی 89 درصد موتورسیکلت‌های درحال تردد ایران، فرسوده هستند. وی ادامه داد: زیرساخت برای اسقاط موتورسیکلت دچار مشکل‌های جدی است. از یک سو بانک اطلاعاتی پلیس راهور راجع به موتورسیکلت‌های موجود در کشور کامل نیست. از سوی دیگر موتورسیکلت‌ها به همراه پلاک، تحویل نمایندگی‌ها می‌شوند و پس از فروش، مشتری با مراجعه به مراکز تعویض پلاک، اقدام به دریافت پلاک جدید می‌کنند؛ اما نکته عجیب اینکه این موضوع پس از چند بار معامله موتورسیکلت و تغییر مالک، دیگر اتفاق نمی‌افتد. بنابراین اطلاعات در مورد موتورسیکلت‌ها بسیار ناقص بوده و عموم این وسایل نقلیه هیچ اطلاعاتی در سامانه ندارند. او در مورد آیین‌نامه موتورسیکلت گفت: آیین‌نامه موتورسیکلت مانند آیین‌نامه خودرو در تاریخ 28 اسفند 1402 ابلاغ شد، اما چند ایراد در بحث موتورسیکلت وجود دارد. اولاً استفاده از گواهی اسقاط سایر خودروها برای تولید موتورسیکلت امکان‌پذیر نیست؛ یعنی اگر کسی گواهی خودروی سواری یا دیزل داشته باشد نمی‌تواند برای موتورسیکلت استفاده کند. با توجه به اینکه در حال حاضر موتورسیکلتی اسقاط نمی‌شود، گواهی موتورسیکلت هم وجود ندارد و عملاً این وسایل نقلیه بدون گواهی و با پرداخت 1.5 درصد ارزش موتورسیکلت‌ها شماره‌گذاری می‌شود. او افزود: حال فرض می‌شود که میانگین قیمت موتورسیکلت 100 میلیون تومان باشد که عموم موتورسیکلت‌های کشور هم در همان محدوده 100 میلیون تومان به فروش می‌رسند. 1.5 درصد مبلغ 100 میلیون تومان معادل 1.5 میلیون تومان می‌شود و با پرداخت همین مبلغ به صندوق حمایت از صنعت، موتورسیکلت پلاک‌گذاری می‌شود. رئیس انجمن مراکز اسقاط ادامه داد: اگر گواهی موتورسیکلت موجود باشد، کمترین میزان گواهی معادل 25 درصد یا یک چهارم گواهی خودروی سواری برای شماره‌گذاری نیاز است. ارزش ریالی این درصد نسبت به مبلغ 35 میلیون تومانی گواهی، تقریباً معادل هشت میلیون و 750 هزار تومان می‌شود که با تقسیم بر چهار، حدود دو میلیون و 200 هزار تومان برای پلاک‌گذاری هر موتورسیکلت از سوی شرکت تولیدکننده نیاز است. مشهدی‌شریف بیان کرد: بنابراین اگر شرکت‌ها قصد داشته باشند جهت پلاک‌گذاری موتورسیکلت، گواهی تهیه کنند برای هر موتورسیکلت یا سواری باید دو میلیون و 200 هزار تومان پرداخت کنند. حال اینکه در حال حاضر 1.5 میلیون تومان پرداخت می‌کنند و عملاً ترجیح موتورسیکلت‌سازها این است که 1.5 درصد را بپردازند و گواهی تهیه نکنند. چراکه برای هر موتورسیکلت 700 هزار تومان جلو هستند. لزوم اصلاح آیین‌نامه موتورسیکلت وی گفت: با توجه به اینکه استفاده از گواهی‌های اسقاط سایر وسایل نقلیه برای شماره‌گذاری موتورسیکلت ممنوع است؛ به نظر ابلاغ آیین‌نامه فعلی کار درستی نبود و با گذشت بیش از پنج ماه از ابتدای سال، عملاً می‌توان دید که صفر گواهی موتورسیکلت تولید شده و به این معنی است که برای هیچ موتورسیکلتی از گواهی اسقاط استفاده نمی‌شود. مشکل اصلی این است که باید در این آیین‌نامه تجدید نظر شود و در صورتی که شرایط حال حاضر ادامه پیدا کند، مطمئن باشید که تا چند سال آینده هم این اتفاق می‌افتد. یعنی تولیدکننده‌ها بدون اینکه از گواهی اسقاط استفاده کنند، با پرداخت 1.5 درصد ارزش موتورسیکلت اقدام به پلاک‌گذاری محصولات خود می‌کنند. رئیس انجمن مراکز اسقاط در ادامه افزود: در چنین شرایطی موتورسیکلت‌ساز راضی خواهد بود و از سوی دیگر هوای آلوده در کلان‌شهرها ادامه خواهد داشت. نکته دوم جدول معادل‌سازی موتورسیکلت به نظر کارشناسی شده نیست؛ زیرا طبق این جدول اگر سن موتورسیکلتی به 10 سال و بالاتر برسد، 25 درصد گواهی دارد که یعنی یک چهارم ۳۵ میلیون تومان قیمت گواهی سواری و سایر خودروهای بنزینی. بنابراین با تقسیم 35 بر چهار، نرخ هشت میلیون و 750 هزار تومان برای هر موتورسیکلت اسقاطی حاصل می‌شود. حال سوال اصلی اینکه که چه کسی حاضر به فروش موتورسیکلت خود با نرخ فوق است؟ وی در مورد اصلاح آیین‌نامه اسقاط موتورسیکلت ادامه داد: بنابراین این 25 درصدی که برای کمترین میزان گواهی اسقاط موتورسیکلت در نظر گرفته شده به هیچ وجه قابل توجیه نیست و به نظر باید این عدد به 50 درصد و سن اسقاط از ۶ سال تا مرز ۱۰ سال که در رده بعدی قرار دارد و در آیین‌نامه فعلی معادل 50 درصد گواهی اسقاط است، باید به 100 درصد یا 75 درصد تبدیل شود. بنابراین برای اینکه اسقاط توجیه پذیر باشد و مالکان، موتورسیکلت‌های فرسوده را تحویل مراکز اسقاط بدهند باید علاوخ‌بر تغییرات گفته شده در جدول معادل‌سازی، نرخ تسهیلات ارائه شده هم بسیار پایین باشد. چرا معاینه‌فنی برای موتورسیکلت صادر نمی‌شود؟ مشهدی‌شریف در نهایت به بحث معاینه فنی موتورسیکلت‌ها چنین پرداخت: متأسفانه تا به این لحظه مرکز معاینه فنی ویژه موتورسیکلت در کشور وجود ندارد. با وجود اینکه بحث دریافت معاینه فنی توسط موتورسیکلت‌ها، موضوع صحیحی است، اما در شرایط زمانی فعلی قابل انجام نیست. وی افزود: در حال حاضر اولین کاری که باید انجام شود، همان موضوع اصلاح آیین‌نامه بوده و پس از آن، باید زیرساخت و مراکز معاینه فنی موتورسیکلت در کل سطح کشور آماده‌سازی شود. در طول این مسیر هم باید پلیس راهور بانک اطلاعاتی خود را تکمیل کند که چندان کار پیچیده‌ای نیست. اگر تمامی این گام‌ها به صورت درست برداشته شود، از سال‌های آینده شاهد فرسودگی 89 درصدی ناوگان موتورسیکلت در سطح کشور نخواهیم بود. برای مطالعه بیشتر، صفحه اخبار خودرو را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
