سرویس «الان بخر بعدا پرداخت کن» افراد را در تله بدهی می‌اندازد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، چند سالی است که سرویس «الان بخر بعدا پرداخت کن» یا BNPL در سراسر جهان و از جمله در ایران محبوبیت پیدا کرده است. در گزارشی که دویچه‌وله منتشر کرده به نظر می‌رسد این وام‌های اعتباری دیجیتال ممکن است مشتریان را به خطر بیاندازند و آنها را گرفتار چرخه‌های بدهی کنند.

در تحقیقی که در آمریکا انجام شده است معلوم شد که تعداد افرادی که به اخذ این وام‌ها علاقه دارند از سال ۲۰۱۸ هر ساله ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. شرکت‌هایی مانند «افترپی» که در حوزه وام اعتباری خرد فعالیت دارند معتقدند این نوع وام‌دهی مناسب افرادی است که نمی‌توانند به شیوه‌های سنتی وام اخذ کنند. اما حامیان حقوق مصرف کننده می‌گویند این شیوه وام‌دهی کنترل نشده و بی‌قانون است و ممکن است برای مصرف‌کنندگان خطراتی را ایجاد کند.

الیس هیکس، مشاور سیاست مصرف‌کنندگان در موسسه Americans for Financial Reform می‌گوید: «این روش تنها روش ساده‌ای است که مصرف‌کننده در زمان کوتاهی مقدار زیادی بدهی بالا بیاورد». اگر این بخش به کار خود ادامه دهد می‌تواند نسل جوان را در دام بدهی‌های بالا بیاندازد.

سرویس BNPL همچنین در فروشگاه‌های آمریکا در حال راه‌اندازی است. پاندمی کرونا روند رشد این بخش را تسریع کرد. طبق مطالعه‌ای که در این کشور انجام شده است از آغاز سال ۲۰۲۰ میزان استفاده افراد از سرویس الان بخر بعدا پرداخت کن ۲۳۰ درصد افرایش داشته. در میان افرادی که از این سرویس استفاده می‌کنند جوانان سهم بیشتری دارند. شرکت‌های تکنولوژی و خدمات مالی زیادی هر روزه در حال پیوستن به این سرویس هستند. برای مثال شرکت اپل به تازگی و در ماه ژوئن به این سرویس پیوست.

الان بیشتر بخر که بعدا نتونی پرداخت کنی!

این جمله میان‌تیتر گزارش دویچه‌وله بود که در آن به غیرقابل بازپرداخت بودن بدهی‌هایی که از طریق سرویس BNPL بوجود آمده‌اند اشاره می‌کند. طبق نظر آقای هیکس، قدرت خریدی که سرویس‌های BNPL وعده آن را می‌دهند واهی و غیرواقعی است. این سرویس‌ها هزینه‌ی بیشتری روی دست مشتری می‌گذارند. در حالی که اگر به شکل معمول با کارت بانکی خود خرید می‌کردند چنین هزینه‌ای نداشتند.

بسیاری از مشتریان نمی‌توانند بدهی خود را به موقع پرداخت کنند یا از خرید خود پشیمان می‌شوند. طبق آمار شرکت «کردیت کارما» تقریبا ۴۰ درصد از مشتریان حداقل از یکی از اقساط خود جامانده‌اند. سرویس‌های الان بخر بعدا پرداخت کن مانند وام‌های سنتی بهره ندارند اما به شکل دیگری و در صورت دیرکرد اقساط، مشتریان را جریمه می‌کنند. در آمریکا پرداخت دیرهنگام اقساط حتی ممکن است موجب افزایش هزینه‌های اضافی در حساب بانکی خریدار شود.

نسل جوان در مقابل BNPL آسیب‌پذیرتراند

حدود ۵۰ درصد از جوانان در پرداخت اقساط خود تاخیر داشته یا مشمول جریمه دیرکرد شده‌اند. برخلاف وام‌های سنتی که ممکن است در شرایطی تنها امکان اخذ آنها از یک بانک وجود داشته باشد، در مورد سرویس‌های BNPL می‌توان از چند شرکت اعتبار دریافت کرد. اگر افراد به صورت همزمان از چند شرکت مختلف وام گرفته‌باشند می‌توانند خود را در باتلاق بدهی‌های بالا بیاندازند.

در مجموع به نظر می‌رسد تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان از تمامی شرایط سرویس الان بخر بعدا پرداخت کن اطلاع ندارند. یک نظرسنجی نشان می‌دهد که یک سوم از کاربران این نوع وام‌ها درک درستی از این سرویس ندارند.

وام‌دهی قدیمی اما بی‌قانون؟

یکی دیگر از دلایلی که سرویس‌های BNPL می‌توانند به دام مالی برای افراد تبدیل شوند این است که معمولا نظارتی بر روی آنها وجود ندارد. برای دریافت وام به شکل سنتی از افراد ضمانت‌های زیادی دریافت می‌شود. بسیاری از شرکت‌های BNPL نمی‌خواهند وام‌دهنده تلقی شوند زیرا اگر اینطور باشد باید حداقل مشمول یکی از قوانین وام‌دهی معمول شوند.

دور زدن قوانین وام‌دهی به این معناست که این شرکت‌ها مسئولیت قانونی کمتری برای اطمینان از بازپرداخت وام‌های خود دارند. آنها مجبور نیستند مطمئن شوند که کاربر می‌تواند بدهی خود را پس بدهد یا خیر. اکثر شرکت‌ها برای پرداخت مبالغ کم هیچ سوالی از مشتری نمی‌پرسند. برخی شرکت‌های بخصوص در صورت دیرکرد اقساط حساب‌های کاربران را مسدود می‌کنند اما هیچ محدودیتی برای اخذ وام از دیگر شرکت‌های برای آنها وجود ندارد.