ماجرای موتورهای جستجوگر ایرانی/هزینه‌های میلیاردی برای الگوبرداری از گوگل!

به گزارش تجارت‌نیوز ، رقابت با گوگل، بینگ و غیره که موتورهای جستجوگر مطرح و قدرتمندی در جهان هستند، آسان به نظر نمی‌رسد. اما مسئولان در کشور همواره تاکید بر ساخت موتور جستجوگر بومی دارند که تاکنون هیچکدام از پروژه‌های داخلی نتوانستند جایگاه قابل قبولی در جامعه داشته باشند.

آنطور که گزارش‌ها حکایت می‌کنند چندین موتور جستجوگر ایرانی طی یک دهه گذشته به وجود آمدند، تا جایگزینی برای گوگل باشند. اما به نظر می‌رسد آن‌ها موفق نبودند که جایگزین موتورهای جستجوی خارجی و شناخته شده مانند گوگل، Yahoo، کروم و … شوند.

حالا با جدی‌تر شدن موضوع راه‌اندازی اینترانت یا همان شبکه ملی اطلاعات، دوباره بحث موتورهای جستجوگر بومی داغ شده‌ است. چرا که شورای عالی فضای مجازی در اوایل تابستان امسال باز هم خواستار ایجاد مرورگر و موتور جستجوی بومی شد. با این حال آیا تکرار تجربه‌های پیشین که با شکست مواجه شدند، کار درستی است؟

موتور جستجوگر پارسیک

پارسیک اولین موتور جستجو ایرانی است. این موتور جستجوگر در سال ۱۳۸۱ راه‌اندازی و در دسترس قرار گرفت. اما یکی از ضعف‌های اصلی که این جستجوگر دارد، این است که فقط امکان جستجو در وب را دارد و تصاویر و ویدئو را سرچ نمی‌کند.

نوع سیستم موتور جستجوگر پارسیک بر پایه Meta Search Engine است و از بانک اطلاعات دیگر جستجوگرها مانند گوگل و یاهو استفاده می‌کند. یعنی اگر در این سایت کلمه‌ای را سرچ شود در واقع در چندین سایت دیگر جستجو انجام شده و نتیجه آن تنها در این سایت نمایش داده می‌شود.

یوز معروف و انقراضش!

طراحی و ساخت این موتور جستجوگر در اوایل سال ۱۳۸۸ توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، آغاز و در بهمن سال ۱۳۹۳ افتتاح شد. طبق گزارشات برای پروژه «یوز» حدود هفت میلیارد تومان هزینه شد. اما امروزه این مرورگر دیگر قابل استفاده نیست.

همزمان با تولد موتور جستجوی یوز، جستجوگر‌های دیگری هم متولد شدند. اما براساسی گزارش‌ها آن‌ها نیز مانند جستجوگر از سرنوشت زیاد خوبی نداشتند. چرا که تقریبا اغلب آن‌ها از کار افتادند.

موتور جستجوگری که بروز نمی‌شود!

پارسی جو در حال حاضر این موتور با دامنه‌ parsijoo.ir در دسترس است. البته با مشکلات و ایرادات فراوان که می‌توان به عدم بروزرسانی به موقع آن اشاره کرد و هم‌اکنون به نوعی غیرفعال به حساب می‌آید.

در مدت ۱۰ روزه قطعی اینترنت بین‌المللی در سال ۹۸، موتورهای جستجوگر ملی از جمله پارسی جو و یوز وقتی با افزایش ناگهانی حدود ۲۰۰ برابری کاربران مواجه شدند، دیگر نتوانستند پاسخگوی کاربرانی باشند که تا پیش از این با موتور‌های جستجوی خارجی مانند گوگل، بینگ و… کار می‌کردند.

البته جستجوگر ملی پارسی‌جو با ایندکس بیش از یک میلیارد صفحه، روزانه پذیرای ۵۵۰ هزار بازدید کننده بود که ۷۵ درصد از این حجم بازدید‌کننده از شبکه ملی اینترنت (اینترانت) و مابقی از طریق اینترنت به این موتور هدایت می‌شوند.

کاوش به کجا رسید؟

اسفند سال ۱۳۹۹، پژوهشکده فناوری اطلاعات دانشگاه خواجه نصیر از ساخت موتور جستجوگر تصویری «کاوش» خبر داد. تفاوتی که این مروگر با سایر جستجوگرها داشت این بود که بر اساس محتوای تصویر بود که علاوه بر کلمات کلیدی و کلیدواژه متنی، می‌تواند با بارگذاری یک تصویر، سایر تصاویر مشابه را پیدا و به کاربر نشان دهد.

با این حال هنوز مشخص نیست که این موتور جستجوگر در چه ابعادی راه اندازی شد و دقیقا به کجا رسید. آیا کاوش هم نمی‌توانست مانند موتورهای جستجوگر دیگر به نیازهای کاربران ایرانی پاسخ دهد؟

موتور جستجوگر ذره‌بین

ذره‌بین جدیدترین موتور جستجوگر ملی‌ است که چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از در دسترس قرار گرفتن آن برای عموم مردم خبر داد و از آن حمایت کرد.

اما طبق تحقیقات انجام شده‌، به نظر می‌رسد که تمامی موضوعات سرچ شده در ذره‌بین همانند نتایج گوگل است. با توجه به این موضوع ذره‌‌بین نتایج جستجو را به وسیله APIهای موتور جستجوی گوگل، برای کاربران خود به نمایش می‌گذارد.

در حال حاضر باید دید سرنوشت موتور جستجوی بومی ذره‌بین چه خواهد بود. با این حال اینکه چقدر ذره‌بین می‌تواند به نمونه‌های بین‌المللی نزدیک شود و اساسا چه ارزش افزوده‌ای برای کاربران ایجاد می‌کند، مسئله‌ای است که در آینده مشخص می‌شود.

این درحالیست که تقریبا تمامی پروژه‌های موتورهای جستجوگر ملی مانند یوز با صرف هزینه‌های میلیاردی آغاز شد. ولی تا به امروز این موتور‌های جستجوگر بومی نتوانستند در بین کاربران ایرانی جایگاه مناسب و قابل قبولی پیدا کنند.

به طور کلی فهرست موتورهای جستجوگر که تا به حال معرفی‌ شده‌اند شامل یوز، پارسی‌جو، پارسیک، سلام، گردو ، کاوش، ریسمون و ذره‌بین می‌شوند. تعدادی از آن‌ها با حمایت‌های دولتی و بعضی گفته شد که توسط شرکت‌های خصوصی راه‌ اندازی شدند. اما همه یا زمان اندکی کار کردند و بعد متوقف شدند یا در سکوت کارشان را ادامه می‌دهند، بدون اینکه کاربران قابل توجهی داشته باشند.

همچنین، به نظر می‌رسد که مسئولان به‌دنبال تکرار تجربه کشورهایی مثل چین و روسیه هستند. در سند همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین، در بخش تعریف پروژه‌های مشترک برای توسعه و تقویت شبکه زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی هم به خدماتی چون موتور جستجو اشاره شده است.