فاطمه قمری 
محمدمهدی فاطمیان، رئیس انجمن فین تک در گفتگو با تجارت‌نیوز:
چالش‌های فین تک در ایران / رگولاتورها، مانع توسعه فین تک‌ها می‌شوند؟
رئیس انجمن فین تک برخورد سلیقه‌ای رگولاتورها یعنی بانک مرکزی، بیمه مرکزی و سازمان بورس را مانع توسعه این حوزه در کشور می‌داند و معتقد است مشارکت فعالانه‌تر بانک‌های مطرح در این بخش به نفع اکوسیستم فناوری‌های مالی خواهد بود.
به گزارش تجارت‌نیوز ، هفته دوم بهمن ماه بود که شورای رقابت به نفع انجمن فین تک و رفع انحصار بانک مرکزی در این حوزه رای داد. به نظر می‌رسد که براساس رای شورای رقابت به احتمال زیاد در رویه ضدرقابتی و انحصاری بانک مرکزی تغییرات اساسی شکل خواهد گرفت و قدم‌های مثبتی برای حوزه پرداخت بخش خصوصی برداشته خواهد شد.
در ایران شرکت‌های استارتاپی این حوزه در تمامی زیرشاخه‌های فینتک مانند، پرداخت، ارزهای رمزنگاری شده، بیمه، تأمین مالی فعالیت می‌کنند. مهم‌ترین چالشی که فینتکها در ایران با آن روبرو هستند رگولاتوری و قانون‌گذاری است. چالش دیگری که در بازار مالی کشور وجود دارد، بحث انحصار و عدم حمایت از استارتاپ‌های بخش خصوصی است که باعث دلسردشدن و عدم موفقیت کارآفرینان جوان در این حوزه می‌شود.
محمدمهدی فاطمیان، رئیس انجمن فین تک در گفتگو با تجارت نیوز، به رای اخیر شورای رقابت و به‌طور کلی چالش‌ها و مزیت‌های حوزه فین تک در ایران پرداخته است.
ماجرای رای شورای رقابت به نفع شرکت‌های پرداخت‌یار
_با رای شورای رقابت به نفع شرکت‌های پرداخت یار، مسیر برای آنها تسهیل می‌شود؟ واکنش بانک مرکزی به این رای چه بوده است؟
«درباره رأی شورای رقابت مسیر یک مسیر طولانی است. چون در این رأی هم صراحتا ذکر شده که یک بازه زمانی به بانک مرکزی فرصت داده شده و بانک مرکزی نیز فرصت تجدیدنظر دارد. تلاشمان بر این است که در این حوزه بتوانیم مسیری را طراحی کنیم که شرکت‌های فینتک و استارتاپ‌هایی که تحت عنوان پرداخت‌یار شناخته می‌شوند، بتوانند در مکانیزم شفاف درخواست دهند و مجوزهای psp را دریافت کنند. به ویژه استارتاپ‌هایی که بسیاری از آنها از قالب استارتاپ کوچک بیرون آمدند و شرکت‌هایشان بین صد تا دویست نفر نیروی انسانی دارند.
پیش از این شرطی داشتیم که حتما بایستی 51 درصد سهام شرکتی که می خواهد psp شود متعلق به بانک باشد. موضوع بعدی هزار میلیارد تومان سرمایه ثبتی بود که در شرایط این مجوز بود. زمانی که این شکایت را طرح کردیم شهریور 1400 بود و هنوز همین شرایط فعلی بانک مرکزی در خصوص ارائه مجوز psp ارائه نشده بود؛ یعنی به طور کلی یک دهه بود که هیچگونه مجوز psp به هیچ شرکتی ارائه نشده بود.
نقطه نظر ما در جلساتی که در شورای رقابت برگزار شد این بود که این شرایط سختی است و شرکت‌ها نمی‌توانند از پسش بربیایند و لزومی هم ندارد که این قدر سخت باشد و باید مسیری را برویم که پرداخت‌یارها بتوانند درخواست مجوز psp بدهند و حتی در حوزه آنلاین فعالیت کنند.»
لزوم وجود شفافیت در مدل کارمزدی
_موضوع کارمزد کارت به کارت که در انحصار بانکها است، هم در رای شورای رقابت ذکر شده بود؛ اکنون با رای شوای رقابت تفاوتی در این مساله ایجاد می‌شود؟ چرا؟
«امروز مساله‌ای که پرداخت‌سازها با آن درگیرند این است که بتوانند در مدل کارمزدی به یک مسیر مشخص برسند که جلسات هم‌اندیشی بین خودشان اتفاق افتاده و مسیری در شاپرک شکل گرفته تا این شرکت‌ها بتوانند با شاپرک جلساتی را برگزار کنند. امیدواریم به این که مدل کارمزدی مشخص که منافع تمامی طرفین داخلش دیده شده باشد در مدل پرداخت‌سازی ایجاد شود.
چرا که طبیعتا بعد از این اتفاق، پذیرنده نهایی و آن تعداد کاربر به واسطه این که دارد خدمتی را دریافت می‌کند و کارمزد می‌دهد و آن شرکت هم منتفع شده آن شرکت می‌تواند خدمتش را توسعه دهد و خدمت بهینه‌تری ارائه کند به خاطر حجم منابعی که به سمتش می آید و پذیرنده و فردی که از این خدمت استفاده می‌کند قطعا خدمت راحت‌تر، سریع‌تر، آسان‌تر، با انعطاف بیشتر و محصولات متنوع‌تری را در بازار می‌بیند و می‌تواند بینشان انتخاب کند و از محصولی که با نیازش تطابق دارد استفاده کند.»
برخورد سلیقه‌ای رگولاتورها، مانع توسعه فین تک در ایران
_رگولاتوری‌های فین تک، یعنی سازمان بورس، بانک مرکزی و بیمه مرکزی چه میزان با انجمن همکاری می‌کنند؟ در چه شرایطی رگولاتورها می‌توانند به توسعه خدمات فین تکی در کشور کمک کنند؟
«توقع ما این است که برخوردها به هیچ‌عنوان سلیقه‌ای نباشد؛ یعنی برخوردهای قهری و محدود کننده در این حوزه نداشته باشیم. انتظار داریم فضا یک فضای کارشناسی باشد. عموما در جلسات می‌بینیم نقطه نظراتی می‌آید و در جلسه اعمال می‌شود، بدون آنکه در پس آن دلیل منطقی وجود داشته باشد؛ مثلا برای رمزارزها می‌گویند بالا رفتن نرخ ارز به خاطر رمزارزهاست!
این درحالیست که شفاف‌ترین بازار ارزی که وجود دارد بازار رمزارز است، چون ورودی و خروجی و این که پول از کجا به کجا رفته تماما در این حوزه شفاف و اطلاعات مشخص است و در سایت تمام این کسبوکارها حتی حجم معاملات روزانه‌شان را به طور کامل ذکر می‌کنند.
زمانی که حتی با این حوزه شفاف، محدودیت‌هایی مثل محدودیت 25 میلیون تومان روی درگاه‌های پرداخت یا محدودیت واریز اعمال می‌کنند، این کسبوکارها ترجیح می‌دهند به جای این که در کشور فعالیتشان را توسعه دهند، در کشور دیگری کسب و کار خود را از صفر شروع کند.
به هیچ‌عنوان نباید برخورد سلیقه‌ای و قهری داشته باشیم. چون کاملا کسب‌وکار را ناامید می‌کند. برخوردها باید به صورت کارشناسی باشد و دغدغه‌ها به شکل شفاف گفته شود و چارچوب ها می بایست با همکاری و تولی گری بخش خصوصی یا انجمن فین تک ارائه شود.
در سال 1402 برنامه‌مان این است که بتوانیم با تک تک نهادهایی که در حوزه فین تک صاحب نظر هستند و یا به هر صورت در این حوزه امکان رأی دارند و نقشی در قانون‌گذاری دارند تعامل بسیار نزدیک‌تری داشته باشیم و بتوانیم در جلسات کارشناسی با آگاهی بخشی به آنها کم کم این حوزه را به سمتی ببریم که بتوانند در اقتصاد دیجیتال نقش ایفا کنند.»
فاصله صنعت فین تک ایران با جهان
_فین تک در ایران با دنیا چقدر فاصله دارد؟ آیا شرکت‌های بخش خصوصی این حوزه مطابق مدل‌های جهانی فعالیت می‌کنند؟
«از نظر زیرساختی مثل زیرساخت ها و استاندارهای بانکی مانند PSD2 و استاندارد نگهداری اطلاعات GDPR در شبکه بانکی نسبت به دنیا عقب تر هستیم اما در حوزه فناوری اطلاعات و شبکه پیشرفت های خوبی حاصل شده است. در حوزه های بورس و بیمه به دلیل اینکه اقتصاد بانک محوری از دهه 60 تا به امروز دنبال کردیم به نسبت رشد کمتری در این حوزه ها داشتیم.
مثلا راجع به فلسفه بانکداری باز چند سال است که در ایران صحبت می‌شود و بسیاری از بانک‌های بزرگ کشور که بانک‌های تاثیرگذاری هستند، هنوز به صورت جدی به این حوزه‌ها وارد نشدند و همونطور که اشاره شد استاندار متداول این حوزه (PSD2) همچنان در انتظار اجرا هست.اگر قدری ارتباط فینتک با رگولاتورها و کسبوکارهای سنتی مثل بانکها افزایش یابد موجب نزدیک شدن کلی ما به دنیا می‌شود.
با این حال از منظر توسعه و فنی، فینتک‌های ما در ایران نزدیک به لبه تکنولوژی دنیا حرکت می‌کنند؛ چون چیز‌هایی که در حال توسعه هستند، همان زبان برنامه‌نویسی است که شرکت‌های خارجی هم استفاده می‌کند و نگاه شرکت‌هایی که داخل ایران هستند عموما به الگوها و مدل‌های بین المللی و جهانی است.
نکته‌دیگری که وجود دارد این است که بتوانیم از جانب رگولاتورها ظرفیتی داشته باشیم. به عنوان مثال قبل از ریزش سنگین بورس در سال 98 بارها جلساتی با سازمان بورس برگزار شد درباره کسب‌و‌کارهایی که کارهای ترید انجام می‌دادند و ابزارهایی ارائه می‌دادند که مردم بتوانند درآمد بالاتری از بورس داشته باشند که بارها با در بسته مواجه شدند و خیلی از این کسبوکارها در آن ایام حتی فیلتر شدند.
وقتی ما یا کسب‌وکارمان این رویکرد را می‌بینیم فارغ از بحث انگیزه و مهاجرت که بسیار مهم و گسترده است، موضوع اصلی این است که دیگر مسیری برای تعامل نمی بینیم چون می‌ینیم بسته شده و این اتفاقی است که افتاده و مطمئن بودیم اگر فینتک ها همان موقع در بورس بودند حجم سرمایه‌ای که از بورس خارج شد قطعا کمتر بود.»
_قطعی اینترنت در چند ماه گذشته چقدر بر این حوزه تاثیر داشته، آیا باعث ریزش تراکنش‌ها شده است؟
«کشورهایی که در اقتصاد دیجیتال رشد کردند دو بخش فینتک و لجستیک به صورت کامل و هماهنگ به کسبوکارها سرویس می‌دهند؛ اما در ایران هنوز درگیر اخذ مجوز، قطعی اینترنت، قطع شدن درگاه‌های رمزاررزی و… هستیم.
در ماه‌های اول قطعی اینترنت 60 درصد ریزش اتفاق افتاد که برگشت داشت. ولی برگشت با روزهای قبل که اختلال اینترنت نبود قابل قیاس نیست. در ماه اول قطعی اینترنت حدود 20 درصد تراکنش آنلاین شاپرک ریزش داشت و هنوز هم به آن نسبت برنگشته چون به نظر می‌رسد اختلالات همچنان ادامه دارد.»
خدمات فین تکی باعث سرویس‌‌دهی بهینه‌تر در دیگر حوزه‌ها می‌شوند
_فین تک در ایران با کدام حوزه‌های دیگر همکاری می‌کند؟ آیا استفاده از خدمات پرداخت‌های الکترونیکی در دیگر حوزه‌ها پاسخگوی نیاز بازار است؟
«حوزه فین تک در حوزه حمل‌و‌نقل شهری با کسب‌و‌کارهایی که در این حوزه فعالیت دارند به صورت جدی در بخش‌های تصفیه و اعتباردهی ارتباط گرفتند.
در بخش سلامت بسیاری از کسب‌و‌کارهایی که در حوزه پزشکی فعالیت می‌کنند هم از سرویس کسبوکارهای حوزه لندتک (وام خرد) و هم از سرویس کسبوکارهای حوزه پرداخت استفاده می‌کنند و یک میل عرضه و تقاضایی که سمت هر بازاری ایجاد می‌شود را مشاهده می‌کنیم و کسبوکارها خودشان به سمت فینتکها می‌آیند و بازیگران سنتی دیگر پاسخگوی نیاز کنونی بازار نیستند.
همچنین، شاید زیرساختی که بانکها و شرکت‌های پرداختی ارائه می‌دهند به شرکت‌های لندتک کمک می‌کند و شرکت‌های پرداخت تا بتوانند سرویس کاملا مارکت فیت و نزدیک به نیاز بازار را به کسب‌وکار نهایی بدهند تا او هم بتواند سرویس بهتر و بهینه‌تری به کاربرانش بدهد.
این گونه کسبوکارها می‌توانند روی حوزه خاصی که کار می کنند بگذارند؛ یعنی مثلا کسب‌وکاری که در حوزه سلامت کار می‌کند نیازی نیست دغدغه فین تکی داشته باشد و می‌تواند از یک فینتک سرویس بگیرد و بتواند کار خود که احتمالا در آن متخصص است را پیش ببرد.»
حوزه فین تک یا همان فناوری‌های مالی در چند سال گذشته توانسته‌اند نظام بانکی را کارآمدتر کنند. حالا اگر در ایران نیز این بخش بتواند بدون دخالت بخش دولتی و رگولاتوری به ارائه خدمات خود بپردازد، می‌تواند صنعت بانکداری در کشور را تغییر دهد تا مطابق مدل‌های دنیا پیش رود.
نظرات