بررسی تفاهم‌نامه خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات بین ایران و سوریه
صادرات فیلترینگ اینترنت به سوریه
وزیر ارتباطات ایران در سفر به سوریه از توافقاتی برای صادرات خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات به این کشور خبر داد؛ از جمله خدمات فضایی و نوسازی زیرساخت‌های ارتباطی. اما آیا ارائه این خدمات از ایران به سوریه، صادرات فیلترینگ و راهکارهای محدودکننده ارتباطات به این کشور نیست؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، زیرساخت‌های ارتباطی و مخابراتی سوریه بر اثر جنگ چندساله از بین رفته‌اند. حالا وزیر ارتباطات ایران که در سفر چهارشنبه هفته گذشته رئیس جمهور به سوریه، وی را همراهی می‌کرد، از ارائه خدمات فضایی و نوسازی زیرساخت‌های ارتباطاتی به سوریه خبر داده است.
ظاهرا ایران قصد دارد به بازار ارتباطات سوریه، نگاهی صادرات‌محور و ارزآور داشته باشد و خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات به این کشور صادر کند. اما چنین اقدامی با توجه به وضعیت اینترنت و فیلترینگ گسترده در ایران، این گمانه‌زنی را ایجاد می‌کند که این صادرات، بیشتر صادرات فیلترینگ اینترنت به سوریه باشد.
بازار ارتباطات سوریه محل ارزآوری ایران می‌شود؟
زارع‌پور، در اولین روز سفر خود به سوریه از طریق یکی از پیام‌رسان‌های داخلی اعلام کرد: «زیرساخت‌های سوریه به علت درگیری‌های نظامی طولانی آسیب بسیاری دیده است و نیازهای بسیاری دارد اما متاسفانه کشور ما تاکنون نتوانسته از فرصت ایجادشده در بخش‌های مختلف بازار این کشور بهره کافی را ببرد. در این سفر تلاش می‌کنیم که زمینه حضور سکوهای ایرانی و تجهیزات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایرانی در جغرافیای این کشور فراهم شود.»
البته هیچ معلوم نیست که در صورت ارائه این خدمات، آیا می‌توان هزینه این خدمات را از طرف سوری دریافت کرد یا پول این خدمات هم به صورت‌حساب 30 میلیارد دلاری طلب ایران از این کشور اضافه می‌شود و سرنوشت نامعلومی پیدا خواهد کرد؟!
جزئیات تفاهم‌نامه ایران و سوریه
در ابتدای این سفر، وزیر ارتباطات تفاهم‌نامه همکاری مشترکی را در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات با وزیر ارتباطات و فناوری سوریه امضا کرد.
درباره جزئیات بیشتر این همکاری می‌توان به تفاهم‌نامه همکاری مشترک در زمینه صادرات خدمات فنی مهندسی و محصولات اکتیو و پسیو مخابراتی و ارائه خدمات در حوزه پلتفرم‌های تصویری، حمل و نقل، سلامت و آموزش الکترونیکی اشاره کرد.
همکاری در زمینه ارائه خدمات دولت هوشمند، نوسازی زیرساخت‌های ارتباطی سوریه و عرضه خدمات فضایی از دیگر مواردی هستند که وزرای ارتباطات دو کشور ایران و سوریه در موردشان توافق کرده‌اند. در این سند به همکاری‌ها در زمینه پست، پست بانک و رگولاتوری و موارد متعدد دیگر نیز اشاره شده است.
برای اجرایی کردن این توافقات، قرار شده تا دو ماه آینده کارگروه مشترک تخصصی در حوزه ICT با حضور نمایندگان دو کشور تشکیل شود.
زارع‌پور در گفتگو با یک رسانه سوری اعلام کرد که زمینه همکاری ما از در اختیار قراردادن داده‌های فضایی تا ساخت ماهواره‌هایی را که مورد نیاز این کشور است، در بر می‌گیرد و اضافه کرد که کشور ما جزو ۱۰ کشوری است که توانمندی ساخت و پرتاب ماهواره در دنیا را در لایه لیو دارد.
براساس گفته‌های وزیر ارتباطات دولت رئیسی، در حوزه طراحی سرویس‌های دیجیتال و در اختیار گذاردن تجربیات جمهوری اسلامی در راستای طراحی دولت الکترونیک و هوشمند نیز توافقات خوبی با طرف سوری صورت گرفته است.
انتقال تجربیات فناوری یا صادرات فیلترینگ؟
وزیر ارتباطات ایران در حالی با رسانه سوری از همکاری با آن کشور در زمینه طراحی سرویس‌های دیجیتال و در اختیار گذاردن تجربیات جمهوری اسلامی برای تحقق دولت الکترونیک و هوشمند، صحبت کرده است که کاربران ایرانی از چنین اقداماتی، تجربه‌ای جز فیلترینگ و محدودیت اینترنتی ندارند.
فیلترینگ، کیفیت پایین و سرعت اندک اینترنت به ویژه بعد از شهریورماه 1401 تاکنون، موجب شده تا صدها هزار کسب‌وکار از جمله 300 هزار کسب‌وکار کوچک اینستاگرامی در ایران از بین بروند.
همچنین اینترنت به‌طور عادلانه در اختیار کاربران ایرانی قرار ندارد و مسئولان در حال اجرای طرح تحقیرآمیز اینترنت طبقاتی هستند!
ضمن اینکه، مردم ایران با ده‌ها فیلترشکنی که روی گوشی‌های موبایل خود نصب کرده‌اند، به برخی از شبکه‌های اجتماعی جهانی دسترسی دارند.
به لحاظ کیفیت فناوری و تکنولوژی هم باید اشاره کرد که پیام‌رسان‌های داخلی که هزاران میلیارد تومان برای‌شان سرمایه‌گذاری شده و وزیر ارتباطات معتقد است که ده‌ها میلیون کاربر دارند، به یک‌باره و به خاطر قطعی برق دیتاسنترها همگی با هم از دسترس خارج می‌شوند و مسئولان مربوطه از طریق یک شبکه اجتماعی خارجی، خبر اختلال پیام‌رسان‌های داخلی را می‌دهند!
اما دسترسی کاربران سوری به شبکه‌های جهانی ارتباطات، چه وضعیتی دارد؟ سوریه اغلب شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های خارجی را از حدود سال 2007 تاکنون فیلتر کرده است.
درواقع، سابقه فیلترینگ و قطع ارتباط کاربران سوری با ارتباطات جهانی به حدود 16 سال پیش برمی‌گردد. یعنی زمانی که یوتیوب در سال 2007 فیلتر شد.
ادامه این فیلترینگ گسترده به پیام‌رسان‌هایی چون واتس اپ نیز رسید که طی سال‌های اخیر از دسترس کاربران این کشور خارج شده است.
بنابراین به نظر می‌رسد آنچه که ایران قصد صادراتش به سوریه را دارد، نه خدمات پیشرفته فناوری که راهکارهایی برای فیلترینگ بیشتر و گسترده‌تر ته مانده اینترنت در این کشور جنگ‌زده است.
جالب توجه است که تقریبا هر آنچه در ایران فیلتر است، در آنجا و در کشورهایی چون کره شمالی، ترکمنستان، روسیه و چین نیز فیلتر است و احتمالا ارائه خدمات فناوری ایران به سوریه، روندهای فیلترینگ در این کشور را شدت و سرعت بیشتری خواهد بخشید.
بررسی وضعیت زیرساخت‌های ارتباطی در سوریه
سال‌ها جنگ داخلی و تخریب زیرساخت‌ها عمیقا بر بخش مخابرات در سوریه تأثیر گذاشته است. اگرچه در طول سال‌ها، شرکت‌های عمده ارائه‌دهنده خدمات تلفن همراه مانند Syriatel و MTN Syria تلاش کرده‌اند تا شبکه‌های آسیب‌دیده را بازسازی کنند، اما با محیط عملیاتی دشواری روبه‌رو بوده است.
به دنبال درخواست‌های مورد مناقشه برای مالیات‌های معوقه، گروه MTN در آگوست 2021 پس از اینکه اکثریت سهام آن به قیمومیت قضایی منتقل شد، از این کشور خارج شد و عملا بازار موبایل سوریه به یک انحصار تبدیل شد و سوریه تل، تنها اپراتور باقی ماند. با وجود ایران، در فوریه 2022، پس از سال‌ها رگولاتور مجوز سوم تلفن همراه را به وافا تلکام اعطا کرد.
به‌طور کلی، خدمات مخابراتی در سوریه به شدت کنترل‌‌شده است. اگرچه مناطق شهری می‌توانند از شبکه ارتباطی سازمان مخابرات سوریه (STE) استفاده کنند، اما بسیاری از مناطق دورافتاده در حومه شهر مجبور به استفاده از ارتباطات ماهواره‌ای هستند.
بازارهای تلفن ثابت داخلی و بین‌المللی در سوریه به‌رغم ابتکاراتی که طی سال‌ها با هدف آزادسازی بازار انجام شده، اما همچنان در انحصار STE باقی مانده است.
ضمن اینکه با وجود پوشش جمعیتی بسیار بالای شبکه‌های 3G و استقرار زیرساخت‌های LTE، ضریب نفوذ پهنای باند تلفن همراه در سوریه هنوز بسیار اندک است. این مسئله ممکن است فرصت‌های بالقوه‌ای را برای رشد این بازار فراهم کند البته اگر برای بازسازی اقتصادی و عمرانی این کشور گامی برداشته شود.
حال باید دو ماه دیگر صبر کنیم تا کارگروه مشترک تخصصی در حوزه ICT با حضور نمایندگان دو کشور تشکیل شود. آنگاه می‌توان به صورت دقیق‌تر کیفیت صادرات خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران به سوریه را بررسی کرد.
نظرات