پرداخت‌‌سازها چه جایگاهی در نظام پرداخت دارند؟ /ارزش افزوده یا هزینه سربار؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، در پنل "پرداخت‌سازی و راه‌های نرفته‌اش" که در هجدهمین رویداد فیناپ، روز پنجشنبه 15 تیر و در محل کارخانه هوشمندسازی امیدنو برگزار شد، مشکلات این حوزه کسب‌وکار فین‌تکی مورد بررسی قرار گرفت. این پنل با حضور علیرضا هوشمند دبیر کارگروه پرداخت‌سازی نصر تهران، حمیدرضا نوروزی معاون اداره نظارت نظام‌های پرداختی بانک مرکزی، فرهاد اینالویی معاون فناوری‌ اطلاعات بانک ایران‌زمین، مهرداد حداد مدیر امور فناوری‌های نوین بانک پاسارگارد، محمد‌مهدی تقی‌پور مدیر عامل شرکت به‌پرداخت و محمد‌حسین کاشی مدیر عامل پرداخت‌ الکترونیک‌ سداد برگزار شد.

پول پرداخت‌سازها را چرا نمی‌دهید؟

علیرضا هوشمند به عنوان دبیر کارگروه پرداخت‌سازی نصر تهران که ذیل انجمن فین‌تک، از سال 96 فعالیت خود را آغاز کرده است، پنل را با این سوال شروع کرد که چرا بانک‌ها کارمزد پرداخت‌ساز‌ها را نمی‌دهند؟ فرهاد اینالویی معاون فناوری‌اطلاعات بانک ایران‌زمین بیان کرد: پرداخت‌ سازها حقی را مطالبه می‌کنند که ابتدا باید بررسی شود آیا واقعا به حق است یا نه. سوال این است که پرداخت‌سازها چرا خدمتی را ارائه می‌دهند که خود بانک هم می‌تواند ارائه بدهد.

ارزش افزوده ایجاد کنید، پول بگیرید

اینالویی ادامه داد: بزرگترین مشکل پرداخت‌‌ساز‌ها نوع بیزنس‌مدل آنهاست. کسب‌وکار باید بتواند ارزش افزوده ایجاد کند و سپس بابت آن ارزش افزوده، از ذینفعان خود هزینه بگیرد. می‌توان گفت هر کسی که سرویس می‌دهد پول می‌گیرد و کسی که سرویس می‌خواهد پول می‌دهد. در حال حاضر شما بخواهید استعلام خلافی خودرو بگیرید باید 5هزار و 200 تومان پول بدهید.

اگر بخواهیم به طور استاندارد به این مسئله بپردازیم، خود پرداخت‌ساز‌ها باید به بانک‌ها کارمزد بپردازند زیرا از آنها سرویس می‌گیرند نه اینکه پرداخت‌ساز طلب کارمزد و هزینه کنند. پرداخت‌سازها در شروع کسب‌و‌کارشان بیشتر به دنبال جذب مخاطب در پلتفرم خود هستند که پلتفرم را ارزشمند و سپس از این طریق سودشان را ببرند. در بانکداری باز این مدل‌ها اشتباه است.

مشکل از نظام پرداخت است

علیرضا هوشمند در پاسخ به اینالوئی چنین گفت: پرداخت‎‌سازها ارزش افزوده ایجاد می‎‌کنند هم برای کاربر و هم برای بانک. مدلی که برای پرداخت وجه در حوزه پرداخت‎‌سازی انجام می‌شود مدل سه‌وجهی است، چرا وقتی که روی خودپرداز انتقال وجه انجام می‌شود بانک سرویس دهنده کارمزد می‌گیرد ولی وقتی همین سرویس را پرداخت‌سازها ارائه می‌دهند به آنان کارمزدی تعلق نمی‌گیرد و ما این حق را برای خودمان قائلیم.

40درصد انتقال وجه شبکه بانکی از طریق دستگاه خودپرداز است که به طور میانگین هزینه نگهداری و پشتیبانی هر دستگاه برای بانک‌ها به طور ماهانه 2 میلیون تومان است. ولی در انتقال وجه توسط پرداخت‌سازها، بانک هیچ زحمتی نمی‌کشد و همه چیز به عهده پرداخت‌ساز است؛ چرا نباید تراکنش بگیرد؟ اگر بیزنس مدل پرداخت‌سازی ایراد دارد پس نظام کارمزد انتقال سه‌وجهی در انتقال کارتی با مشکل مواجه است.

ماهیت‌های جدید در اکوسیستم پرداختی

محمد‌مهدی تقی‌پور مدیرعامل به‌پرداخت در پاسخ به اینالویی گفت: در بیزینس مدل فعلی کاربر بابت سرویسی که دریافت کرده هزینه می‌دهد و اشکال از بیزنس مدل نیست، ولی سوال این است که آیا بانک فقط به ارائه سرویس فکر می‌کند یا گسترش اکوسیستم؟! در اکوسیستم پرداختی کشور چند ماهیت جدید به نام پرداخت‌ساز و پرداخت‌یار اضافه شده است، این ماهیت‌های جدید چگونه باید به حیات خود ادامه دهند؟

تقی‌پور همچنین گفت: اگر ما بخواهیم علاوه بر کارمزد رسمی بانک بابت سرویس خودمان کارمزد اضافه‌تری بگیریم آیا خود بانک سرویس ما را قطع نمی‌کند؟ وی ادامه داد: ما برای بانک‌ها ارزش افزوده هم داشته‌ایم و مشتریان آنها را افزایش داده‌ایم و یک سرویس را به سهولت در اختیار بسیاری از کاربران قرار داده‌ایم، وقتی که سیستمی یا شخصی درصد فروش شما را بیشتر می‌کند نباید درصدی به آن تعلق گیرد؟

چه کسی به دنبال چه کسی رفته است؟

مهرداد حداد مدیر فناوری‌های نوین بانک پاسارگارد در ادامه بحث چنین گفت: چه کسی به دنبال چه کسی رفته است؟ آیا بانک به دنبال پرداخت‌ساز رفته است و یا پرداخت‌ساز به دنبال بانک. این پرداخت‌‌سازها هستند که به بانک مراجعه می‌کنند که سرویس بگیرند و اپلیکیشن خود را بالا بیاورند که بتوانند در کنار آن سرویس‌های دیگر خود را بفروشند.

ما به افرادی که به واسطه گرفتن دستگاه خودپرداز سعی می‌کنند به مشتریان ما خدمت بدهند کارمزد می‌پردازیم ولی در مورد پرداخت‌سازها این مورد صدق نمی‌کند زیرا ابزار دیجیتال را خودمان فراهم کرده‌ایم و در سایت بانک قرار دارد. زمانی به پرداخت‌سازها هزینه پرداخت می‌کنیم که سرویس ارزش افزوده واقعی برای ما داشته باشند.

باید از پتانسیل پرداخت‌‌سازها استفاده کرد

محمد‌حسین کاشی مدیر عامل پرداخت الکترونیک‌ سداد در ادامه بحث گفت: هر کاربر گاه چند کارت بانکی همراه خود دارد و نمی‌توان گفت برای استفاده از هر کارت باید اپلیکیشن همان بانک را نصب کند. در کنار این مسئله، مشکلات نصب و فراموشی رمز را هم باید در نظر گرفت و پرداخت‌‌سازها بسیاری از این مشکلات را حل کرده‌اند. پرداخت‌سازها پتانسیل زیادی دارند و نمی‎‌توان آنها را نادیده گرفت. ایجاد ارزش افزوده که مدنظر بانک‌هاست یک راه بلند مدت است که حالت ایده‌آل است ولی باید به دنبال یک راه کوتاه مدت هم باشیم که بتوانیم از این پتانسیل ایجاد شده فین‌تکی استفاده کنیم.

بانک مرکزی به فکر کارمزد پرداخت‌‌ساز بوده است؟

علیرضا هوشمند از حمیدرضا نوروزی معاون اداره نظارت نظام‌های پرداختی بانک مرکزی این‌گونه پرسید که شما به‌عنوان پدیدآورنده نظام پرداخت‌سازی آیا به فکر دریافت کارمزد برای پرداخت‌سازها بودید؟

حمیدرضا نوروزی در پاسخ به این سوال بیان کرد: بانک مرکزی سال 96 الزامات کارت به کارت CMP را ابلاغ کرد و به تبع آن موسسات اعتباری مجاز شدند که سرویس کارت به کارت خود را به اشخاص حقوقی واگذار کرده و مسئولیت آن را هم تقبل کنند.

همچنین چارچوبی را تهیه کردیم که نظام‌های پرداخت براساس آن در سال 97 و 98 کار می‌کرد اما مخاطرات جدی و پرونده‌‌های قضایی از ناحیه پرداخت‌سازها شکل گرفت و نشان‌دهنده نظارت کمرنگ بانک‌ها بود و حتی سقف کارت به کارت‌ها تا 100 میلیون افزایش یافته بود. پس از این اتفاقات دستگاه‌های نظارتی خواستار پیگیری بانک مرکزی شدند و سپس هاب فناوران مالی ایجاد شد.

23میلیون تراکنش کارت‌به‌کارت در هر روز داریم

براساس پایشی که در سال 1401 بر هاب فناوران صورت گرفت، تعداد تراکنش ماهانه پرداخت‌سازها 60میلیون تراکنش بود که این تراکنش‌ها با کمک خود بانک‌ها به عدد 130 میلیون تراکنش رسیده است. همچنین در یک سال گذشته 1میلیارد و 200 میلیون تراکنش پرداخت‌سازی داشته‌ایم. ضمن اینکه روزانه حدود 23میلیون و 700هزار تراکنش کارت‌به‌کارت در کشور انجام می‌شود که تقریبا 5 میلیون آن توسط هاب انجام می‌شود و عددی که جا‌به‌جا می‌شود حدود 3.6 همت است که 0.9 درصد از کل انتقال شبکه بانکی است. نوروزی ادامه داد: پرداخت‌سازها برای رسیدن به درآمد، هم باید مسائل امنیتی را مدّنظر قرار بدهند و هم نوآوری و ارزش افزوده داشته باشند و بانک مرکزی فقط می‌تواند بستر را فراهم کند.