تولید تلفن همراه در ایران/ دریافت تسهیلات دولتی یا استفاده از رانت بومی‌سازی؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، وزیر ارتباطات در حاشیه جلسه هیات دولت عنوان کرد که امسال براساس برنامه، یک میلیون گوشی اقتصادی زیر ۱۰۰دلار تولید می‌شود. برای تحقق این وعده نیز در منطقه ویژه اقتصادی پیام، به چند شرکت زمین واگذار کرده‌اند و این شرکت‌ها درحال راه‌اندازی خط تولید تلفن همراه بومی هستند.

هیات وزیران سال گذشته، آیین‌نامه حمایت از تولید گوشی هوشمند داخلی و صنعت میکروالکترونیک را تصویب کرده بود. در این آیین‌نامه تاکید شده بود که ۲۰درصد از سهم بازار گوشی‌های هوشمند کشور باید به گوشی‌های هوشمند بومی برسد.

البته نکته آن است که رسیدن به چنین سهمی از مدت‌ها پیش مطرح شده و آن‌طور که اعلام شده بود، باید تا سال۱۴۰۴ این موضوع تحقق پیدا کند. در این آیین‌نامه همچنین تاکید شده بود که در این صنعت ریسک بالایی وجود دارد؛ به همین دلیل برنامه‌های حمایتی متفاوتی نظیر تسهیلات برای شرکت‌ها در نظر گرفته شده است.

اطلاعات منتشرشده نشان می‌دهد ۸ شرکت در راستای تولید تلفن همراه بومی و تجهیزات مرتبط با آن، زمین و سوله دریافت کرده‌اند. مجموعه‌هایی که اکثراً واردکننده تلفن همراه هستند و حال به‌نظر می‌رسد قصد تولید دارند. «گسترش راهبر یادمان نما»، «سانا رهاورد ایرانیان»، «پارس پردازش چهل چشمه»، «نوین سان همراه بین‌الملل شما»، «تجارت خانه حاجی قاسم»، «آراد پی کارت»، «داریا همراه پایتخت» و «تحسین کیهان همراه اهورا»، شرکت‌هایی هستند که در زمینه تولید تلفن همراه بومی و تجهیزات در منطقه پیام فعالیت می‌کنند.

اولین قدم‌های یک تجارت‌خانه در جهت تولید

شرکت تجارت‌خانه حاجی قاسم از سال ۱۳۹۹، قرارداد اجاره زمینی را در منطقه ویژه اقتصادی پیام به امضا رسانده است. آن‌ها یکی از شرکت‌های وارد کننده موبایل‌های اپل ، شیائومی، سامسونگ و چندین برند چینی هستند. گروه تولیدی و تجاری «بلووم» در سال ۱۳۹۵ به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های تجارتخانه حاجی قاسم شروع به فعالیت کرده است. این شرکت در ابتدای فعالیت به واردات و گارانتی گوشی‌های موبایل پرداخت و سرانجام در سال۱۳۹۹ پس از دو سال اولین قدم‌های خود را جهت تولید گوشی موبایل برداشت.

شارژر، کابل شارژ و باطری تولید می‌کنیم

مهدی بهوندی، قائم مقام گروه تولیدی تجاری بلووم در خصوص تولید تلفن‌های همراه بومی به تجارت‌نیوز گفت: تلفن همراه و همه تلفن‌های همراه (High technology) یک سری قطعات و یک سری فناوری دارند که در انحصار شرکت‌های خاص است مثلا CPU را چند شرکت بیشتر در دنیا تولید نمی‌کند، LCD و چیپست‌های مختلف هم همینطور. تولید این‌ها نه در کشور ما و نه در کشورهای دیگر به صرفه نیست. معمولا برندهای بزرگ این قطعات را خریداری می‌کنند و یا با برون سپاری قطعات مورد نیاز را تامین می‌کنند. ما بارها گفتیم اگر شرکتی ادعا کند که ما می‌توانیم آن قطعات را حتی به قیمت بالاتر از نمونه خارجی آن تولید کنیم، ما هم از آن قطعات استفاده می‌کنیم. در حال حاضر شارژر، کابل شارژ و باطری را تولید می‌کنیم ولی امید داریم اگر مذاکرات به خوبی پیش برود، بدنه پلاستیکی را هم در داخل تولید کنیم یا از تولیدکننده داخلی دیگری تامین کنیم.

گام اول در تولید مونتاژ است

بهوندی در خصوص فرآیند مونتاژ در تلفن‌های همراه توضیح داد: گام اول در تولید برای تمام محصولات مونتاژ است. درواقع این بهترین مسیر برای شروع است. در این صورت است که تکنولوژی وارد کشور می‌شود؛ یعنی زمان لازم برای آشنایی با آن محصول صرف می‌شود و در نهایت به این خواهیم رسید که کدام قطعه را می‌توانیم از سیستم چرخه واردات جدا کنیم و خودمان تولید کنیم.

او افزود: سامسونگ، شیائومی و اپل هم از سیستم مونتاژ استفاده می‌کنند و تمام قطعات ساخت خودشان نیست. سامسونگ چندین بار به سراغ این رفت که خود CPU تامین کند، چند مدل هم ساخته شد ولی موفق نبود یا اینکه شرکت اپل از LCD سامسونگ استفاده می‌کند، این‌ها یک چیز جمعی است یعنی تکنولوژی‌ها در انحصار یک سری شرکت‌های خاص هستند که براساس همان پیش می‌رود. دولت هم در سال‌های پیش هزینه زیادی را صرف تولیدسیستم عامل داخلی کرد ولی یک شکست بزرگ و هدررفت سرمایه بود.

کوتاهی وزارتخانه در تخصیص وام‌ها از محل درآمد گمرک

قائم مقام گروه تولیدی تجاری بلووم در خصوص تسهیلات دولتی در این حوزه گفت: ما در منطقه ویژه اقتصادی پیام هستیم، که یک منطقه تخصصی در زمینه IT و ICT است.

محدودیتی برای شرکت‌هایی که بخواهند در این زمینه فعالیت کنند وجود ندارد. هر کسی بخواهد می‌تواند وارد شود و زمین دریافت کند. البته که زمین‌ها هم اجاره‌بها دارد و مسئولیت ساخت نیز با خودشان است. اما بحث تسهیلات پیچیده‌تر است.

وی ادامه داد: یک قانونی حدود یک سال و نیم پیش مصوب شد که برای تلفن‌های همراه بالای 600 دلار تعرفه گمرکی افزایش یابد. این افزایش تعرفه درآمد زیادی را برای گمرک به همراه داشت، قرار شد این درآمد در اختیار وزرات ارتباطات از طریق یک ردیف بودجه قرار بگیرد.

وزارت ارتباطات مکلف شد این مبلغ را به شرکت‌های تولیدکننده تلفن همراه وام بدهد، اما وزراتخانه در این خصوص کوتاهی کرد و وامی به شرکت‌های تولیدکننده نداد.

او همچنین افزود: خود ما یک سال است که تشکیل پرونده دادیم و پرونده‌ها همچنان در سایت‌ وزرات ارتباطات در حال بررسی کارشناس است. هر بار هم که عنوان کردیم گفتند بودجه امسال تمام شده است، اما تمام دوستان ما که جزء انجمن ارتباطات هستند هیچکدام این وام را دریافت نکرده‌اند.

مهدی بهوندی افزود: این تسهیلات قرار بود به شرکت‌های کوچک تولیدکننده داده شود و یک سری هم تضامین گرفته شود تا هر سه ماه و یا چهار ماه یک بار تولید افزایش پیدا کند که متاسفانه این مهم انجام نشد. بیشترین سرمایه لازم در این امر سرمایه در گردش است نه سرمایه پیش‌نیاز مثل زمین یا کارخانه. در مرحله تولید شما باید سرمایه لازم برای پیش‎‌خرید قطعات را داشته باشید.

مافیای بازار واردات تلفن همراه

بهوندی اعتقاد دارد واردات تلفن همراه در ایران 3.5میلیارد دلار در سال تراکنش مالی دارد، یعنی بالاترین رقم تراکنش ارزی کشور در همه تعرفه‌ها. وقتی گردش دلاری بالاست، به طبع گردش ریالی هم بالا خواهد بود. در این صورت است که شائبه وجود مافیا در این بازار به وجود می‌آید.

او در ادامه افزود: اگر قرار است تولیدی صورت بگیرد باید امتیازاتی به تولیدکننده‌ها داده بشود که واردکننده‌ها با این مخالف هستند و فکر می‌کنند ممکن است باعث دردسر آن‌ها شود یا اتفاقی که در بازار خودرو افتاد، در بازار تلفن همراه هم بیفتد.

وزرات صمت طرفدار تولید نیست

وی از مشکلات تولیدکنندگان از سوی وزارت صنعت، معدن وتجارت گفت: ما در انجمن تولیدکنندگان تلفن همراه بارها با وزارت صمت و وزارت ارتباطات که متولی راه‌اندازی تولیدکنندگان تلفن همراه است جلسه داشتیم، اما متاسفانه بدنه وزارت صمت گردش به سمت واردات دارند.

او همچنین افزود: در یکی از این جلسات مدیر کل به ما اشاره کرد که تولید را رها کنید و تلفن همراه وارد کنید، این تولید برای شما به صرفه نیست. به ما گفتند در چین یا هند تولید کنید، بعد به کشور وارد کنید. همه این‌ها و این نگاه‌ها است که دست در دست هم می‌دهد تا بخشنامه‌ها علیه تولید صادر شود و تعرفه‌ها درست تعریف نشود.