فاطمه زم‌یار 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
فشارهای جدید بر کسبوکارهای آنلاين/ چه کسانی قصد برچیدن بساط اقتصاد دیجیتال را دارند؟
اقتصاد دیجیتال در ایران هر روز محدودتر و کم‌رمق‌تر می‌شود. صدای اعتراض به وضع موجود از هر گوشه‌ای بلند شده و تصمیم‌های لحظه‌ای و غیرکسب‌وکاری، فعالان فضای آنلاین با تردیدهای بیشتری مواجه کرده است. چه کسی مقصر است؟ دود این اختلافات و مشکلات به چشم چه کسانی می‌رود؟ تکلیف کاربران پلتفرم‌هایی که تعلیق یا تعطیل می‌شوند، چیست؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، تعطیلی، تعلیق و تحدید پیاپی کسبوکارهای دیجیتال صدای بسیاری از کارشناسان و فعالان این حوزه را بلند کرده است. با فشارهای موجود، امید چندانی به ادامه حیات کسبوکارهای آنلاین باقی نمانده است. انگار کسانی قصد برچیدن بساط اقتصاد دیجیتال را دارند.
حالا از هر طرف صدای فریادی به نشانه اعتراض شنیده می‌شود. از جمله حسین اسلامی، رئیس هیأت مدیره نصر تهران را در آورده است. او در صفحه توییتر خود به تعلیق یا پلمب برخی کسبوکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال به دلیل کشف حجاب، واکنش نشان داد. اسلامی نوشت: «ضمن تاکید بر تبعیت از قانون -و نه نظرات شخصی-، این نحوه برخورد با کسبوکارهای اقتصاد دیجیتال به هیچ وجه منطقی و قابل قبول نیست. سکوت در فضای رسانه‌ای بیش از این دیگر جایز نیست. واکنش علنی نشان خواهیم داد.»
دوگانه‌های قانونی دردسرساز
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد اپلیکیشن «طاقچه» تاکنون برای دریافت مجوز قانونی از مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وابسته به این وزارتخانه اقدام نکرده و موظف است برای دریافت مجوز اقدام کند؛ به همین دلیل فعالیت این موسسه تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درمی‌آید. در حالی که کاربران مجوز این پلتفرم روی سایت ارشاد را منتشر کردند و انتقاد کردند که وزارت ارشاد مجوز خودش را هم قبول ندارد.
اگر مجوزی صادر شده چگونه با یک عکس آن مجوزی که احتمالا برای گرفتنش باید ماه‌ها در راهروها و پشت کانترهای اداره‌ها انتظار کشید، طی چند دقیقه لغو می‌شود؟ چه کسانی مجوز می‌دهند؟ چه کسانی لغو می‌کنند؟
پیش از این و پس از انتشار عکس از کارمندان موسسه طاقچه بدون حجاب، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد گفته بود: «آن دسته از پلتفرم‌ها که مجوزشان را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند به‌دلیل بی‌توجهی به قانون حجاب، پیگیری خواهد شد. مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی که در وزارتخانه مستقر است، حتما پیگیری خواهد کرد.»
بدون خبر قبلی!
خبرگزاری میزان روز چهارشنبه ۴ مرداد اعلام کرد که برای کارکنان پتفرم طاقچه، پرونده قضایی تشکیل شده است. پس از آن محمدحسین غفوری یکی از بنیان‌گذاران «طاقچه» در توضیحاتی گفت که این عکس مربوط به مهمانی یک ماه و نیم پیش برای خداحافظی یکی از همکاران بوده و در خارج از محوطه شرکت و جلوی در گرفته شده است.
یکی از مجریان صدا و سیما اما این توضیحات را کافی ندانست و خواهان برخورد امنیتی با پلتفرم طاقچه شد. بعد از آن از صبح روز ۹ مرداد اپلیکیشن طاقچه در اینترنت از دسترس خارج شد؛ «طاقچه» هم با ارسال نوتیفیکیشن به کاربران خود اعلام کرد این امر «بدون خبر قبلی» اتفاق افتاده است. همچنین در این اعلام به کاربران اطمینان داده شد که کتاب‌ها و حق اشتراک‌شان محفوظ است. درواقع طاقچه خواست کنار کاربرانش بایستد و هوای آنها را داشته باشد. آن هم در فضایی که هیچ کس مراقب حق و حقوق کاربران پلتفرم‌ها نیست.
در میان مشکلات فعلی، کاربران پلتفرم‌ها از اینجا رانده و از آنجا مانده شده‌اند. حالا این پرسش مطرح است که آیا با لغو مجوز پلتفرم‌ها یا تعلیق و تحدید استارتاپ‌ها، مسئله پوشش جامعه حل می‌شود؟
آیا رشد فرهنگی اولویت وزارت فرهنگ نیست؟
در آخرین آماری که از طاقچه موحود است، این پلتفرم حدود 7 میلیون نصب، بیش از یک میلیون کاربر فعال در ماه و همچنین مطالعه بیش از 585هزار کتاب توسط حدود 80هزار کاربر را در کارنامه عملکرد سال 1400 خود دارد. به قطع و یقین اگر «طاقچه» فرصتی برای ارائه گزارش سالانه 1401 می‌یافت این رقم با رشد بیشتری همراه می‌شد. در واقع یک پلتفرم علاوه بر ایجاد رونق در کسب‌وکار و کارآفرینی، سرانه مطالعه کشور را نیز تا حدود قابل توجهی افزایش داده است؛ اما امروز می‌بینیم که بدون توجه به ابعاد فرهنگی تنها اعمال زور بر سر پلتفرم‌ها جاری است.
این ره به ترکستان است
پیش از این شرکت «دیجی‌کالا» نیز به دلیل رعایت نکردن حجاب از سوی کارمندانش، تعطیل شده بود. بعد از آن هم خبر رسید که شرکت «ازکی» -فعال در زمینه خرید بیمه‌نامه- به دنبال انتشار عکس کارمندانش بدون حجاب در فضای مجازی تعلیق شده است. مشخص نیست این سلسله تعطیلی‌ها و آسیب به کسبوکارهای آنلاین تا کجا ادامه خواهد داشت.
بخش بزرگي از اين استارت‌آپ‌ها با نيروهای جوانی کار می‌کنند که به تخصص‌های روز دنیا مجهز هستند. درواقع هم کارآفرینی و نوآوری با خود به همراه دارند و هم در جهت تسهيل فعاليت‌هاي كسبوكارهای سنتی عمل مي‌كنند. در گزارش عملکرد سالانه «دیجی کالا» اعلام شد با رشد حدود 24درصدی تعداد فروشنده‌های این پلتفرم به عدد 308 هزار نفر رسیده است. با وجود بحران‌هایی مثل فیلترینگ، قطعی و سرعت پایین اینترنت داخلی این رقم، رشدی قابل توجه در کسب‌وکار است که هم به نفع بازار دیجیتال و هم به نفع کسبوکارهای سنتی تمام خواهد شد.
آسیب به کسبوکارهای آنلاین؛ ضربه به آخرین سنگر امیدواری
اعتراض به وضعیت موجود، همچنان ادامه دارد؛ انجمن «فین‌تک ایران» در یک رشته توییت نسبت به تعطیلی کسب و کارهای اینترنتی اعتراض کرده و آن را موجب سرخوردگی کسانی دانست که دانش و توانایی خود را برای بهبود فضای کسب‌وکار در داخل ایران به کار گرفته‌اند؛ این انجمن، برخوردهای این‌چنینی را سبب مهاجرت هرچه بیشتر کارآفرینان دانسته است. این انجمن با ارائه آمار جهانی یادآور شده که اقتصاد دیجیتال ۱۵درصد از تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده است.
در همین خصوص، حسن نمک‌دوست، استاد علوم ارتباطات در توییتر نوشت: «حجاب، تنها موضوع تسویه حساب با استارت‌آپ‌ها نیست. بغض نسبت به جوان‌هایی هم هست که توانسته‌اند به‌دور از فضای متصلب و گفتمان تحمیلی رایج، یک الگوی سازمانی و کاری خلاق، شاداب، صمیمی و موفق ارائه کنند. جوان‌هایی که تلاش، پیشرفت و البته انتخاب سبک زندگی را حق خودشان می‌دانند.»
محمد فاضلی، جامعه‌شناس هم در توییتی نوشت: «اگر در حکومت هنوز کسانی هستند که ذره‌ای علاقه به ایران دارند، جلوی تعطیل کردن کسبوکارهای دیجیتال را بگیرند. این کسب‌وکارها آخرین سنگر امیدواری جوان ایرانی هستند و اگر فروبریزند چنان ناامیدی و مهاجرت اوج می‌گیرد که باید با ذره‌بین دنبال جوان ایرانی بگردید. بسازید، ویرانگر نباشید.»
نظرات