تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
زیست بوم نوآوری ایران در برزخ / چه آینده‌ای پیش روی استارتاپ‌هاست؟
بعد از گذشت یک هفته از پلمب، تعلیق، لغو مجوز و تعطیلی برخی از استارتاپ‌ها، نگرانی‌های زیادی در مورد آینده زیست بوم نوآوری ایران ایجاد شده است و پرسش‌های بی‌شماری وجود دارد؛ آیا کسانی تیغ به دست گرفته‌اند تا ریشه استارتاپ‌ها را که سرمایه‌های ملی کشورمان هستند، از بیخ بزنند؟ آیا با شرایط کنونی می‌توان به آینده امید داشت یا روزهای سیاهی در پیش است؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، زیست بوم نوآوری ایران یک هفته پرالتهاب را پشت سر گذشت. ماجرا از پلمب دفاتر «دیجی‌کالا» شروع شد، به تعلیق «ازکی» کشید و سپس مجوز «طاقچه» لغو شد. بهانه هم انتشار برخی تصاویر بدون پوشش از کارمندان این کسب‌وکارها بود.
اعتراظات کاربران و مدیران و برخی چهره‌های فضای آنلاین از هر گوشه‌ای به نقطه اوج رسید و موج حمایت از این کسب‌وکارها راه افتاد. سپس در میانه هفته، گره‌گشایی حکومت از ماجرا شروع شد. خبر رسید که ازکی از تعلیق رها شده، مدیران طاقچه تعهد داده‌اند و مجوزشان دوباره فعال شده و دفاتر دیجی کالا هم رفع پلمب شده است.
ماجرایی که تازه آغاز شده است
اما این فکر که چنین ماجراهایی تمام شده، فکر اساسا بی‌پایه‌ای است. این تیغ تیزی که مدیران برای استارتاپ‌ها از رو بسته اند، تازه نوک کوه یخش پیدا شده و قضیه از ریشه و اساس مسئله دیگری است.
برای اینکه از لایه‌های زیرین این تیغ تیز علیه استارتاپ‌های ایرانی باخبر شویم، باید گریزی بزنیم به رویداد تیم 2023 در پردیس تهران. جایی که روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوی و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور، از ساخت بیگ تک حرف زد. آن هم با شراکت کشورهایی چون سوریه، کنیا و… و با اینترنتی که قطع بود و برقی که در مملکت نبود و نیست که حداقل چراغ‌های سالن‌های ساخت بیگ تک‌ها روشن بمانند.
اما داستان به همین جا ختم نشد و چندی بعد، او از ساخت 10 یونیکورن طی 3 سال آینده خبر داد. آخرین تیری که ایشان از چله کمان رها کرده، مربوط به 11 مردادماه جاری است. فیروزآبادی طی پستی در شبکه اجتمایی ویراستی، کاملا «رو» بازی کرده است؛ با نیزه فرهنگی به جنگ استارتاپ‌ها رفته و از ورقی رونمایی کرده به نام دانش‌بنیان‌ها.
همان دانش‌بنیان‌هایی که حاضر نیستند فهرست‌شان را منتشر کنند تا مردمی که ایشان دغدغه‌شان را دارند، بدانند چند هزار میلیارد تومان از بیت‌المال را به حلقوم‌شان ریخته‌اند و چه آورده‌ای ایجاد کرده‌اند.
اصیل‌ها و انقلابی‌ها حمایت شوند!
او طی پستش در «ویراستی» می‌گوید: «هویت فرهنگی زیست بوم فناوری و زیست بوم کارآفرینی استارتاپی که عموما در حوزه اقتصاد دیجیتال فعالیت می‌کند، تفاوت‌های جدی دارد.
بیشتر دانش‌بنیان‌ها که در زیست‌بوم فناوری فعالیت می‌کنند، به دلیل درگیربودن با حل مسائل واقعی و مشکلات کشور، در حوزه‌های مختلف مانند درمان، نفت، کشاورزی، هوافضا و… سلامت فرهنگی و دلبستگی به کشور دارند، اما برخی از شرکت‌های زیست‌بوم کارآفرینی استارتاپی ناهنجاری‌های جدی فرهنگی دارند.»
تا اینجای کار، این بخش از حرف‌ها همان برخوردهایی است که با استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین طی یک هفته اخیر شده است.
فیروزآبادی در ادامه، چاره کار را در برخوردهای محکم با تدوین قوانین محکم می‌داند و حمایت از جریان‌های اصیل فرهنگی و انقلابی را پیش می‌کشد: «از نظر من، دلیل عمده آن، جنس ورود این مساله در سال‌های گذشته همراه با جریان‌های خارجی-غربی و فرهنگ غربی بوده و آسیب‌های جدی هم داشته است.
از نظر من یک راه‌حل اساسی برای حل این معضل، تدوین و «اجرای» قوانین محکم توسط تنظیم‌گرهای اقتصاد دیجیتال در کشور از یک سو و حمایت و پشتیبانی از جریان‌های اصیل و معتقد فرهنگی و انقلابی برای ایجاد رقبای قوی از سوی دیگر است. نهادسازی پی‌درپی دردی از کشور دوا نمی‌کند. مردم باید برای نقش‌آفرینی تقویت شوند.»
با این حساب، باید مطمئن بود که قصه زدن بیخ استارتاپ‌ها تا لحظه‌ای که حتی یک استارتاپ مردمی در ایران وجود دارد، ادامه خواهد داشت. حالا کسب‌وکارهایی که جوانان ایرانی طی 10 سال اخیر و در شرایط قطعی اینترنت، فیلترینگ گسترده و بگیروببندها ساخته‌اند، به فرهنگ غربی متصل می‌شوند. این همان قصه تکراری «شبنامه» است که در سال 95 منتشر شد و استارتاپ‌ها را به غربزدگی و غرب‌گرایی و وابسته‌بودن متهم می‌کرد. آن زمان می‌خواستند سهم بگیرند که گرفتند. اما حالا داستان، روی بد دیگری دارد.
چیزی به نام استارتاپ نباید باشد، ما دانش‌بنیان داریم
در این لحظه می‌توان برگشت به آن گزاره چندین ساله که می‌گوید: اکوسیستم استارتاپی کشور یا همان زیست بوم نوآوری ایران در بی‌خبری حکومت ایجاد شد و رشد کرد. در ابتدا اصلا مهم نبود و به نظر نمی‌رسید که بتواند قد علم کند. سپس به سهم‌خواهی از زیست‌بوم شکل‌گرفته پرداختند و با ورود به این کسب‌وکارها و عقب‌راندن جریان‌های حرفه‌ای سرمایه‌گذاری، با راه‌انداختن وی‌سی و شتابدهنده، راه‌اندازی شبکه‌های وام‌دهی و مقروض‌کردن جوانان، به تعطیلی کشاندن رویدادهای استارتاپی و… سهام قابل‌توجهی از بسیاری از استارتاپ‌ها را در اختیار گرفتند. همه این اقدامات هم توسط شرکت‌های خصولتی، شبکه بانکی و… انجام شد.
سرمایه‌گذاران خارجی فرار کردند و استارتاپ‌ها ماندند و بنگاه‌های سهم‌خواهنده‌ای که حالا جز با نابودی و تعطیلی کامل اکوسیستم استارتاپی کشور، آرام نمی‌گیرند. همین ها از ورود دیجی کالا به بورس جلوگیری می‌کند و شرطشان تغییر ترکیب سهامداری آن است. همین فرمان مانع از یونیکورن شدن دیجی کالا و بازار و… شد و همین دست‌ها و همین فرمان می‌خواهد از دانش‌بنیان‌ها یونیکورن بسازد.
درواقع، تنها برگی هم که الان توانسته‌اند رو کنند، همان برگ پوسیده دانش‌بنیان است. دانش‌بنیان‌هایی که معلوم نیست چه شرکت‌هایی هستند و سالانه چه میزان از بودجه ملی را می‌بلعند. حالا که با توسع معنی دانش‌بنیانی، شرکت‌های قدیمی و خودی را هم زیر چتر دانش‌بنیانی قرار داده‌اند و این ویژگی به نوعی به آنها «هبه» شده است، عنوان یونیکورن هم هدیه دیگری است که سیاستگذاران و روح‌الله دهقانی فیروزآبادی قصد دارند به شرکت‌های عریض و طویل قدیمی بدهند.
وعده سهم 15درصدی سهم اقتصاد دیجیتال چه می‌شود؟
قصه اقتصاد دیجیتالی که عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات مدعی است در حال حاضر بیش از 7درصد از جی‌دی‌پی کشور را تشکیل می‌دهد و تا پایان برنامه هفتم توسعه قرار است این سهم به 15درصد برسد، به همین جذابیت است؛ استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی که جوانان ساخته‌اند، خیلی راحت تعلیق، تعطیل یا تحدید می‌شوند، عناوین دانش‌بنیانی به راحتی به شرکت‌های پیر، لخت و بعضا ورشکسته سنتی اعطا می‌شود و حالا قرار است این بنگاه‌های اصیل و انقلابی یونیکورن‌های آینده ایران لقب بگیرند!
خاورمیانه تا 2030، بیش از 250 یونیکورن خواهد داشت. شهر دوبی به تنهایی شاهد 20 یونیکورن خواهد بود و ایران با جمعیتی نزدیک به 90میلیون نفر، نه‌تنها چیزی برای عرضه ندارد که آنچه را دارد هم به نابودی می‌کشاند. نتیجه این بحث چیزی جز این نیست: روزهای سیاهی در پیش است.
نظرات