اکوسیستم استارتاپی سیستان و بلوچستان/ظرفیت های بزرگی که باید دید

به گزارش تجارت‌نیوز ، فضای استارتاپی در استان سیستان و بلوچستان نوپاست. پارک علم و فناوری در این استان کمتر از یک دهه است که توانسته مجوزهای لازم را برای فعالیت کسب کند. البته قبل از شروع به کار این پارک فناوری، تیم‌های دانشگاه‌هایی استان در شهرهای زاهدان، زابل و ایرانشهر فعالیت داشته‌اند؛ اما به‌دلیل اینکه حمایت کافی از آن‌ها نمی‌شده است، توانمندی لازم را به دست نیاوردند.

می‌توان گفت فضای استارتاپی در این استان فضای بکری است. با توجه به مختصات خاص جغرافیایی این استان و هم‌جواری آن با کشورهای افغانستان و پاکستان و برای مثال وجود افرادی که در حال حاضر به قصد برخورداری از امکانات پزشکی و سلامت به سیستان و بلوچستان تردد می‌کنند، ظرفیت بالقوه‌ای برای حضور استارتاپ‌ها از جمله استارتاپ‌های حوزه سلامت وجود دارد.

غالب طرح‌ها و فضاهای استارتاپی در استان سیستان و بلوچستان در دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد. با توجه به بررسی‌های تجارت‌نیوز پارک علم و فناوری استان نقش بسیار قابل توجهی در رشد و حمایت از این اکوسیستم داشته است. اکوسیستمی که با وجود پتانسیل بالا نیاز به حمایت بیشتری دارد.

پارک علم و فناوری پشتیبان اکوسیستم استارتاپی

پارک علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان به عنوان یک نهاد پشتیبان بازار، در دور سوم سفرهای استانی ریاست محترم دولت دهم به تصویب رسید و در هفتاد و سومین نشست کمیته تخصصی فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری در سال 1391 مجوز موافقت اصولی دریافت کرد. از سال 94 فعالیت اجرایی و عملیاتی پارک در راستای اهداف مندرج در سند راهبردی 5 ساله و ایجاد زیست بوم دانش بنیان در استان سیستان و بلوچستان ایجاد شد.

هم اکنون بیش از 250 واحد فناور و بیش از 70 هسته فناور با اشتغال 1300 نفر در پارک و مراکز رشد و نوآوری وابسته به آن در شهرهای زاهدان، زابل، زهک، سراوان، ایرانشهر و چابهار مشغول به فعالیت هستند. پیش‌­بینی شده است با توجه به شکل­‌گیری مراکز رشد و نوآوری جدید طی دو سال آتی در تمام شهرستان­‌های استان این عدد به 500 شرکت و اشتغال زایی تا 2500 نفر افزایش یابد.

وضعیت فعالیت استارتاپ‌های مستقر در اکوسیستم استارتاپی استان

شرکت‌های دانش‌بنیان، واحدهای فناور، استارتاپی و خلاق مستقر در پارک علم و فناوری در سه ماه نخست سال 1402 به 250 عدد رسیده است. شرکت‌های حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و خدمات شتاب‌دهی طی دو سال اخیر در پارک علم و فناوری استان شکل گرفته‌اند و به گفته معاونت علمی استان برنامه‌ریزی پارک ایجاد واحدهای بیشتری در حوزه‌های مورد نیاز استان مانند فناوری‌های آب و حوزه‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی است.

38فریلنسر، 70هسته و 250 شرکت در فضای استارتاپی استان شکل گرفته است. همچنین 250 طرح نوآورانه برتر استارتاپی در سرفصل‌های موضوعی جذب و 250 رویداد ترویجی به منظور فرهنگ سازی حوزه‌های استارتاپی در این سال‌ها برگزار شده است. 45 مورد کمک به تجاری سازی طرح‌های استارتاپی، 71 مورد توسعه امکان تجاری‌سازی طرح‌های استارتاپی و 3000 توسعه زیرساخت های فیزیکی استارتاپ‌ها در استان انجام شده است.

اکوسیستم استارتاپی و اکوسیستم فناوری استان در هم آمیخته‌اند

فرید شاهمرادی، مدیر کارخانه نوآوری زاهدان در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به شروع مسیر استارتاپ ها در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد: همراه با شکلگیری اکوسیستم استارتاپی کشور، جرقه فعالیت‌هایی جدید اما محدود در سیستان و بلوچستان زده شد. قبل از شکل گیری جاباما و اتاقک و جاجیگاها در سایر نقاط کشور، یک استارتاپ در سیستان و بلوچستان رزرو اقامتگاه‌های شخصی را در منطقه آزاد چابهار شروع کرده بود و همچنین پلتفرم‌های فروش محصولات بومی زاهدان نیز راه اندازی شده بود.
او ادامه داد: ما اعتقاد داریم توسعه اکوسیستم استارتاپی در سیستان و بلوچستان به خلاف سایر شهرهای بزرگ ایران که با مشارکت جدی بخش خصوصی، شتابدهنده‌های تخصصی و هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری همراه بود، به پشتوانه بسترسازی پارک علم و فناوری استان شکل گرفت و رشد کرد، بر همین اساس اغلب استارتاپ‌های شکل گرفته در استان با متولی و نهاد فناوری و نوآوری همچون پارک علم و فناوری و مراکز مرتبط با آن در هم آمیخته‌اند و به نوعی اکوسیستم استارتاپی را درهم تنیده با اکوسیستم فناوری و نوآوری استان می‌توان دانست.

عدم استقبال از پلتفرم‌های خدماتی در سیستان و بلوچستان

فرید شاهمرادی با اشاره به مختصات دینی، فرهنگی و اجتماعی مردم استان اضافه کرد: حوزه فناوری اطلاعات همیشه موضوع جذابتری برای کسب‌ و کارهای استارتاپی و پلتفرم‌های خدماتی شاخص‌ترین استارتاپ‌های کشور بوده است، اما در استان سیستان و بلوچستان تعداد شکل‌گیری این پلتفرم‌ها نسبت به کل کشور خیلی کمتر بوده است.

او ادامه داد: در واقع موضوعات استارتاپی، فناوری و نوآوری استان به دو سو سوق پیدا کرده‌اند. موضوع اول شکل‌گیری استارتاپ‌ها براساس مزیت‌ها و چالش‌های استان همچون انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های آب، تجاری سازی صنایع خلاق، فرآوری گیاهان دارویی و معدنی بوده که در حال حاضر استارتاپ‌هایی در این حوزه مشغول به فعالیت هستند.
وی همچنین افزود: سوی دوم شکل‌گیری استارتاپ‌ها در استان براساس موضوعات لبه تکنولوژی شکل گرفته و در حال توسعه است.

در این حوزه، فناوران استان با شکل‌گیری شرکت‌های فناورانه و استارتاپی خود در زمینه‌های واقعیت افزوده و مجازی، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، فینتک، متاورس و ان‌اف‌تی در شکل دهی به فناوری‌های روز و مدل‌های درآمدی مرتبط با آن در تلاش هستند تا به بهینه‌ترین مدل‌ها دست پیدا کنند.

رسوخ استارتاپ‌ها در جامعه

مدیر کارخانه نوآوری زاهدان با امید به آینده اکوسیستم استارتاپی استان افزود: رسوخ استارتاپ‌ها با موضوعات فناوری و نوآوری در جامعه و عموم مردم استان در چند سال اخیر و با شکل گیری 7 خانه خلاق و نوآوری در زاهدان سرعت بیشتری گرفته و جدا از جامعه نخبگانی، عموم مردم را نیز به مرور به این حوزه علاقمند و کنجکاو کرده است.

او همچنین اضافه کرد: علاوه بر این با توجه توسعه‌ استان از لحاظ جغرافیایی شکل گیری 8 مرکز رشد و نوآوری در استان باعث شده استارتاپ‌های شهرستان‌های استان نیز مورد حمایت قرار گیرند.
شاهمرادی در پایان افزود: مدل‌های حمایتی تعریف شده برای رشد و توسعه استارتاپ‌های استان شامل تسهیل شرایط استقرار، امکان بهره‌مندی از تسهیلات‌های متنوع مالی، استفاده از ابزارهای سرمایه گذاری خطرپذیری، سیستم منتورینگ، کوچینگ و مشاوره، شرکت در نمایشگاه‌های تجاری و خدمات کسب و کار است که باعث کاهش ریسک در مسیر رشد استارتاپ‌های استان شده است.