یونیکورن سازی جوانان ایرانی خارج از مرزها

به گزارش تجارت‌نیوز ، حدود 17 سال است که از شکل‌گیری اولین استارتاپ‌ها در ایران می‌گذرد. از دهه 90 حضور استارتاپ‌ها بسیار جدی‌تر از قبل شد و اکوسیستم استارتاپی ایران بیشتر خودش را نشان داد و شرکت‌های بزرگ و گسترده خودنمایی کردند. اما با گذشت این مدت زمان، اکوسیستم استارتاپی ایران هنوز نتوانسته یونیکورنی را در بین یونیکورن‌های دنیا ثبت کند. یونیکورن یعنی استارتاپی که به ارزش یک میلیارد دلار رسیده باشد.

حال سوال اساسی این است، آیا کارآفرینان استارتاپی ایرانی توانایی ساخت یونیکورن ندارند یا شرایط کشور اجازه ساخت یونیکورن را به کارآفرینان داخلی نمی‌دهد. در این گزارش به بررسی هر دو مورد پرداخته می‌شود.

با جستجوی ساده در اینترنت می‌توانید چند کارآفرین ایرانی را مشاهده کنید که در شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و در سطوح بالای مدیریتی مشغول به کار هستند. از سوی دیگر، برخی از کارآفرینان ایرانی علاوه بر تاسیس یک استارتاپ در دیگر کشورها، آن را به یونیکورن تبدیل کرده‌اند.

یونیکورن هایی که ایرانی‌ها ساختند

برای مثال «Apply Board» و «SoundHound» دو شرکتی هستند که توسط ایرانیان ساخته شدن و اکنون با ارزشی بالای یک میلیارد دلار تبدیل به یونیکورن شده‌اند.

استارتاپ Apply Board توسط برادران بصیری در سال 2015 و در کانادا ساخته شد. برادران بصیری با توجه به فرآیند سختی که خودشان برای مهاجرت تحصیلی داشتند، سعی کردند با ساخت پلتفرمی به دیگر علاقمندان تحصیل در کشورهای دیگر مانند کانادا و آمریکا کمک کنند که مسیر راحت‌تری را طی کنند.

ApplyBoard دو بخش اصلی درآمدزایی دارد. این استارتاپ به دانشجویان بین‌المللی کمک می‌کند تا در پلتفرمی مخصوص، دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی را جستجو کرده و به آنها درخواست بدهند. بخش دیگر خدمات این استارتاپ مربوط به استفاده مجازی دانشجویان از آموزش دانشگاه‌ها و کالج‌های بین‌المللی است.

براساس آخرین آماری که منتشر شده، این استارتاپ با بیش از 1200 موسسه آموزشی و 4000 شریک استخدام در سراسر جهان کار می کند و ادعا می کند که به طور مستقیم به بیش از 100هزار دانش آموز کمک کرده است.

سریع‌ترین رشد برای یونیکورن ایرانی

در سال 2019، ApplyBoard توسط موسسه Deloitte به عنوان سریع‌ترین شرکت فناوری در حال رشد کانادا شناخته شد و همچنین در آخرین دور از جمع‌آوری سرمایه که به میزان 75میلیون دلار بوده است به ارزش بالای یک میلیارد دلار رسیده و جزو جدیدترین یونیکورن‌های کشور کانادا است.

اما یونیکورن دیگری که توسط ایرانی‌ها ساخته شد، یونیکورن SoundHound است که بنیانگذاران این شرکت، کیوان مهاجر و مجید امامی هستند. این شرکت که در سال 2005 تاسیس شده، هم سازنده یک اپلیکیشن موبایلی محبوب برای تشخیص موسیقی و هم یکی از موفق‌ترین پلتفرم‌های توسعه دستیار صوتی است. شرکت‌هایی مانند هیوندای، ال‌جی و جنسیس از دستیار صوتی این شرکت در محصولات خود استفاده می‌کنند. اپلیکیشن موبایلی تشخیص موسیقی این شرکت تاکنون بیش از 300میلیون بار دانلود شده است.

کیوان مهاجر در سال 2018 اعلام کرده بود که با جذب سرمایه 100میلیون دلاری، ارزش استارتاپ‌اش از یک میلیارد دلار بیشتر شده و به یونیکورن تبدیل شده است.

ایرانی‌ها توان ساخت یونیکورن را دارند

با وجود نمونه‌هایی که گفته شد و حتی وجود استارتاپ‌های بزرگی در ایران مانند اسنپ، دیجی‌کالا و… می‌توان فهمید که کارآفرینان ایرانی توان ساخت یونیکورن را دارند.

یکی از شروط اصلی پذیرش یک شرکت استارتاپی به عنوان یونیکورن، قیمت گذاری و معامله سهام آن شرکت در بورس است. هیچ یک از استارتاپ های بزرگ ایرانی این روند را طی نکرده اند؛ به همین دلیل است که هیچ یک از آنها به عنوان یونیکورن در دنیا پذیرفته نشده‌اند. (به جز شرکت تپسی که بورسی شد ولی هنوز ارزش بالای یک میلیارد دلار ندارد.)

قوانین حسابرسی و تحریم، مانع ساخت یونیکورن

دلیل طی نشدن این روند در ایران، تعریف نشدن قوانینی برای شناخته شدن دارایی‌های نامشهود شرکت‌هاست که در چند وقت اخیر اقداماتی برای شناسایی این دارایی‌‎ها در بورس انجام شده است.

از طرفی دیگر تحریم‌ها، کاهش قدرت خرید، افزایش قیمت ارز مبادلاتی و عدم فعالیت استارتاپ‌های ایرانی در خارج از کشور از دیگر عواملی است که ایران را از داشتن یونیکورن باز داشته است.

کارشناسان این حوزه بر این باورند که جدایی استارتاپ‌های ایرانی از بازارهای بین‌المللی یکی از مهم‌ترین دلایلی است که ایران را از داشتن یونیکورن محروم کرده است.

دولت در صدد یونیکورن سازی

فهرست یونیکورن های جهان را که نگاه کنید، ردپای دولت تقریبا صفر است. اما در ایرانی که نقطه نقطه اقتصادش زخم عمیق برداشته است، معاون علمی رئیس جمهور، قول ساخت 10 یونیکورن طی سه سال را داده است. اخیرا هم که گفته میخواهد تسلا را مهندسی معکوس کند.

غافل از اینکه یونیکورن یا شعارهای تکراری ساخته نمی شود. زیرساخت می خواهد. زیرساختش هم پیچیده نیست. مثلا اینترنتی می خواهد که کسی قطعش نکند، فیلترش نکند و… قواعد یونیکورن سازی، کیلومترها از قواعد دولتی دور است. آیا بهتر نیست که این یک قلم را دولت از شانه خود باز کرده و به جوانان باستعدادی بسپارد که به جای فرار از مملکت، بمانند و بسازند؟