بازسازی هوش مصنوعی از شهرها چقدر قابل اعتماد است؟

امیرحسین جعفری/ به گزارش تجارت‌نیوز، شهرسازی و معماری در سال‌های اخیر، وابستگی قابل توجهی به نرم‌افزار‌ها و نگاهی سیستمی پیدا کرده‌اند، هرچند تاکتیک‌های غیرهوشمند کماکان در این حوزه حرف قابل توجهی دارند، اما ابزار هوشمند، درک محیطی قابل فهم‌تری از فضا به شهرسازان می‌دهد. فارغ از این کاربرد اساسی و کمک کننده، ابزار هوشمند و در گام بعدی هوش مصنوعی، امکاناتی برای تفریح یا شاید ایده‌پردازی تاریخی نیز در این حوزه به وجود آورده‌اند.

از شهرسوخته تا تخت جمشید

یکی از کاربرد‌های تکنولوژی برای بشر، بازآفرینی همه آن چیزی است که در گذر تاریخ از بین رفته و تصویر و نشانه دقیقی از آن وجود ندارد.

درک و دریافت مسئله‌های مبهم تاریخی در حوزه‌ شهرسازی و معماری نه تنها موجب تکمیل تاریخ هنر و معماری می‌شود بلکه احساس خوشایندی برای شهروندان و معماران نیز به وجود می‌آورد. به عنوان مثال بازآفرینی کاخ‌های تخریب شده توسط ظل‌السطان در اصفهان، یکی از نقاط مبهم تاریخ معماری ایران است که در صورت دریافت نشانه‌ای از آن کاخ‌ها، می‌توان سرفصل‌های جدیدی برای معماری صفوی و قاجار باز کرد.

شهرسوخته، تخت جمشید و دیگر نقاطی که ویرانه‌های آن باقی مانده است هم بخشی از مسائل مبهم معماری و تاریخی هستند که هوش مصنوعی پای کار آن‌ها آمده است.

هوش مصنوعی با ابزار‌های خود و درخواست کاربر، توانسته تصاویری از بازسازی نقاطی مانند تخت جمشید ارائه کند. تصاویری چشم‌نواز که برای مخاطب ایرانی جذابیت دارد، اما مسئله اینجاست که این بازآفرینی با کدام منطق صورت گرفته است؟ آیا هوش مصنوعی با تلفیق اطلاعات موجود به یک تصویر نیمه دقیق از چیزی رسیده است که به واقع وجود داشته یا خلاقیت امروز را نیز در آن به کار برده است؟ آیا ما با یک تخت جمشید جدید مواجهیم که صرفا از گذشته الهام گرفته یا در گذشته واقعا تخت جمشید چنین ظاهری داشته است؟ پاسخ به این سوالات با گسترش و افزایش دقت هوش مصنوعی مشخص می‌شود، اما در حال حاضر نمی‌توان به صورت قطعی به پاسخ‌های تصویری آن اعتماد کرد.

ایده پردازی با هوش مصنوعی در شهرسازی

 زمانیکه یک شهر قابل دسترس در زمانه‌ حال با اتفاقاتی مانند جنگ، سیل و زلزله از بین می‌رود؛ تصویرسازی‌های هوش مصنوعی از بازآفرینی آن شهر حتی اگر به شکل دقیق و مبتنی بر واقعیت‌های موجود نباشد نیز ایده‌هایی در دل خود دارد. ایده‌هایی که برنامه‌نویسان شهری برای باسازی نقطه‌ی تخریب شده به آن نیاز دارند.

تصویری کامل حتی به صورت غیردقیق می‌تواند در زایش ایده‌ها برای بازآفرینی کمک قابل توجهی به شهرسازان باشد. شاید اگر هوش مصنوعی در زمان زلزله‌ بم به شکل امروز گسترش یافته بود، در بازآفرینی آن شهر به کمک سیاستگذاران می‌آمد.

اگرچه در دنیای بازی نیز نمونه‌هایی برای شهرسازی ابتدایی وجود دارد که به عنوان یک تفریح برای نوجوانان و حتی برخی معماران علاقه‌مند به این حوزه پیشنهاد می‌شود. از جمله بازی‌های: The Architect: Paris، Surviving Mars، Pharaoh: A New Era و Cities: Skylines.

چرا هوش مصنوعی در شهرسازی قابل اعتماد نیست؟

ارائه یک تصویر به هر شکل از آینده یا گذشته اتفاق بدی نیست؛ بلکه همانطور که اشاره شد نکات مثبتی از جنس ایده‌پردازی نیز درون آن وجود دارد. اما مسئله اینجاست که اگر اتکا شهرسازان و معماران به این تصویر بازآفرینی شده باشد، این تصاویر تا چه حد واقعیت‌های روز و آینده را مدنظر قرار داده‌اند؟ آیا هوش مصنوعی آگاه است که شهرسازی امری درگیر با سیاست است؟ آیا هوش مصنوعی در بازآفرینی شهری مانند اصفهان و شیراز آگاه است که تغییر ساختار سیاسی مدیریت شهری می‌تواند بر معماری شهر اثر بگذارد و حتی منجر به تخریب آن شود؟

در واقع، هوش مصنوعی در یک خط سیر ساکن، تصاویر خود را خلق می‌کند. این تصاویر بدون در نظر گرفتن تحولات خاص مانند جنگ، بلایای طبیعی یا اختلاف نظرات سیاسی و اقتصادی در شهر‌ها و اماکن شکل گرفته‌اند.

از سوی دیگر عدم توجه به زیرساخت‌های شهری و تاسیسات نیز در این تصاویر مشهود است. به صرف ارائه یک تصویر زیبا از تئاتر شهر و میدان آزادی نمی‌توان، تهران را به شکل دلخواه از طریق هوش مصنوعی ساخت.

یکی دیگر از مواردی که می‌توان گفت هوش مصنوعی با واقعیت‌های شهرسازی فاصله دارد، بحث اماکن تاریخی است. یک زمان صحبت بر سر بازآفرینی منطقه‌ای تخریب شده است، اما هنگامی که بحث در مورد پیشبرد شهری سالم به سوی شهری توسعه یافته مطرح می‌شود، ماجرا فرق می‌کند. در مورد دوم، اماکن تاریخی درون شهر نباید به تناسب دیگر نقاط به روز شوند و دست بردن در آن فضا‌ها یک نوع دزدی معمارگونه است. به عنوان مثال میدان نقش جهان، همیشه و در همه حال باید به شکل امروزی خود حفظ شود، حتی اگر شانه به شانه‌ آن طبق تصاویر هوش مصنوعی به روز و مدرن پر از زرق و برق باشد.

هوش مصنوعی در تکامل منطق شهرسازی خود نیازمند درک مسئله هویت تاریخی است تا در ارائه تصاویر جدید از شهرها، به واقعیت نزدیک‌تر باشد.

بستر‌های بازی با هوش مصنوعی در شهر سازی

سایت و اپلیکیشن‌های متعددی برای این منظور ساخته شده‌اند. سایت‌هایی که رزومه آن‌ها تصاویر بازطراحی شده‌اند. از جمله سایت sigmoidal.ai که درباره ساخت روم باستان در یک روز فعالیت دارد.

ابزار‌هایی در تلگرام نیز وجود دارند که با دریافت تصویر اقدام به بازآفرینی یا بعضا پیش‌بینی آینده‌ شهر‌ها می‌کنند، اما سلامت اطلاعات آن‌ها قابل تضمین نیست.