چه سرنوشتی در انتظار تپسی است؟

امیرحسین جعفری

به گزارش تجارت‌نیوز، فروش سهام تپسی، خبر جدیدی در حوزه استارتاپ‌ها بود که پرسش‌هایی را بابت آینده این مجموعه عظیم ایجاد کرد. گروه صنعتی گلرنگ به عنوان خریدار تپسی، حالا سکاندار یکی از مهم‌ترین تاکسی‌های اینترنتی در ایران است. اما همین خریدار و پیشینه آن در حوزه‌های نامرتبط با موضوع استارتاپ‌ها و تاکسی‌های اینترنتی، نگرانی‌ها از بابت سرنوشت تپسی را بیشتر کرده است.

چه اتفاقی برای تپسی افتاد؟

از سوی تپسی به رسانه‌ها خبر داده شد که مجموعه صنعتی گلرنگ، ۶۹ درصد سهام تپسی را به میزان ۲.۱ همت خریداری کرده است. این خبر از سوی میلاد منشی‌پور مدیرعامل تپسی، اقدامی رو به جلو برای این مجموعه تلقی شد. او در یک گفتگو نیز این اقدام را موجب افزایش شفافیت دانست. منشی پور همچنین نوشت: «به این ترتیب نه تنها تپسی بعد از هفت سال وارد چرخه بعدی و بزرگ‌تر زندگی خود شد، بلکه در این مسیر همراه و حامی توانمندی را در کنار خود خواهد داشت.»

گلرنگ که چندی پیش الوپیک را نیز خریداری کرده بود؛ حالا با اضافه کردن تپسی به مجموعه خود، به سوی تحول اساسی در حوزه استارتاپ ها، به خصوص درحوزه حمل و نقل پیش می‌رود. سوال اساسی اینجاست که تجربه گلرنگ در حوزه استارتاپ‌های نامرتبط با تپسی، تا چه حد می‌تواند به نقش آفرینی مثبت یا منفی این مجموعه در تپسی منجر شود؟ گلرنگ رر سال‌های اخیر استارتاپ‌های اکالا، دارتیل، تارا، افود و الوپیک را خریداری کرده است. بیشتر این استارتاپ‌ها کارکرد‌های متفاوتی با تپسی دارند و حجم کاری آن‌ها نیز قابل قیاس با این تاکسی اینترنتی نیست. با این وجود نمی‌توان پیش داوری نسبت به سرنوشت تپسی داشت و باید صبر کرد تا کلرنگ برنامه توسعه خود را برای این مجموعه‌ها ارائه کند.

احتمال تغییر مدیران تپسی

در شرایط فعلی تغییر سیستم مدیریتی تپسی و دست باز گلرنگ در تغییر ماهیت و ساختاری استارتاپی تپسی، موضوعی است که می‌توان از هم‌اکنون به آن اندیشید. این تغییر مدیریت اگر رخ دهد، در صورتیکه تاکسی اینترنتی تپسی را تبدیل به مجموعه‌ای اداری و راکد و با ساختار دستوری کند، خلاقیت‌های موجود در یک استارتاپ بزرگ را از بین می‌برد. اما در مقابل، می‌تواند اندیشه‌ای نو را نیز به این مجموعه‌ تزریق کند. اینکه در عمل چه اتفاقی رخ دهد به انتخاب مجموعه گلرنگ و نگاه آن به آینده تپسی بستگی دارد.

البته تغییر بدنه و ساختار مدیریتی یک مجموعه به سرعت و بدون جایگزین‌های مناسب و با تجربه نیز می‌تواند، خطرات پیش روی تپسی را افزایش دهد.

استارتاپ‌هایی که تاکنون توسط گلرنگ اداره شده‌اند، هیچ‌یک نقش وسیعی مشابه تپسی را در میان مردم نداشتد که مورد حمله قرار گیرد، اما تپسی با توجه به تجربیات خود در حوزه حملات سایبری، در این شرایط نقل و انتقال، آسیب پذیر‌تر می‌شود. خارج شدن ساختار تپسی از حالت اکوسیستم استارتاپسی و خلاقیت‌محور، به سوی مجموعه‌ای اداری همانند یک هلدینگ اقتصادی، برای گلرنگ نیز نتایج زیان باری به دنبال خواهد داشت.

نگرانی‌های انحصاری

توان مالی گلرنگ در کنار تجربیات این مجموعه که سابقه‌ای بیش از نیم قرن را پشت سر دارد؛ حسن این هلدینگ برای اداره مطمئن‌تر استارتاپ‌هاست؛ اما نگرانی از زمانی آغاز می‌شود؛ که استارتاپ‌های متعددی در دست یک مجموعه عظیم به شکل انحصاری اداره شود. در واقع اکنون هلدینگی بزرگ با در دست داشتن چند استارتاپ مرجع که با رشد خود از قالب استارتاپ‌های مرسوم نیز خارج شده‌اند ممکن است صحنه را برای بروز و ظهور ایده‌های خلاقانه جدید محدود کند. این اتفاق، همانطور که در بالا نیز اشاره شد، در بلندمدت ایده‌های خلاقانه در درون اکوسیستم تپسی را نیز دچار چالش می‌کند.

آیا تپسی گران بود؟

می‌توان قضاوت درباره مسائل اقتصادی کلان و بورسی این خرید را به کارشناسان اقتصادی واگذار کرد؛ اما به باور برخی فعالان حوزه استارتاپ، رقمی که گلرنگ بابت تپسی پرداخت کرد در مقایسه با استارتاپ‌های دیگر کشور‌های منطقه و بازار‌های دیگر در داخل کشور؛ چندان رقم قابل توجهی نبود. مسئله این نیست که گلرنگ، تپسی را ارزان یا گران خریده است؛ مسئله اینجاست که عمق مالی استارتاپ‌ها در ایران، چیزی بیش از این نیست.

رضا الفت‌نسب، عضو اتحادیه کسب و کار‌های اینترنتی، درباره حجم کوچک استارتاپ‌ها در ایران به سایت انتخاب گفته بود: «امروز منشی پور اعلام کرد که تپسی را فروخته‌اند و در ارزش‌گذاری‌ها ۱.۸ همت در نظر گرفتند. یک دوستی محاسبه کرد و گفت این پول اندازه ۱۵ واحد ۲۰۰ متری در شمال شهر تهران است. به نظر من انگار می‌خواهند کسب و کار‌ها را در این سطح نگه دارند. آنچه امروز به آن نگاه می‌کنیم گزارش‌های بخش خصوصی مبنی بر اندک بودن فروش آنلاین در حد ۵ درصد است.»

البته امیر ناظمی، رئیس پیشین سازمان فناوری اطلاعات، درباره فروش تپسی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشته است: «انسان‌ها و شرکت‌های توسعه‌گرا راه‌های جدیدی می‌سازند و با ساختن هر راه جدید، این ظرفیت‌های کل سیستم است که افزایش پیدا می‌کند. تبریک به تپسی و گلرنگ که راه‌های جدیدی ساختند:

۱- ورود بنگاه‌های اقتصاد متداول به اکوسیستم

۲- استفاده از ظرفیت بورس

۳- راهبرد خروج

۴- شفافیت اقتصادی».