هوش مصنوعی چگونه فعالیت شهرداری ها را متحول می‌کند؟/ دست‌اندازهای مسیر تکنولوژی در ایران

امیرحسین جعفری/ به گزارش تجارت‌نیوز، اداره یک شهر و تحقق آنچه جز وظایف شهرداری ها آمده است، با تداوم روش‌های سنتی هم باعث زحمت شهروندان می‌شود و هم این مجموعه‌ها را نیز در فرایند ارائه خدمات با چالش مواجه می‌کند. نیروی انسانی غیرمتخصص و فاصله از تکنولوژی، بخشی از علل چنین شرایطی است. اما هوش مصنوعی می‌تواند صحنه را متحول می‌کند. 

این در حالی است که اکنون جای خالی تکنولوژی و هوش مصنوعی تا حد زیادی در عملکرد شهرداری های ایران احساس می‌شود. اینگونه نهادهای عمومی، ارتباط رو در رو و مستقیمی با شهروندان دارند که تداوم وضعیت سنتی موجود، موجب اتلاف وقت، ایجاد بستر‌های رانت و فساد، کاهش دقت در انجام وظیفه، نبود فرصت برای خلاقیت و ارتقاء سواد فنی نیروی کار و بزرگ شدن بی دلیل بدنه آنها می‌شود. 

ورود هوش مصنوعی و تکنولوژی به عرصه شهرداری‌ ها در نخستین گام، چهره جدیدی از خدمات شهری را به شهروندان نمایش می‌دهد که رضایتمندی آنها را تا حد قابل توجهی بالا می‌برد و می‌تواند میل به مهاجرت را کاهش دهد.

تکنولوژی در کدام بخش‌های شهرداری جا می‌گیرد؟

آنلاین شدن خدمات شهرداری‌ها نخستین گام ورود تکنولوژی به این عرصه است. این اتفاق صف‌های طولانی و شلوغی اداره‌های مختلف شهرداری ها را از بین می‌برد یا کاهش می‌دهد. در این میان، سواد اینترنتی و تکنولوژی‌محور شهروندان نیز خواه ناخواه افزایش می‌یابد. به عنوان مثال زمانیکه اسنپ و تپسی وارد عرصه شدند، استفاده از گوشی‌های هوشمند و توانمندسازی شهروندان برای بهره‌گیری از این خدمات نیز رشد قابل توجهی یافت. با آنلاین شدن خدمات شهرداری ها نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد.

شهرداری ها در بخش‌های مختلفی از جمله اداره و کنترل ترافیک شهری، ارائه پروانه‌ها، کارشناسی‌ها، عوارض و جریمه و... می‌توانند از این امکان اساسی بهره‌مند شود. استفاده از پهباد‌های خدمت‌رسان در حوزه پست، حمل و نقل غذایی و حتی برخی مکتوبات اداری، می‌تواند مسأله ترافیک شهری ناشی از مراجعه به ادارات را نیز حل کند.

این موضوع البته از یک سو به بسترسازی نیاز دارد تا با افزایش مراجعه کاربران به سامانه‌های شهرداری، سایت از دسترس خارج نشود. از سوی دیگر، موضوع امنیت سایبری در برابر حمله هکرها و محافظت از داده‌های شهروندان نیز اهمیت زیادی دارد.

تکنولوژی، دشمن نیروی مازاد در شهرداری ها

پیوند دادن خدمات شهری با هوش مصنوعی و تکنولوژی، در آغاز منجر به کاهش نیروی کار مازاد شهرداری‌ ها و توانمندسازی فنی بدنه آنها می‌شود. چرا که اداره یک سیستم هوشمند نیازمند نیروی کار آنلاین و آشنا با این فضاست که هر زمان باید در دسترس پاسخگویی به مردم و کنترل سیستم‌های هوشمند باشند. به عنوان مثال سال گذشته اعلام شد که شهرداری اصفهان دو هزار نیروی مازاد دارد. شیوه‌های سنتی در اداره شهر، منجر به این حجم از افزایش نیرو شده است و کارمندان نیز پس از کار در شهرداری، آنقدر توانمند نشده‌اند که در بخش‌های دیگر به کارآیند. 

با ورود تکنولوژی به این عرصه، بخش قابل توجهی از بدنه شهرداری ها باید از میان نخبگان و نیرو‌های فنی برگزیده شوند که این موضوع خدمات‌رسانی به مردم را نیز بهبود می‌بخشد.

هوش مصنوعی، حرف آخر را می‌زند

اداره شهرها در بسیاری مقاطع درگیر اختلاف و نظرات سیاسی و سلیقه‌ای میان شهردارها و اعضای شورای شهر می‌شود. این اختلاف‌ها، یک قربانی ثابت دارند و آن حقوق مردم شهر است. در حالی که در اداره امور جاری شهر و وظایف عادی شهرداری ها، از جمع‌آوری زباله گرفته تا طرح‌های توسعه، هواشناسی، کنترل ترافیک، تراکم‌فروشی و شناسایی محل‌های تخلف، هوش مصنوعی می‌تواند راهکار‌هایی مشخصی را با ضریب خطا پایین به شهرداران ارائه کند. در این صورت فارغ از اختلاف‌نظرهای سیاسی، تکنولوژی حرف آخر را می‌زند

هوش مصنوعی می‌تواند نقشه راهی مشخص را با توجه به تجربیات گذشته و اهداف پیش فرضی که به آن ارائه می‌شود به شهرداران ارائه کند. به ویژه شهر‌های آلوده در معرض خطر مانند تهران، اصفهان و مشهد می‌توانند برای حل چالش‌های آلودگی هوا و ترافیک از این تکنولوژی بهره بگیرند. پیشروی به سمت شهر سبز با داده‌های هوش مصنوعی یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های دخیل کردن تکنولوژی در اداره شهر است.

کمک تکنولوژی به گردشگری

هوش مصنوعی و دستگاه‌های نصب شده در برخی اماکن تاریخی، می‌تواند نقش یک راهنما را برای گردشگران بازی کند.

یک شهر هوشمند درگیر با هوش مصنوعی، استفاده از صداهای پیش‌فرض با کارکرد پرسش و پاسخ برای گردشگران، بخشی از کارکرد تکنولوژی در گردشگری تاریخی است اما بخش مهم دیگر، آسیب‌شناسی بنا، ارائه نقشه راه برای حفظ بنا‌های تاریخی و توسعه برندینگ اماکن باارزش اما کمتر شناخته‌شده است.

نگرانی‌های اداره شهر با هوش مصنوعی

 گره زدن خدمات شهرداری ها با هوش مصنوعی، نگرانی‌هایی نیز به دنبال دارد. با توجه به زیرساخت‌های ضعیف اینترنت در ایران و حمله‌های سایبری که سالانه چندین نمونه آن در مراکز مهم تکرار می‌شود؛ این احتمال وجود دارد که سپردن سکان هدایت شهر به ابزار‌هایی با زیرساخت اینترنت و هوش مصنوعی، چالش‌های اساسی در حوزه امنیت اداره شهر‌ها را به وجود بیاورد و نظم عمومی را دچار مشکل کند.

رفتن به سوی شهر الکترونیک و هوشمند در ایران نیازمند بهبود زیرساخت‌های موجود آن و تربیت بدنه توانمند برای اداره آن است.

جهان به کدام سو می‌رود، ما به کجا؟

زمانیکه اینترنت در ایران با محدودیت‌ها و اخلال‌های شدید و هک‌های پی در پی مواجه است، شاید چندان امیدی به ورود گسترده هوش مصنوعی به عرصه اداره شهر‌ها نباشد. اما برخی شهرهای مهم دنیا گام‌های اساسی در این زمینه برداشته‌اند. برای مثال می‌توان در کشور ایتالیا، نمونه‌های موفقی را از تأثیر هوش مصنوعی و تکنولوژی در اداره شهر یافت. در سال 2022، پارکی در رم، پایتخت ایتالیا احداث شد که رویکرد اساسی آن استفاده از تکنولوژی، هوش مصنوعی و کارکرد علمی است. در این پارک پنل‌های خورشیدی در حوزه انرژی خدمت‌رسان مراجعه‌کنندگان هستند. وسائل ورزشی این مجموعه نیز به امکان شارژ تلفن همراه کاربران مجهز هستند و اینترنت این مکان نیز سرعت و کیفیت بالایی دارد.

گسترش چنین مکان‌هایی می‌تواند شهروندان را گام به گام و آرام با کارکرد‌های تکنولوژی و هوش مصنوعی آشنا کند. محیط‌هایی مانند پل طبیعت تهران، باغ غدیر اصفهان، باغ جهانمای شیراز و میدان شهرداری رشت؛ نقاطی است که می‌تواند محل پیوند شهروند و تکنولوژی باشد.

اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت نیوز بخوانید.