کاشان شهری با بناها و آثار تاریخی چشمگیر و بازمانده از دوره‌های مختلف است که در شهرها و روستاهای اطراف خود نیز جاذبه‌های طبیعی و گردشگری زیادی دارد و در ایام تعطیلات میزبان تعداد زیادی گردشگر است. بر اساس آمارهای رسمی در فاصله ۲۵ اسفند ۱۴۰۲ تا چهارم فروردین سال جاری، جاذبه‌های گردشگری کاشان، پذیرای 300 هزار مسافر شدند که «770 نفر از آنها گردشگران خارجی بودند». همچنین در تعطیلات عید فطر امسال نیز ۴۸۰ هزار و ۱۰۴ نفر، شامل 118 گردشگر خارجی، از جاذبه‌های گردشگری کاشان بازدید کردند (ایسنا). همه این افراد اما در این شهر اقامت نداشتند و حضور برخی از آنها چندساعته بود. چراکه اداره‌ میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این شهرستان در 21 شهریور اعلام کرد حدود ۲۰۰ هزار گردشگر از ابتدای امسال تا آن روز، در اقامتگاه‌های رسمی، غیررسمی و اضطراری کاشان اقامت کردند (ایرنا). مسئولان این اداره، در روزهای اخیر همچنین یک آمار را در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف تکرار کرده‌اند؛ «سفر بیش از هشت هزار گردشگر خارجی به کاشان از ابتدای سال 1403». در عین حال، کارشناسان و گردشگران معتقدند صنعت گردشگری در کاشان با چالش‌هایی مواجه است؛ از کمبود اقامتگاه، رستوران، پارکینگ و راهنما گرفته تا تبلیغات نامتناسب در مورد جاذبه‌های گردشگری و سرمایه‌گذاری ناکافی از سوی بخش خصوصی. اکبر رضوانیان فعال گردشگری کاشان اما معتقد است در شرایطی که ورود گردشگران خارجی به ایران محدود به تنها چند کشور شده و گردشگری داخلی نیز «فصلی» است، سرمایه‌گذاری در این حوزه برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد. حضور ۸ هزار گردشگر خارجی در کاشان ملموس نیست او در مورد آمار سفر هشت هزار گردشگر خارجی به کاشان نیز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز می‌گوید، به دلیل دسترسی نداشتن به داده‌های کلان نمی‌تواند این آمار را رد یا تایید کند؛ اما بدون شک حضور این تعداد گردشگر در کاشان «ملموس» نبوده است. این فعال گردشگری توضیح می‌دهد: «مسافری می‌تواند به چرخه گردشگری منطقه رونق ببخشد و در اقتصاد آن موثر باشد که حداقل یک شب در مقصد بماند. مقامات دولتی باید مشخص کنند که اگر این تعداد گردشگر خارجی از ابتدای سال در کاشان حضور داشته‌اند، آیا گذری بوده‌اند و تنها از چند بنای تاریخی دیدن کرده‌اند یا حداقل یک شبانه‌روز در شهر مانده‌اند.» رضوانیان می‌افزاید: «ارائه آمار خام مشخص نمی‌کند که این تعداد گردشگر کجا اقامت داشته‌اند و غذا خورده‌اند، چند راهنما همراه آنها بوده‌اند و چقدر از صنایع دستی شهر خریداری کرده‌اند؛ در واقع تا چه حد به چرخه گردشگری کاشان کمک کرده‌اند و در اقتصاد شهر موثر بوده‌اند.» حضور گردشگران خارجی اصلاً ملموس نیست این کارشناس ارشد گردشگری ادامه می‌دهد: «کاشان به عنوان شهری تاریخی با فضاهای سنتی و اقامتگاه‌های غالباً از نوع بومگردی، معمولاً مقصد گردشگران روسی، چینی و عرب نیست. انتخاب نخست آنها برای اقامت، هتل‌ها هستند و البته باید دید آیا این نوع اقامتگاه‌ها نیز امروز میزبان گردشگران خارجی می‌شوند یا خیر.» رضوانیان تاکید می‌کند: «بدون تردید، حضور گردشگران خارجی در کاشان در سال‌های اخیر به هیچ عنوان برای بخش خصوصی ملموس نبوده است؛ به گونه‌‌ای که آنها دیگر حسابی روی این بخش باز نمی‌کنند و تمرکز خود را بر گردشگری داخلی گذاشته‌اند.» به گفته او، در گذشته وضع به این صورت نبود و فعالان گردشگری کاشان و به‌ویژه صاحبان اقامتگاه‌ها می‌دانستند در چه فصولی میزبان تعداد بیشتری گردشگر خارجی هستند و در چه مقاطعی تعداد آنها کمتر می‌شود؛ چراکه حضور گردشگران خارجی در شهر و تاثیری که در اقتصاد می‌گذاشتند مشهود بود. احساس امنیت؛ چالش گردشگری خارجی/ اقتصاد؛ معضل گردشگری داخلی رضوانیان در ادامه به تجارت‌نیوز می‌گوید: «در چند سال اخیر چالش غیبت گردشگران خارجی به‌ویژه تورهای اروپایی در کشور، ناشی از تحریم و مسائل بین‌‌المللی بوده است و آنها برای سفر به ایران احساس امنیت نمی‌کنند. به همین دلیل تمرکز فعالان گردشگری به سمت مسافران داخلی رفته که این بخش نیز درگیر مسائل اقتصادی و معیشتی مردم است.» به گفته او، در چنین شرایطی بسیاری از فعالان گردشگری به‌ویژه راهنمایان، ناچار از تغییر شغل خود شده‌اند. این فعال حوزه گردشگری کاشان گلایه می‌کند که سفارتخانه‌های ایران در کشورهایی که هدف جذب گردشگر هستند اقدام خاصی برای تغییر وضعیت و جلب نظر تورهای خارجی انجام نمی‌دهند. سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری؛ فاقد توجیه اقتصادی رضوانیان در پاسخ به چرایی کمبود تاسیسات گردشگری در کاشان تاکید می‌کند در شرایطی که گردشگر خارجی چندانی به ایران سفر نمی‌کند و گردشگری داخلی نیز «فصلی» است، سرمایه‌گذاری در این حوزه توجیه اقتصادی ندارد. این کارشناس ارشد گردشگری توضیح می‌دهد: «اکنون سفر به شهری مانند کاشان، در فروردین، اردیبهشت و تا حدودی نیز پاییز رونق دارد. اقامتگاه‌ها ممکن است در تعطیلات چندروزه‌ای مانند نیمه شهریور نیز مسافر داشته باشند. اما بقیه روزهای سال قرار است هزینه‌های ثابت خود را چگونه تامین کنند؟» او با اشاره به لزوم ساماندهی تعطیلات در کشور می‌گوید: «اتفاقی که در تعطیلات اخیر به‌ویژه برای استان‌های شمالی رخ داد، برای صنعت گردشگری و اقتصاد شهرهای مقصد مفید نیست. چنین سفرهایی که با این حجم از ترافیک انجام می‌شود، بیشتر از آنکه جنبه مثبت داشته باشد باعث افزایش تنش‌های روانی و تخریب محیط زیست و زیرساخت‌ها می‌شود.» رضوانیان می‌افزاید: «در صورتی که تعطیلات در کشور ساماندهی شود و مساله دو روز تعطیل در آخر هفته به نتیجه برسد، از یک سو مردم سفرهای خود را در طول سال تقسیم می‌کنند و از سوی دیگر، سرمایه‌گذار ممکن است بیشتر احساس امنیت کند و بداند که احتمالاً در فصول مختلف مسافر دارد. در این صورت روی بخش تاسیسات گردشگری در شهرهای مختلف از جمله کاشان نیز سرمایه‌گذاری می‌کند.» مسئولان نگاهی به حوزه گردشگری ندارند او با اشاره اینکه هیچ طرح و برنامه‌ای برای بهبود حوزه گردشگری در کشور وجود ندارد می‌گوید: «حتی نمی‌توان گفت نگاه‌ها به این حوزه جدی نیست؛ چرا که مسئولان حتی نیم‌نگاهی نیز به حل چالش‌های گردشگری و رونق آن ندارند.» رضوانیان تاکید می‌کند: «دولت باید پذیرد که گردشگری بر اقتصاد کشور و سلامت روان جامعه اثر مثبت می‌گذارد و باید در سبد هزینه‌ای خانوارها قرار داشته باشد. در این صورت است که برای حل چالش‌های این حوزه و حمایت از بخش خصوصی برنامه‌ریزی می‌کند. آن زمان می‌توان به حل چالش‌هایی مانند کمبود اقامتگاه در شهرهای گردشگرپذیری مانند کاشان نیز امیدوار بود.» به گفته او، اگر گردشگری در ایران جدی گرفته شود، می‌توان از طریق آن برای کشور ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی کرد؛ در غیر این صورت همه حرف‌ها در این حوزه تکراری است. برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش معیشت جایگزین تعریف نشود، اعتراض کشاورزان شرق اصفهان ادامه می‌یابد پیشنهاد می‌شود.
