ترکمنستان یکی از کشور‌های آسیای میانه محسوب می‌شود که از جنوب با کشور ایران همسایه است و جایگاه مهمی در سیاست خارجی کشور دارد. در سالیان گذشته حجم مبادلات تجاری بین ایران با ترکمنستان به چند میلیارد دلار می‌رسید اما این روند در دولت دوازدهم کاهش و در سال‌های اخیر دوباره افزایش یافته است. سفر اخیر رهبر ترکمنستان به کشور ما و دیدار با مقام معظم رهبری و امضای چهار سند همکاری در حوزه‌های مختلف و همچنین سفر مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم به ترکمنستان به مناسبت گرامیداشت سالگرد «مختوم‌قلی فراغی» شاعر بلندآوازه قوم ترکمن، نشان‌دهنده علاقه‌مندی دو طرف به ارتباطات بیشتر است که در این ارتباطات قرابت‌های فرهنگی و قومی نقش پررنگی ایفا خواهد کرد. در نمایشگاه اکسپو که اردیبهشت سال جاری در تهران برگزار شد نیز هیأتی ۱۵۰ نفره از این کشور حضور داشتند که موجب افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی صادرات به ترکمنستان در شش ماه گذشته شد. قرابت قومی بین ترکمنستان و گلستان ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی زمینی با ایران شامل سرخس، لطف آباد، باجگیران (در خراسان رضوی) و اینچه برون (در گلستان) است. اکنون حجم صادرات ایران به این کشور به ۴۳۰ میلیون دلار می‌رسد. به گفته مسئولان ارشد گلستان، سهم این استان از صادرات به ترکمنستان، نسبت به سه سال گذشته که کمتر از ۱۰ درصد بود، امروز به بالای ۳۵ درصد رسیده و در ۶ ماهه نخست سال جاری گلستان بیشترین سهم را از صادرات کشور به ترکمنستان داشته است. ترانزیت کالا، ایجاد منطقه آزاد مشترک با کشور ترکمنستان، موضوع سوآپ گاز، ایجاد بازارچه مرزی مشترک و تقویت ترانزیت کالا به کشور‌های CIS برای گلستانی‌ها در ارتباط با کشور همسایه بسیار حائز اهمیت است. از طرفی قرابت‌های قومی که در استان گلستان به واسطه حضور قوم ترکمن با این کشور وجود دارد، نقش مراودات اجتماعی و فرهنگی را بسیار پررنگ می‌کند. رایزنی محلی مسئولان گلستانی نتیجه نداشت مهر ماه سال گذشته بود که استاندار گلستان در رأس هیأت تجاری و اقتصادی در راستای توسعه تعامل با کشور همسایه به ترکمنستان سفر کرد. با توجه به افزایش تردد کامیون‌ها از مرز اینچه‌برون، تسهیل و تسریع در صدور روادید برای تجار، بازرگانان، رانندگان و حتی گردشگران ایرانی برای ورود به ترکمنستان یکی از تقاضا‌هایی بود که توسط این هیأت مطرح شد اما هنوز در این ارتباط اتفاق مثبتی رخ نداده است. همچنین در مقطعی قرار بود لیستی از اسامی تجار و رانندگان تهیه و به وزارت امور خارجه این کشور برای صدور ویزای طویل مدت ارائه شود که نتیجه آن مشخص نیست. گلستان از پتانسیل «اینچه برون» استفاده نکرد حبیب باقری، یکی از تجار گلستانی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز در مورد شرایط فعلی گفت: «کشور ترکمنستان جمعیت زیادی ندارد اما خواهان همه کالا‌ها و خدمات ایران است. چراکه با توجه به قیمت، شرایط و کیفیت کالا‌های ایران، تجارت با کشور ما نسبت به دیگر کشور‌ها برای آنها صرفه‌ بیشتری دارد. علاوه بر این، به دلیل حضور قوم ترکمن در گلستان، نقش قرابت‌های قومی هم بسیار پررنگ است.» او افزود: «ترکمنستان نه تنها به ایران بلکه به هیچ کشوری ویزا نمی‌دهد و شبکه‌های اجتماعی در این کشور مسدود است. تنها راه ارتباطی، حضور در نمایشگاه‌ها و هیأت‌های تجاری بوده اما با وجود تمام این مسائل، می‌توان به عنوان یک بازار خوب بدان توجه کرد زیرا هزینه حمل کالا از ایران به این همسایه شمالی نسبت به تاجیکستان، قرقیزستان و تاجیکستان کمتر است.» به گفته او در عین حال استان گلستان از پتانسیل اینچه برون برای برد صادراتی استفاده نکرده است. مشهد در تصاحب بازار cis از گلستان پیشتر است باقری گفت: «گلستان می‌تواند استان معین در ارتباطات تجاری با این همسایه باشد اما متأسفانه از ۱۰۰ شرکت ایرانی حاضر در نمایشگاه سال ۱۴۰۰ در این کشور، فقط پنج شرکت گلستانی بودند.» او افزود: «امروز مشهد بیش از ۷۰ درصد بازار CIS را تصاحب کرده است. وجود پرواز‌های بین‌المللی به مقاصد کشور‌های حوزه CIS از شهر مشهد باعث می‌شود تجار این شهر حضور بهتری نسبت به تجار گلستانی در این کشور‌ها داشته باشند.» گلستان؛ استان معین در ارتباطات با ترکمنستان؟ سید هامان هاشمی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی گرگان، نیز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز دیدار رهبر ملی ترکمنستان با رهبر معظم انقلاب را یک شانس برای مردم گلستان برشمرد و گفت: «به دلایل بسیار متعدد گلستان بایستی استان معین در ارتباطات با ترکمنستان باشد.» او افزود: «هرم جمعیتی قوم ترکمن، امکانات و زیرساخت‌هایی که در حوزه مخابرات و فیبر نوری داریم، وجود مقبره مختوم‌قلی شاعر ترکمن و اسب‌دوانی، تبادل انرژی با این کشور از گلستان، مرز زمینی گلستان با ترکمنستان، خط ریلی، راه مشترک و امکانات دریایی و ظرفیت هوایی از جمله دلایلی است که توصیه می‌کنیم گلستان استان معین در این ارتباط باشد.» هاشمی نقش «فرزانه صادق مالواجرد» وزیر راه و شهرسازی را به عنوان رئیس کمیسیون مشترک دو کشور کلیدی دانست و گفت: «برای اجرایی شدن توافقات مشترک بایستی مسئولان استان‌، وزیر راه را به استان دعوت کنند و بیش از این فرصت را در تقویت ارتباطات با ترکمنستان از دست ندهند.» شکل‌گیری روابط استاندارد دو دولت با هم همچنین رمضان بهرامی، رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان به تجارت‌نیوز گفت: «سفر رئیس‌جمهور به ترکمنستان در قالب یک سفر فرهنگی رخ داد. نگاه رئیس دولت چهاردهم در مورد همسایگان ایران یک نگاه راهبری و عمیق است. همچنین سفر رهبر ترکمنستان به ایران و ملاقات او با مقام معظم رهبری، عمق روابط و خویشاوندی بین این دو کشور را نشان می‌دهد.» او افزود: «مبادلات تجاری با ترکمنستان از گذشته وجود داشت و این رفت و آمد‌ها روابط را تلطیف خواهد کرد.» بازار ۲۵۰ میلیون نفری پشت مرز‌های ترکمنستان رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان در ادامه گفت: «متأسفانه در سفر رئیس‌جمهور ایران به ترکمنستان وزیر صمت همراه‌ او نبود و بدون شک در چنین شرایطی بار اقتصادی تفاهم‌نامه‌ها کاهش یافت؛ گرچه بار فرهنگی بسیار مهم‌تر است.» بهرامی افزود: «گروه‌های مختلف با کشور ترکمنستان رایزنی می‌کنند و ما هم نگاه کارشناسانه بخش خصوصی را به کارگروه‌های مربوط ارائه داده‌ایم. تفاهمات زیادی با این کشور انجام شده که بر زمین مانده است و وزارتخانه‌ها بدان توجهی نداشتند.» او گفت: «روابط ما با کشور‌ها نباید تابع تغییر دولت‌ها باشد. اولین رهبری که در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور شرکت کرد رهبر ترکمنستان بود. ترکمنستان همسایه ما بوده و تا ابد همسایه ما خواهد ماند. باید این کشور را به هاب تجاری تبدیل کنیم و نباید صرفاً به بازار ۶ میلیون نفری این کشور بسنده کرد؛ چراکه پشت مرز‌های این همسایه ایران یک بازار ۲۵۰ میلیون نفری تعریف شده است.» صادرات ۳۱۸ هزار تن کالا از گلستان به ترکمنستان شهریار شهریاری، مدیرکل گمرکات گلستان نیز در مصاحبه‌ای با سایر رسانه‌ها گفته است تردد مسافری مطالبه مردم استان است که مورد موافقت این کشور هم قرار گرفته و منتشر عملیاتی شدن آن هستیم‌. او گفته بود: «در حال حاضر روزانه تردد ۱۱۰ کامیون و ماهانه هزار تردد واگنی به ترکمنستان اتفاق می‌افتد. در ۶ ماهه نخست امسال ۳۱۸ هزار تن کالا به ارزش ۲۰۳ میلیون دلار صادرات از استان گلستان صادر شد که از این میزان ۱۹۳ هزار تن معادل ۷۰ میلیون دلار مربوط به کشور ترکمنستان است. از لحاظ ارزش کالا ۳۵ درصد و از لحاظ وزنی نیز ۶۰ درصد کالا‌های صادره از گلستان مربوط به کشور ترکمنستان بوده است.» به گزارش تجارت‌نیوز، با توجه به اینکه ترکمنستان دروازه ورود به کشور‌های آسیای میانه است، استان گلستان می‌تواند با فراهم کردن زیرساخت‌ها در اینچه برون و راه‌اندازی این منطقه، حجم صادرات به این کشور و سایر کشور‌های حوزه CIS را افزایش دهد و سهم خود را از بازار ۲۵۰ میلیون نفری این کشور‌ها بردارد. در حالی که اکنون استفاده کافی از این ظرفیت در استان نشده است. تغییر این شرایط، جز با رایزنی مقامات کشوری و پیگیری‌های استان محقق نمی‌شود.
