به بهانه سفر الویرا نابیولینا؛ از سیستم بانکداری روسیه چه می‌دانیم؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، شب گذشته رئیس کل بانک مرکزی روسیه وارد تهران شد. به همین بهانه خوب است نگاهی به نظام بانکی این کشور داشته باشیم. نظام بانکی روسیه عمدتاً توسط دولت کنترل می‌شود و قانونگذاری آن را بانک مرکزی این کشور بر عهده دارد. دولت روسیه صاحب بخش عمده سهام در دو بانک برتر، «اسبربانک» و «بانک VTB» است که در مجموع بیش از نیمی از دارایی‌های صنعت بانکداری روسیه را تشکیل می‌دهند.

به نقل از Investopedia ، پس از این دو غول بانکی، چهار بانک بزرگ بعدی از نظر دارایی، «بانک گازپروم» تحت کنترل دولت، «آلفا بانک»، بزرگترین بانک خصوصی کشور، «بانک پروم سویاز» که در سال 2018 ملی و به وام‌دهنده صنایع دفاعی روسیه تبدیل شد و بانک تماما دولتی کشاورزی روسیه قرار می‌گیرند.

بانک‌های روسیه برای اولین بار پس از حمله روسیه به اوکراین و قبل از آن الحاق شبه جزیره کریمه در سال 2014، توسط آمریکا تحریم شدند. در سال 2022 و پس از حمله روسیه به اوکراین نیز ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم‌های شدیدی را علیه صنعت بانکداری روسیه اعمال کردند.

در ماه‌های ابتدایی آغاز جنگ اوکراین، در روز یکم مه، ارزش روبل روسیه به پایین‌ترین سطح خود نسبت به دلار رسید. در آن زمان هر دلار آمریکا برابر با 134 روبل روسیه بود. امروز 23 مه سال 2023، هر دلار آمریکا در این کشور معادل 80 روبل است.

روابط بانکی تهران و مسکو

روز گذشته رئیس بانک مرکزی روسیه برای شرکت در پنجاه‌ویکمین اجلاس پایاپای آسیایی، وارد تهران شد. روسیه و ایران اخیراً برای مقابله با تحریم‌های غرب، شروع به تعمیق روابط اقتصادی و مبادلات انرژی خود کرده‌اند.

علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت، سه‌شنبه هفته گذشته در توییتر اعلام کرد که «VTB»، دومین بانک بزرگ روسیه شعبه خود را در ایران افتتاح کرده است. این اولین بانک روسی خواهد بود که در ایران خدمات ارائه می‌دهد.

پیمان‌پاک تاکید کرد: حضور بانک VTB روسیه در انتقال بخشی از درآمدهای فارکس از شبکه تراست به سیستم شبکه بانکی و همچنین شفافیت تجارت موثر خواهد بود.

ارزش دارایی این بانک روسی 285 میلیارد دلار است که 10 درصد از کل ارزش دارایی‌های سیستم بانکی روسیه را تشکیل می دهد. در ماه دسامبر گذشته، VTB سرویسی را راه‌اندازی کرد که به افراد و کسب‌وکارها امکان انتقال پول به ایران و از ایران را فراهم می‌کرد.

تحریم بانک‌های روسیه

در 22 فوریه 2022، جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، دو موسسه مالی دولتی روسیه را همراه با شرکت‌های وابسته آنها تحریم کرد. یکی از این موسسات «بانک پروم سویاز» بود که صنعت دفاعی روسیه را تامین مالی می‌کند و دیگری بانک وینشیکنوم بود که بر توسعه اقتصادی از جمله پروژه‌های زیرساختی در مقیاس بزرگ تمرکز دارد.

به این ترتیب دارایی‌های این بانک‌ها در ایالات متحده بلوکه شد، افراد و شرکت‌های آمریکایی از هرگونه معامله با آنها منع و دسترسی بانک‌ها به سیستم مالی جهانی و دلار آمریکا مسدود شد.

در 24 فوریه 2022، دور دوم تحریم‌های ایالات متحده، فهرست گسترده‌ای از موسسات مالی روسیه شامل دو بانک بزرگ یعنی اسبر بانک، بانک اصلی روسیه با مالکیت حدود یک‌سوم از دارایی‌های سیستم بانکی و بانک VTB، که نزدیک به 20 درصد از دارایی‌های بانکی روسیه را در اختیار دارد، در برمی‌گیرد.

ایالات متحده همچنین دارایی‌های مالی مقامات روسی و خانواده‌های آنها را هدف قرار داد و محدودیت‌های گسترده‌ای را بر صادرات فناوری به روسیه اعمال کرد. تحریم‌های جدید، شرکت‌ها و اشخاص آمریکایی را از خرید اوراق بدهی دولتی روسیه در بازارهای ثانویه منع کرد.

در دوم مارس 2022، اتحادیه اروپا اعلام کرد که بانک پروم سویاز، VTB و پنج بانک روسی دیگر را از سیستم پیام‌رسان مالی سوئیفت حذف می‌کند. البته گزارش شده است که اسبربانک و بانک گازپروم فعلاً به دلیل نقش خود در پردازش پرداخت‌ها برای صادرات انرژی روسیه به اروپا مجوز ماندن در سوئیفت را دارند.