محمد امین سامنی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
عربستان سعودی به دنبال جایگزینی نفت با انرژی‌های تجدیدپذیر
عربستان در صدد است صنعت نفت حیاتی خود را با منابع انرژی دیگر مانند باد و خورشید جایگزین کند، زیرا با فشار برای کاهش انتشار کربن مواجه است.
به گزارش تجارت‌نیوز، با دو ساعت رانندگی در ریاض، پایتخت عربستان، با انبوهی از پنل‌های خورشیدی مواجه خواهید شد. به‌رغم وجود ذخایر تقریباً بی‌حد و اندازه نفت، این کشور از انرژی خورشیدی و بادی استقبال می‌کند، تا آنجا که در تلاش برای حفظ موقعیت پیشرو در صنعت انرژی است که برای کشور بسیار مهم اما به‌سرعت در حال تغییر است.
فیصل العمری، مدیر اجرایی پروژه خورشیدی اخیراً تکمیل‌شده به نام سٌدیر، با نگاهی به بیش از 3.3 میلیون پنل، که 14 مایل مربع از صحرا را پوشش می‌دهد، می‌گوید: «به فرزندان و نوه‌هایم درباره مشارکت در انتقال انرژی عربستان خواهم گفت و من واقعاً افتخار می‌کنم که بخشی از آن هستم.»
سهم انرژی تجدیدپذیر در عربستان
به نقل از نیویورک‌تایمز، اگرچه تولید نفت نقش مهمی در اقتصاد عربستان دارد، اما این کشور تراشه‌های خود را روی دیگر اشکال انرژی قرار می‌دهد. سٌدیر (Sudair) که می‌تواند 185 هزار خانه را روشن کند، اولین پروژه از بسیاری از پروژه‌های غول‌پیکر است که با هدف افزایش تولید از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشیدی و باد به حدود 50 درصد تا سال 2030 در نظر گرفته شده است. در حال حاضر، انرژی‌های تجدیدپذیر مقدار ناچیزی از برق عربستان را تشکیل می‌دهند.
با این حال، عربستان در حال برنامه‌ریزی برای ساخت مزارع خورشیدی با سرعتی زیاد است.
مارکو آرچلی، مدیر اجرایی Acwa Power، می‌گوید: «حجم‌هایی که اینجا می‌بینید، در هیچ جای دیگری جز در چین نمی‌بینید.»
سعودی‌ها نه‌تنها پول لازم برای توسعه سریع را دارند، بلکه از پروسه‌های طولانی مجوز که مانع از اجرای چنین پروژه‌هایی در غرب می‌شود، رها هستند.
بن کیهیل، کارشناس ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی یک موسسه تحقیقاتی در واشنگتن، می‌گوید: «آنها سرمایه‌های زیادی دارند و می‌توانند به‌سرعت حرکت کنند و ماشه توسعه پروژه را بکشند.»
حتی آرامکو عربستان، تاج جواهر اقتصاد عربستان و تولیدکننده تقریباً تمام نفت کشور، چشم‌انداز انرژی در حال تغییر را می‌بیند.
آرامکو برای به دست آوردن سهمی در انرژی خورشیدی، 30 درصد از سهام Sudair را با هزینه 920 میلیون دلاری در اختیار گرفته است که اولین گام در یک مجموعه برنامه‌ریزی‌شده 40 گیگاواتی خورشیدی (بیش از میانگین تقاضای برق بریتانیا) با هدف برآورده کردن بخش عمده‌ای از جاه‌طلبی‌های دولت برای انرژی‌های تجدیدپذیر است.
این شرکت قصد دارد یک تجارت بزرگ برای ذخیره‌سازی گازهای گلخانه‌ای در زیر زمین راه‌اندازی کند. از سویی در صدد ساخت به‌اصطلاح سوخت الکترونیکی برای خودروها از دی‌اکسید کربن و هیدروژن- به‌ویژه در پالایشگاهی در بیلبائو، اسپانیا، متعلق به شرکت انرژی اسپانیایی Repsol- برآمده است.
کارشناسان حوزه کامپیوتر آرامکو همچنین در حال آموزش مدل‌های هوش مصنوعی با استفاده از داده‌های نزدیک به ۹۰ سال میدان نفتی هستند تا بازده حفاری و استخراج را افزایش و در نتیجه انتشار دی‌اکسید کربن را کاهش دهند.
اشرف الغزاوی، معاون اجرایی استراتژی و توسعه شرکتی آرامکو، می‌گوید: «محافظت از محیط زیست همیشه بخشی از شیوه کار ما بوده است.»
با این حال، فشار برای تسریع انتقال انرژی ممکن است در عربستان و جاهای دیگر در خاورمیانه و شمال آفریقا افزایش یابد؛ منطقه‌ای که دارای جمعیت جوان و آگاه از محیط‌زیست است و می‌تواند به‌ویژه در برابر تغییرات آب‌وهوایی آسیب‌پذیر باشد.
شادی خلیل، رهبر مبارزات انتخاباتی برای صلح سبز خاورمیانه و شمال آفریقا، می‌گوید: «کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله عربستان، با تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی و گرمای شدید و کمبود آب مواجه خواهند شد.»
اگرچه این شرکت اصرار دارد نفت آینده‌ای طولانی دارد، اما آرامکو عربستان، بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان، به نظر می‌رسد در تلاش است نشان دهد آلوده‌کننده نیست، بلکه بیشتر شبیه یک شرکت سیلیکون‌ولی است که بر نوآوری متمرکز شده است.
آرامکو تولید نفت خود را کاهش می‌دهد
در دو سال گذشته، عربستان سعودی به آرامکو دستور داده است تولید نفت خود را به 9 میلیون بشکه در روز، مطابق با توافقات در گروه موسوم به اوپک پلاس، کاهش دهد. در ماه ژانویه، آرامکو اعلام کرد دولت عربستان به آنها گفته است تلاش برای افزایش میزان تولید نفت خود را متوقف کند.
از نظر آرامکو، این تصمیمات نشان‌دهنده کاهش مصرف سوخت فسیلی نیست. مدیران اصرار دارند این شرکت به سرمایه‌گذاری در نفت ادامه خواهد داد و در عین حال تولید گاز طبیعی را به‌شدت افزایش خواهد داد.
الغزاوی می‌گوید: «این سوخت‌ها تا سال 2050 و پس از آن نقش بسیار مهمی خواهند داشت هم انرژی‌های تجدیدپذیر و هم نفت و گاز برای برآوردن تقاضای رو به رشد مورد نیاز است. ما همیشه احساس کرده‌ایم که باید سرمایه‌گذاری موازی و همزمان در منابع جدید و متعارف انرژی وجود داشته باشد.»
مدیران گفتند که آرامکو برای دهه‌های آینده موقعیت خوبی داشته است. آنها گفتند ترکیب برخی از بزرگ‌ترین میادین جهان و نظارت دقیق به این معنی است که می‌تواند نفت را با هزینه بسیار پایین به طور متوسط 3.19 دلار در هر بشکه تولید کند. این شرکت همچنین شرط می‌بندد که می‌تواند با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تولید آن، نفت خود را جذاب‌تر کند.
احمد الخویتر، معاون اجرایی شرکت آرامکو در بخش فناوری و نوآوری، می‌گوید: «من فکر می‌کنم در نهایت بازار برای محصولات کم‌کربن ارزش قائل خواهد شد و قیمت‌گذاری حتی سودآورتر خواهد شد.»
به‌راحتی می‌توان فهمید که چرا آرامکو و دولت عربستان در آسیب رساندن به تجارتی که مربوط به سال 1938 است محتاط هستند.
سودآورترین شرکت جهان؛ آرامکو
آرامکو همچنان یکی از سودآورترین شرکت‌های جهان است؛ در سه‌ماهه اول سال جاری، 27.3 میلیارد دلار درآمد داشت و اعلام کرد 31.1 میلیارد دلار سود سهام، عمدتاً به مالک اصلی آن، دولت عربستان، پرداخت خواهد کرد. با این حال، نتیجه این است که اگر آرامکو سرمایه‌گذاری خود در نفت را کاهش دهد، می‌تواند سودهای بیشتری به دولت بپردازد که در طیف وسیعی از اقدامات برای تنوع بخشیدن به اقتصاد استفاده خواهد شد.
آرامکو می‌گوید حدود 10 درصد سرمایه‌گذاری‌های خود را به طرح‌های کم‌کربن اختصاص خواهد داد، اما این حرکت‌ها چندان در نتایج مالی نشان داده نشده است.
نیل بیوریج، تحلیلگر شرکت تحقیقاتی برنشتاین، می‌گوید: «تولید نفت واقعاً بخش عظیمی از درآمد را تشکیل می‌دهد.»
برخی از ابتکارات آرامکو احتمالاً سال‌ها طول می‌کشد تا به ثمر بنشیند، اما شرایط از قبل برای انرژی خورشیدی آماده به نظر می‌رسد. عربستان سعودی دارای آفتاب سوزان و زمین‌های وسیعی است که می‌توان آنها را با پنل‌های خورشیدی پر کرد.
پدی پادماناتان، مدیر اجرایی سابق Acwa Power می‌گوید: «آنها به‌خوبی می‌دانند که اقتصاد تنها زمانی می‌تواند کارآمد باشد که بتوانند از این هزینه انرژی خورشیدی در حال کاهش استفاده کنند.»
عربستان شرط می‌بندد که انرژی تجدیدپذیر فراوان و کم‌هزینه می‌تواند صنایع انرژی‌بر مانند فولاد را جذب کند. Acwa به ساخت بزرگ‌ترین کارخانه جهان برای تولید هیدروژن سبز کمک می‌کند، با چشم‌پوشی از صادرات به اروپا و سایر نقاطی که هزینه‌های بالایی می‌برد.
تحلیلگران می‌گویند تنها مشکل این است که عربستان سعودی به سرعتی که می‌تواند حرکت نمی‌کند. آقای کومار معتقد است ممکن است تنها به نیمی از هدف بلندپروازانه 2030 برای تاسیسات خورشیدی دست یابد. انرژی بادی حتی بیشتر عقب می‌ماند. به گفته تحلیلگران، دولت شرایطی فراهم نکرده است تا شرکت‌های رقیبی تاسیس شوند که ممکن است تولید را تقویت کنند.
به عنوان مثال، Acwa برای دستیابی به اهداف جاه‌طلبانه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌شدت مورد اعتماد خواهد بود. تحلیلگران اخیراً نوشتند: «ما فکر می‌کنیم نادیده گرفتن ریسک‌های عملیاتی و مالی دشوار است. این شرکت در بورس اوراق بهادار فهرست شده است، اما 44 درصد آن متعلق به صندوق سرمایه‌گذاری عمومی است که ابزار اصلی تامین مالی ابتکارات بن سلمان است.»
اشتغال‌زایی انرژی تجدیدپذیر
با این حال، انرژی‌های تجدیدپذیر در حال حاضر شغل ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، Acwa دارای 3840 کارمند با حدود 1900 نفر در عربستان است. فرصت کار در مشاغل انرژی پاک برای جوانان سعودی جذاب است.
Acwa با نصب پنل‌های خورشیدی در کارخانه‌ای که اخیراً در خلیج فارس برای تبدیل آب دریا به آب آشامیدنی ساخته است، نمونه‌ای را ارائه داد. نمک‌زدایی به مقادیر زیادی برق نیاز دارد. انرژی خورشیدی نیاز به استفاده از شبکه برق را کاهش می‌دهد و در نتیجه انتشار گازهای گلخانه‌ای را کم می‌کند.
توسعه‌دهندگانِ دو کارخانه مجاور هم همین روند را دنبال می‌کنند؛ نواف العصیمی، مدیر فنی کارخانه، می‌گوید: «استفاده از این فناوری بسیار مهم است. هرچه بیشتر استفاده کنید، پایدارتر است.»
اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات