گسترش اتحادیه اروپا رخ خواهد داد؟ + نمودار

به گزارش تجارت نیوز،

لهستان یکی از نمونه‌های موفق همگرایی اقتصادی در اروپا است. این کشور که در ژانویه، ریاست شورای اتحادیه اروپا (نهاد تصمیم‌گیری نماینده کشورهای عضو اتحادیه) را بر عهده می‌گیرد، هم‌اکنون ششمین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا است. فرآیند همگرایی لهستان ناشی از گسترش اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۴ بود که طی آن جمهوری چک، قبرس، استونی، مجارستان، لتونی، لیتوانی، مالت، اسلوونی و اسلواکی نیز به اتحادیه اروپا پیوستند و جمعیت این اتحادیه حدود ۲۰ درصد افزایش یافت.

بیست سال پس از این گسترش، اکنون که مذاکرات جدید برای پیوستن کشورهای دیگر به اتحادیه اروپا در حال انجام است، بررسی مزایای گسترش پیشین برای اعضای جدید و کل اتحادیه اهمیت دارد. این بررسی‌ها که توسط صندوق بین‌المللی پول انجام شده، به ارزیابی بازده اقتصادی گسترش بازار واحد اروپایی نیز کمک می‌کند. 

چه کشورهایی نامزد پیوستن به اتحادیه اروپا هستند؟

در حال حاضر، کشورهای مایل به پیوستن به اتحادیه اروپا که در مراحل مختلف این فرآیند قرار دارند، شامل آلبانی، بوسنی و هرزگوین، کوزوو، مونته‌نگرو، مقدونیه شمالی، صربستان، گرجستان، جمهوری مولداوی، اوکراین و ترکیه هستند. در ماه اکتبر، کمیسیون اروپا گزارشی جدید منتشر کرد که ارزیابی دقیقی از وضعیت و پیشرفت هر یک از این کشورها برای پیوستن به اتحادیه اروپا ارائه می‌دهد.

دستاوردهای اقتصادی گسترش اتحادیه اروپا

بر اساس یادداشت جدید چشم‌انداز اقتصادی منطقه‌ای اروپا، گسترش اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۴ باعث افزایش قابل‌توجه درآمد در کشورهایی بود که به تازگی عضو شده بودند؛ ۱۵ سال پس از پیوستن به اتحادیه اروپا، تولید ناخالص داخلی سرانه این کشورها به‌طور متوسط بیش از ۳۰ درصد، بیشتر از حالتی که این کشورها به اتحادیه اروپا نمی‌پیوستند، بود.

عوامل اصلی این دستاوردها شامل سه مورد بود؛ کشورهای گروه ۲۰۰۴ پیش از پیوستن به اتحادیه اروپا، اصلاحات گسترده‌ای در زمینه تجارت، بخش مالی، و آزادسازی بازار محصولات انجام دادند که بیشتر از اصلاحات اجراشده در مناطق مشابه دیگر بود. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و استفاده از صندوق‌های همبستگی اتحادیه اروپا به افزایش سرمایه‌گذاری در این کشورها کمک کرد و انتقال فناوری و پیشرفت در آموزش باعث افزایش بهره‌وری در این کشورها شد.

تفاوت در دستاوردها میان مناطق مختلف

درست است که تمامی مناطق در کشورهای جدید اتحادیه اروپا از این گسترش بهره‌مند شدند، اما برخی مناطق نسبت به بقیه دستاوردهای بیشتری داشتند.  

مناطقی که پیش از پیوستن به اتحادیه اروپا، ارتباطات قوی‌تری با زنجیره ارزش کشورهای عضو داشتند، تولید ناخالص داخلی سرانه‌شان نزدیک به ۱۰ درصد بیشتر از دیگر مناطق افزایش یافت. مناطقی که شرکت‌ها در آن‌ها دسترسی آسان‌تری به تأمین مالی بلندمدت داشتند، تقریباً ۱۵ درصد بیشتر از دیگر مناطق، از شرایط جدید بهره‌مند شدند.

مزایای کشورهای قدیمی عضو اتحادیه اروپا

کشورهای عضو قدیمی نیز از گسترش اتحادیه اروپا منتفع شدند. تا سال ۲۰۱۹، درآمد سرانه در این کشورها حدود ۱۰ درصد بیشتر از حالتی بود که گسترش صورت نمی‌گرفت.  

عامل اصلی این رشد، گسترش بازار واحد اتحادیه اروپا بود که امکان افزایش تولید و دستیابی به کارایی بیشتر را فراهم کرد. این دستاوردها شامل سرمایه‌گذاری بالاتر در کشورهای جدید عضو نیز می‌شد. مناطقی مانند اسکاندیناوی، آلمان و اتریش که پیش از پیوستن کشورهای جدید، با آن‌ها یکپارچگی بیشتری داشتند، بیشترین بهره را بردند، اما مناطق دورتر نیز از این گسترش بی‌بهره نماندند و سود بردند.

درس‌هایی از موج اول گسترش اتحادیه اروپا

برای دور جدید گسترش اتحادیه اروپا، یک درس کلیدی این است که هم کشورهای نامزد پیوستن و هم اعضای فعلی اتحادیه بتوانند از این فرآیند سود ببرند، البته با انجام تلاش‌های لازم. این کار آسان نخواهد بود و نیاز به اصلاحات قوی پیش از پیوستن، تأمین مالی قابل‌توجه، اراده سیاسی و احتمالاً تطبیق نهادی دارد.

چالش‌های امروز در مقایسه با سال ۲۰۰۴

برخی از عوامل موفقیت سال ۲۰۰۴ ممکن است امروز سخت‌تر قابل دستیابی باشند.  

برای کشورهای نامزد عضوشدن، اقدامات تحت کنترل مستقیم آن‌ها اهمیت بیشتری دارد، مانند تلاش برای کاهش شکاف‌های نهادی و مقررات تجاری با اتحادیه اروپا.

برای اعضای فعلی، ادامه به روند تعمیق بازار واحد از طریق حذف موانع تجاری درون اتحادیه و پیشرفت در اتحاد بازار سرمایه برای تأمین مالی رشد شرکت‌های پویا، می‌تواند دستاوردهای بالقوه را تقویت کند.

این تلاش مشترک نه‌تنها می‌تواند روند همگرایی در اروپا را تسریع کند، بلکه به کاهش شکاف درآمدی بزرگ بین اروپا و ایالات متحده نیز کمک خواهد کرد.