جذب کربن؛ یک راه حل اقلیمی گران، پرخطر و غیرقابل اجرا؟

به گزارش تجارت‌نیوز، کشورها در بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد که در نوامبر 2023 در دبی برگزار شد، روی موضوع جذب کربن در جهانی سازگار با آب‌وهوا تمرکز ویژه‌ای داشتند. 

در این شرایط، بهره‌گیری از فناوری جدید جذب کربن به کجا رسیده و چه چیزی مانع استقرار گسترده آن می‌شود؟

جذب کربن چیست؟

به گزارش یورونیوز، جذب کربن راهی برای کاهش انتشار کربن از طریق گرفتن آنها در منبع یا حذف آنها از جو است.

رایج‌ترین شکل فناوری جذب کربن، گرفتن گاز از یک منبع نقطه‌ای مانند دودکش صنعتی است. از آنجا، سه راه وجود دارد. در یک راه، می‌توان کربن را مستقیماً به ذخیره‌سازی دائمی زیرزمینی (CSS) منتقل کرد. راه دیگر این است که از فرآیندی به نام جذب، استفاده و ذخیره کربن (CCUS) استفاده شود. شکل دیگر جذب کربن نیز جذب مستقیم هوا (DAC) است که در آن انتشار کربن از هوا گرفته می شود.

چند پروژه جذب کربن در جهان وجود دارد؟

به گفته موسسه Global CCS در حال حاضر 42 پروژه تجاری  CCS و CCUS با ظرفیت ذخیره سالانه 49 میلیون تن دی اکسید کربن در سراسر جهان وجود دارد.

این حدود 0.13 درصد از حدود 37 میلیارد تن انرژی سالانه جهان و انتشار دی اکسید کربن مرتبط با صنعت است.

حدود 30 مورد از این پروژه‌ها که 78 درصد از کل کربن جذب شده از این گروه را تشکیل می‌دهند، از کربن برای بهبود بازیافت نفت (EOR) استفاده می‌کنند که در آن کربن به چاه‌های نفت تزریق می‌شود تا نفت به تله افتاده آزاد شود. حفاری‌ها می‌گویند که EOR می‌تواند نفت را با اهداف اقلیمی سازگارتر کند، اما کارشناسان محیط زیست معتقدند این عمل نتیجه معکوس دارد.

12 پروژه دیگر هم هستند که کربن را  به طور دائم در سازندهای زیرزمینی ذخیره می‌کنند؛ بدون استفاده از آنها برای افزایش تولید نفت. این پروژه‌ها در آمریکا ، نروژ، ایسلند، چین، کانادا، قطر و استرالیا اجرا می‌شوند. 

براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) نصب حدود 130 تاسیسات جذب مستقیم هوا در سراسر جهان برنامه‌ریزی شده‌اند؛ اگرچه تنها 27 مورد از آنها به مرحله راه‌اندازی رسیده‌اند و سالانه تنها 10 هزار تن دی‌اکسید کربن را جذب می‌کنند.

آمریکا در ماه آگوست 1.2 میلیارد دلار کمک بلاعوض را به دو مرکز DAC در تگزاس و لوئیزیانا تخصیص داد که وعده جذب دو میلیون تن کربن در سال را می‌دهد. البته تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها هنوز گرفته نشده است.

هزینه بالای جذب کربن

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جذب کربن هزینه بالای این فناوری است. هزینه‌های CCS بسته به منبع انتشار آلاینده‌ها از 14 تا 110 یورو به ازای هر تن کربن جذب شده، متغیر است. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، پروژه‌های DAC بین 550 تا 916 یورو در هر تن، گران‌تر هم می‌شوند؛ چرا که مقدار انرژی مورد نیاز برای جذب کربن از جو بیشتر است. بر همین اساس، برخی از پروژه‌های CCS در کشورهایی مانند نروژ و کانادا به دلایل مالی متوقف شده‌اند. 

چالش دیگر جذب کربن، عدم آمادگی آن برای مقیاس‌بندی است. برخی از پروژه‌های CCS نیز نتوانسته‌اند آمادگی این فناوری را ثابت کنند. بر اساس گزارشی که صاحبان پروژه به وزارت انرژی ایالات متحده ارائه کرده‌اند،  پروژه‌ای یک میلیارد دلاری (1.15 میلیارد یورو) برای مهار انتشار دی اکسید کربن از یک کارخانه زغال سنگ تگزاس، مشکلات مکانیکی مزمن داشت و به طور معمول اهداف خود را قبل از تعطیلی در سال 2020 از دست می‌داد. پروژه پترا نوا در ماه سپتامبر دوباره آغاز شد.

مشکلات مربوط به جذب کربن

مشکل دیگر جذب کربن، محدودیت محل ذخیره کربن است. محلی که کربن جذب شده می‌تواند ذخیره شود توسط زمین‌شناسی محدود شده است. زمانی که جذب کربن در مقیاس عظیمی که برای ایجاد تغییر در آب‌وهوا مورد نیاز است، انجام شود، این واقعیت آشکارتر می‌شود.

به گفته موسسه Global CCS، بهترین مکان‌های ذخیره‌سازی کربن در بخش‌هایی از آمریکای شمالی، شرق آفریقا و دریای شمال است. این بدان معناست که انتقال کربن جذب شده به سایت‌های ذخیره‌سازی می‌تواند به شبکه‌های خط لوله گسترده یا حتی ناوگان حمل و نقل نیاز داشته باشد که موانع بالقوه جدیدی را ایجاد می‌کند. اما ساکنان برخی مناطق نسبت به عواقب آن نگران هستند و مانع از جذب کربن در زمین‌ها خود می‌شوند. 

جذب کربن فناوری جدیدی است که پتانسیل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را دارد. با این حال، این فناوری با چالش‌های متعددی مواجه است، از جمله هزینه بالا، عدم آمادگی برای مقیاس‌بندی و محدودیت محل ذخیره‌سازی.