محمد امین سامنی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
ماجرای کشف لیتیوم در ایران چه بود؟/تاثیری بر محیط زیست دارد؟
ایران اواسط سال گذشته اعلام کرد ذخایری را کشف کرده است که می‌تواند دومین منبع بزرگ لیتیوم جهان باشد. کشف لیتیوم در ایران، چه تبعاتی برای محیط زیست دارد؟
به گزارش تجارت‌نیوز، یکی از مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت، اواسط سال 1402 از کشف لیتیوم در ایران (استان همدان) خبر داد. این ادعا به سرعت در رسانه‌های بین‌المللی منعکس شد. مسئولان وزارتخانه بر این باور بودند که ذخیره لیتیوم کشف شه به 8.5 میلیون تن می‌رسد.
لیتیوم به عنوان طلای سفید برای ساخت باتری به ویژه در صنعت خودروهای الکتریکی در حال رشد شناخته می‌شود. بر همین اساس، کشف لیتیوم در ایران، ارزش انعکس بین‌المللی را داشت. به ویژه که بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا، اگر رقم ادعا شده دقیق بود، این ذخایر پس از شیلی که دارای 9.2 میلیون تن از این فلز است، به دومین ذخیره بزرگ لیتیوم شناخته شده در جهان تبدیل میشد.
با وجود این و به نقل از خبر‌‌گزاری مهر، یکی از اعضای کارگروه معدن ریاست‌جمهوری پس از اعلام این خبر در یک برنامه تلویزیونی گفت که شاید رقم اعلام شده صحیح نباشد. بر این اساس، ایران صاحب ۲۰درصد لیتیوم جهان نیست و نباید آمار غلط ارائه کرد. پس از آن خبر‌‌گزاری دانشجو نیز آن را «یک اشتباه محاسباتی» نامید و برآورد کرد که رقم کشف لیتیوم در ایران احتمالا به ۵۰۰تن برسد. در واقع خبر ذخیره ۸.۵میلیون تن لیتیوم این گونه تکذیب شد.
در صورت تکذیب نشدن این خبر، ایران به دومین دارنده بزرگ ذخایر لیتیوم در جهان پس از شیلی تبدیل میشد و این اکتشاف، گامی بزرگ در مسیر توسعه اقتصادی و ژئوپلیتیکی ایران تلقی میشد. با این حال اصل خبر کشف لیتیوم در ایران ظاهرا درست است.
اهمیت لیتیوم: طلای سفید قرن بیست و یکم
لیتیوم که به عنوان طلای سفید شناخته می‌شود، عنصری کلیدی در تولید باتری‌های لیتیوم یونی است که در طیف وسیعی از دستگاه‌های مدرن از جمله خودروهای برقی، تلفن‌های همراه، لپ‌تاپ‌ها و تجهیزات ذخیره‌سازی انرژی به کار می‌رود.
با رشد روزافزون تقاضا برای این دستگاه‌ها، اهمیت لیتیوم و نقش آن در اقتصاد جهانی نیز به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است.
تأثیرات اقتصادی کشف لیتیوم برای ایران
بر این اساس، کشف لیتیوم در ایران می‌تواند به صورت بالقوه تبعات مثبت اقتصادی برای کشور داشته باشد.
ارزش اقتصادی و امکان درآمدزایی
با کشف لیتیوم در ایران، فرصتی بی‌نظیر برای تنوع‌بخشی به اقتصاد ایران و کاهش وابستگی به صادرات نفت و گاز فراهم می‌شود.
ایجاد شغل
استخراج و فرآوری لیتیوم می‌تواند هزاران شغل جدید در ایران ایجاد کرده و به رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی در کشور کمک کند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی
کشف لیتیوم در ایران می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن ایران کمک کرده و زمینه را برای ورود تکنولوژی‌های جدید و پیشرفته به کشور فراهم کند.
پیامدهای ژئوپلیتیکی کشف لیتیوم
کشف لیتیوم در ایران، تبعات ژئوپلیتیکی نیز برای کشور دارد؛ از جمله:
قدرت چانه‌زنی ایران
ایران می‌تواند از لیتیوم به عنوان ابزاری برای مذاکره در مورد رفع تحریم‌ها و بهبود روابط با غرب استفاده کند. این موضوع ممکن است به افزایش قدرت چانه‌زنی کشور در عرصه بین‌المللی و حصول منافع ملی در مذاکرات و معاهدات مختلف منجر شود.
رقابت در منطقه
کشف لیتیوم در ایران می‌تواند به رقابت بین کشورهای منطقه برای اکتشاف و استخراج این فلز ارزشمند منجر شود. این رقابت ممکن است یا تنش‌ها در منطقه را افزایش دهد یا فرصت‌های جدیدی را برای همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه معدن و فناوری ایجاد کند.
همکاری‌های جدید
کشف لیتیوم می‌تواند به همکاری‌های جدید بین ایران و دیگر کشورها در زمینه معدن و فناوری منجر شود. این همکاری‌ها ممکن است تبادل دانش و تکنولوژی و ارتقای سطح علمی و فنی ایران در این زمینه‌ها را افزایش دهد.
تبعات محیط زیستی کشف لیتیوم در ایران
همانگونه که پیش از این «تجارت‌نیوز» گزارش داده بود، استخراج لیتیوم می‌تواند اثرات قابل توجهی بر محیط زیست داشته باشد؛ به ویژه زمانی که در مقیاس بزرگ انجام شود. استخراج، شامل حذف مقادیر زیادی خاک و سنگ است که می‌تواند خاک و پوشش گیاهی محلی را تخریب کند. علاوه بر این، استخراج لیتیوم ممکن است باعث آلودگی آب و خاک از مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآیند استخراج شود.
یکی دیگر از اثرات محیط زیستی مهم صنعت لیتیوم، انتشار گازهای گلخانه‌ای است. استخراج و انتقال لیتیوم به مقادیر زیادی انرژی، معمولاً از سوخت‌های فسیلی، نیاز دارد. این می‌تواند منجر به انتشار قابل توجه دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای شود که به تغییرات آب‌وهوایی کمک می‌کند.
بر این اساس، کشف لیتیوم در ایران ممکن است شمشیری دو لبه برای محیط زیست کشور باشد. از یک سو، این ذخایر می‌تواند زمینه را برای گسترش فناوری‌های سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم کند. اما از سوی دیگر فرایند استخراج آنها ممکن است به منابع طبیعی آسیب بزند. نظارت دقیق بر فعالیت‌های معدنی و استفاده از فناوری‌ها و منابع تجدیدپذیر در مسیر تولید لیتیوم می‌تواند تبعات منفی آن را کاهش دهد.
موانع پیش رو برای بهره‌مندی از منافع کشف جدید
کشف لیتیوم در ایران برای تبدیل شدن به منافع واقعی و ملموس با موانع و چالش‌هایی مواجه است؛ از جمله:
فناوری
ایران برای استخراج و فرآوری لیتیوم به فناوری‌های پیشرفته و دانش تخصصی در این زمینه نیاز دارد. فراهم کردن این فناوری‌ها و آموزش متخصصان ایرانی در این زمینه، یکی از چالش‌های پیش روی ایران است.
سرمایه‌گذاری
کشف لیتیوم در ایران گام نخست است. توسعه این صنعت در کشور به سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی نیاز دارد. جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این زمینه، با توجه به تحریم‌های اقتصادی و ریسک‌های سیاسی موجود، چالش دیگری است که باید برطرف شود.
تحریم‌ها
تحریم‌های اقتصادی می‌تواند ایران را در جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه صنعت لیتیوم و فروش محصول در بازارهای بین‌المللی، با مشکل مواجه کند. رفع تحریم‌ها یا یافتن راهکارهایی برای عبور از آنها، برای تحقق اهداف بلندپروازانه ایران در این زمینه ضروری است.
کشف لیتیوم در ایران به صورت بالقوه می‌تواند تحولی مهم با پیامدهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی قابل توجه باشد. این کشف ممکن است فرصتی را برای کشور فراهم کند تا اقتصاد خود را تنوع بخشد، وابستگی به صادرات نفت و گاز را کاهش دهد و به بازیگری مهم در بازار جهانی لیتیوم تبدیل شود. با این حال، برای تحقق این اهداف، ایران باید با چالش‌هایی مانند کمبود فناوری، سرمایه‌گذاری و تحریم‌ها مقابله کند. همکاری‌های بین‌المللی، استفاده از ظرفیت‌های داخلی و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند نقش کلیدی در عبور از این چالش‌ها و رسیدن به اهداف پیش‌رو ایفا کرده و کشف لیتیوم در ایران را در عمل نیز به فرصتی برای پیشرفت تبدیل کند.
اخبار حوزه محیط زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات