انتشار گازهای گلخانه‌ای، به‌ویژه متان، به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های محیط‌زیستی جهان تبدیل شده است. متان، گازی بسیار قوی‌تر از دی‌اکسیدکربن در زمینه گرم‌کردن جو، به‌شدت بر تغییرات اقلیمی تاثیر می‌گذارد. گزارش جدیدی که در سال 2024 منتشر شده نشان می‌دهد انتشار جهانی متان به رکوردی جدید رسیده و اکثر این انتشار از فعالیت‌های انسانی ناشی می‌شود. این موضوع نگرانی‌های جدی درباره دستیابی به اهداف اقلیمی بین‌المللی به وجود آورده است. افزایش انتشار متان و تأثیر آن گزارش بودجه جهانی متان 2024 که از سوی پروژه جهانی کربن منتشر شده است، به تحلیل جامع انتشار متان و پیامدهای آن برای تغییرات اقلیمی می‌پردازد. بر اساس این گزارش، در دو دهه گذشته، انتشار متان ناشی از فعالیت‌های انسانی با 20 درصد افزایش روبه‌رو بوده و اکنون دوسوم کل انتشار متان در جهان از منابع انسانی ناشی می‌شود. غلظت متان در جو زمین تا سال 2023 به 1923 قسمت در میلیارد رسیده است که این میزان 2.6 برابر سطح پیش از صنعتی شدن است. این عدد نه‌تنها بالاترین غلظت متان در 800 هزار سال گذشته را نشان می‌دهد، بلکه به صورت جدی اهداف کاهش گرمایش جهانی را در معرض خطر قرار می‌دهد. محققان هشدار می‌دهند ادامه این روند می‌تواند رسیدن به هدف محدود کردن گرمایش به 1.5 درجه سانتی‌گراد را غیرممکن کند. چرا متان مهم است؟ متان یکی از قوی‌ترین گازهای گلخانه‌ای است که توانایی آن در گرم‌ کردن جو بسیار بیشتر از دی‌اکسیدکربن است. هرچند عمر متان در جو نسبتاً کوتاه است، اما در 20 سال اول پس از انتشار، متان می‌تواند جو زمین را تا 90 برابر بیشتر از دی‌اکسیدکربن گرم کند. این گاز هم از منابع طبیعی مانند تالاب‌ها و هم از منابع انسانی مانند کشاورزی و صنعت سوخت‌های فسیلی به وجود می‌آید. مقابله با انتشار متان بسیار حیاتی است، چرا که فناوری‌های فعلی توانایی حذف مستقیم آن از جو را ندارند. منابع انسانی انتشار متان پنج کشور بزرگ تولیدکننده متان عبارت‌اند از چین (16 درصد)، هند (9 درصد)، آمریکا (7 درصد)، برزیل (6 درصد) و روسیه (5 درصد) که در مجموع مسئول بخش بزرگی از انتشار جهانی این گاز به شمار می‌روند. بزرگ‌ترین منبع متان انسانی از بخش کشاورزی است که شامل دامداری و کشت شالیزارهای برنج می‌شود و 40 درصد از کل انتشار متان را تشکیل می‌دهد. پس از آن، فعالیت‌های سوخت‌های فسیلی با 34 درصد، مدیریت زباله با 19 درصد و سوزاندن زیست‌توده با هفت درصد در رده‌های بعدی قرار دارند. همچنین محققان تغییراتی در ارزیابی منابع طبیعی متان ایجاد کرده‌اند. به عنوان مثال، مخازن ساخته‌شده به دست انسان، به‌خصوص سدها، سالانه حدود 30 میلیون تن متان تولید می‌کنند. از طرفی فعالیت‌های انسانی مانند استفاده از کودهای شیمیایی، فاضلاب و تغییرات در کاربری زمین نیز نقش بسزایی در افزایش انتشار متان از منابع طبیعی دارند. وضعیت تعهدات جهانی برای کاهش متان تعهدات بین‌المللی مانند تعهد جهانی متان، که به امضای 150 کشور رسیده است، هدف کاهش 30 درصدی انتشار متان تا سال 2030 را دنبال می‌کند. اما به گفته محققان، جهان تاکنون پیشرفت چندانی در دستیابی به این هدف نداشته است. طی سال‌های 2020 تا 2023، انتشار متان پنج درصد افزایش یافته که بیشترین افزایش در کشورهای چین، جنوب آسیا و خاورمیانه دیده شده است. به‌ویژه استخراج سوخت‌های فسیلی و معادن زغال‌سنگ در این مناطق به افزایش انتشار متان کمک کرده‌اند. در حالی که اتحادیه اروپا و استرالیا توانسته‌اند انتشار متان ناشی از فعالیت‌های انسانی را کاهش دهند، دیگر نقاط جهان هنوز در این مسیر پیشرفت چندانی نکرده‌اند. محققان هشدار می‌دهند در صورت ادامه روند فعلی، دستیابی به اهداف تعیین‌شده در تعهد جهانی متان بسیار بعید به نظر می‌رسد و ممکن است دمای جهانی تا پایان قرن به بیش از سه درجه سانتی‌گراد افزایش یابد. به گزارش یورونیوز، انتشار متان به سطحی بحرانی رسیده و اکثر این انتشار از فعالیت‌های انسانی ناشی می‌شود. در حالی که تعهدات بین‌المللی برای کاهش متان وجود دارد، شواهد نشان می‌دهد پیشرفت‌های لازم در این زمینه کافی نبوده است. مقابله با افزایش انتشار متان برای دستیابی به اهداف اقلیمی ضروری است، اما بدون اقدامات قاطع‌تر و تلاش‌های بیشتر، ممکن است جهان به سمت گرمایش جهانی بیشتر و تغییرات اقلیمی فاجعه‌بار حرکت کند. اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.
