بازارها به کدام سو می‌روند؟

نیمه اول امسال به دلیل برگزاری انتخابات و تمرکز حاکمیت بر آن و همچنین انتخاب اعضای کابینه و حواشی ازاین‌دست از منظر اقتصادی با سال گذشته تفاوت چندانی نداشت و بازارها تغییرات محسوسی را نمایش ندادند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، نیمه دوم سال اما با امید به تحرک بازارها و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها شروع شد. و مکرر شنیده شد که تمام فاکتورهای تاثیرگذار برای تحرک بیشتر اقتصاد در نیمه دوم سال محیاست.

اما با توجه به وضعیت کنونی قیمت دلار، اوضاع بانک‌ها و موسسات غیر متشکل پولی، رکود مسکن، اظهارات ترامپ در مورد برجام و … می‌توان امید داشت در ماه‌های باقی‌مانده تا پایان سال اقتصاد متحول شده و رونق را تجربه کند؟

اقتصاد سال 96 در نیمه اول متاثر از سیاست نتوانست چندان موفق عمل کند چراکه سه‌ماهه اول سال به کارزارهای انتخاباتی گذشت و سه‌ماهه دوم سال به معرفی وزرا.

به‌هرحال شواهد حاکی از آن است که در نیمه دوم امسال اقتصاد جدی‌تر دنبال می‌شود. میزان معاملات مسکن، افزایش سفارش‌های تولید در شرکت‌های صنعتی، حال خوب بورس و … نشان از رونق در اقتصاد ایران دارد اما در این حین سخنان ترامپ در مورد برجام و همچنین سپاه پاسداران می‌تواند بار دیگر بازارها را با تردید مواجه کند. تجارت‌نیوز در گفتگو با آلبرت بغزیان بازارهای مختلف در 5 ماه منتهی با سال 97 را بررسی کرده است:

نفت

نفت به‌شدت متاثر از بازارهای خارجی است. داخلی نیست، که بگوییم با چه عواملی می‌توانیم آن را تحت کنترل خود دربیاوریم. و یا با چه سیاست‌هایی آن را در مسیر مطلوب قرار دهیم. سیاست‌های انرژی در جهان در حال تغییر است.

رئیس‌جمهور امریکا می‌خواهد عرضه نفت را افزایش بدهد و از شیل نفتی بهره‌برداری کرده و از آن استفاده کند. همچنین ترامپ درصدد است که به صادرکننده نفت تبدیل شود.

زمستان اوج بازار نفت است؛ چراکه به دلیل مازاد تقاضا عمدتا قیمت نفت افزایش پیدا می‌کند. در چند سال اخیر همواره شاهد افزایش قیمت نفت در زمستان بوده‌ایم. اما امسال به دلیل افزایش عرضه بازار باثبات خواهد بود و قیمت نفت از این بیشتر افزایش پیدا نمی‌کند.

سرمایه‌گذاری‌های از پیش انجام‌شده در این حوزه عاملی خواهد بود تا قیمت نفت افزایش نیابد و قیمت تعادلی باشد.

انتظار می‌رود برای عدم کاهش قیمت نفت، اوپک با روسیه توافق کند که مازاد عرضه نداشته باشند. و کشورها با توجه به سهمیه‌ای که تعیین‌شده است به تولید و عرضه نفت بپردازند.

اگر سهمیه‌ها در عرضه نفت رعایت شود قیمت کاهش نخواهد داشت و می‌توانیم امیدوار باشیم که درآمدهای نفتی ایران چندان دچار تغییر و تحول نشود. به نظر می‌رسد بازار نفت تا پایان سال تغییر محسوسی نخواهد داشت.

بانک

بانکداری در کشور ما با چالش‌های بسیاری مواجه است که برخی از اقتصاددانان، با مطالعات وضعیت و نظرسنجی‌های انجام‌شده چالش‌های 20 گانه در نظام بانکداری کشور را احصا کرده‌اند که به‌زودی منتشر می‌شود.

مهم‌ترین چالش‌های گفته‌شده در این نوشتار بازاریابی و نظام بانکداری غیر ربوی است. نظام بانکی در مصارف بانکی طبق عقود برخورد می‌کند اما برای تامین منابع به دلیل رقابت ناسالم که میان بانک‌ها ایجادشده است بر اساس نرخ سود بانکی عمل نمی‌کنند.

در این شرایط کماکان وجوه گیج می‌شوند که به کدام سمت حرکت کنند. در حال حاضر در کنار نوسانات نرخ ارز، سپرده‌گذاری‌ها در زمان کوتاه به سمت بازارهای موازی حرکت کرده و مجددا به‌عنوان سپرده راهی بانک‌ها می‌شوند.

مشکل دیگر در نظام بانکی کشور کمبود وجوه نقد در بانک‌هاست که نتوانسته پاسخگوی مطالبات مردم باشد. کنار آمدن با طلبکاران بزرگ و مدیریت مطالبات این وجوه را به بانک‌ها برنگردانده است. مشکل دیگر در سیستم بانکی کشور، مسائل بین‌المللی است.

روابط بین‌المللی باید تقویت شود که این مساله به حل مناقشات برجام برمی‌گردد. و اینکه هر دو طرف بر توافقات انجام‌شده پایبند بمانند، در غیر این صورت ممکن است روابط بین‌المللی که در این مدت تقویت‌شده است از دست برود.

صنعت

وضعیت صنعت را در دو جبهه می‌توان بررسی کرد: تولید داخلی و صادرات. ایران تا چه حد توانسته خود را به‌عنوان یک تولیدکننده صنعتی معرفی کند؟ واقعیت این است که تولیدکنندگان داخلی نتوانسته‌اند اعتبار لازم را برای خود ایجاد کرده و کالاهایی باکیفیت مناسب را ارائه کنند تا جایگزین کالای خارجی شود.

در صادرات هم مشکل‌داریم. دست‌اندرکاران معتقدند فاصله‌ای میان صادرات و واردات ایجادشده است. برای اقلامی که در داخل توان تولید آن وجود دارد و نباید برای آن وارداتی صورت بگیرد در مقیاس بزرگ انجام می‌شود.

برای تولید به عزم ملی نیازمندیم و برای صادرات به شناخت بازارها. تا بتوانیم مشابه نیاز بازار را تولید و باقیمت مناسب‌تر عرضه کنیم.

با توجه به شرایط موجود در فضای تولید کشور بعید به نظر می‌رسد برآیند صنعت تا پایان سال تغییرات چشمگیری داشته باشد.

بورس

بورس بازار موازی با بانک است. ایران کشوری نفت محور است و بورس نقش چندانی در اقتصاد کشور بازی نمی‌کند. به این معنا که شرکت‌ها از بورس پول جذب نمی‌کنند بلکه با هزینه بالا از بانک‌ها تامین منابع می‌کنند.

بورس نتوانسته رسالت اصلی خود را در ایران انجام بدهد. تعداد کمی شرکت در بورس هستند که از طریق نرخ ارز سودآور شده‌اند.

منابع جدیدی وارد اقتصاد کشور نشده که در بورس اثرگذار باشد. چنانچه بانک‌ها نرخ سود را کاهش داده و مجاب شوند که آن را رعایت کنند و به قراردادهای ثابت با نرخ سود جدید پایبند باشند، می‌توان امیدوار بود بورس برای سال بعد رشد تجربه کند.

مسکن

شرایط در بازار مسکن پیچیده است، و چندان از قوانین اقتصاد پیروی نمی‌کند. ازیک‌طرف مازاد عرضه داریم اما مسکن تولیدشده عرضه نمی‌شود و در بازار فروش ندارد.

از طرفی تولیدکننده ناراضی است که نمی‌تواند مسکن آماده را بفروشد و منتظر است دولت با راهکاری مردم را مجاب به خرید این واحدهای آماده بکند.

تولیدکنندگان می‌خواهند واحدهای آماده را به قیمت روز بفروشند و حاضر نیستند با توجه به مازاد عرضه، قیمت را پایین بیاورند. از سوی دیگر قیمت بالاست و قدرت خرید تقاضا، نمی‌تواند آن را تامین کند. وام‌های جدید هم با اقساط طولانی‌مدت و مبالغ بالا نتوانسته‌اند جذابیت ایجاد کنند.

احتمالا همین وضعیت تا پایان سال حفظ می‌شود. هرچند که هر از چند گاهی شایعاتی در مورد بهبود وضعیت شنیده می‌شود که به نظر می‌رسد مقصود از آن‌ها فریب مردم است.

در این میان انتظار می‌رود دولت با طرح اخذ مالیات از خانه‌های خالی، این واحدها را وارد بازار کند. اما دولت می‌خواهد از طریق وام تقاضا را تحریک کند که با توجه به اینکه دست بانک‌ها برای پرداخت وام‌های به‌صرفه بسته است بعید به نظر می‌رسد چندان موفق شود.

کشاورزی

مادامی‌که به‌غیراز برخی محصولات مانند پسته _که صادرات دارند_ کشاورزی در دست دلالان است بعید به نظر می‌رسد شرایط در این حوزه تغییر مثبت و چشم‌گیری داشته باشد.

در حال حاضر دلالان محصولات کشاورزی را باقیمت نامناسب از کشاورز می‌خرند و به رویه‌های خاص خود وارد بازار می‌کنند. سیاست‌های وارداتی محصولات کشاورزی را نابود کرده است.

واردات میوه ارزان خارجی درزمانی که در داخل کشور کشاورزان در حال کاشت هستند عامل نابودی کشاورزی است.

اگر واردات محصولات کشاورزی سروسامان بگیرد می‌توان امیدوار بود این بخش رشد کند اما بعید به نظر می‌رسد تا پایان امسال تغییر مثبت محسوسی در حوزه کشاورزی شاهد باشیم.

ارز

در حال حاضر اصلی‌ترین مشکل در این بخش مشکلات مربوط به درآمد ارزی است. در شرایط کنونی درآمد ارزی نمی‌تواند پاسخگوی تقاضا باشد. بخشی از تقاضا در بازار سوداگری است که اگر بتوانیم آن را مهار کنیم و نیاز متقاضی واقعی برطرف شود می‌توان بازار را کنترل کرد.

این مساله تدابیر و سیاست‌هایی را می‌طلبد که بانک مرکزی باید اعمال کند. در حال حاضر سوداگران قیمت را بالا می‌برند چراکه دست بانک مرکزی را در اعمال سیاست‌های ارزی خوانده‌اند. و عامل نوساناتی شده‌اند که به تولید لطمه می‌زند.

در مورد نرخ ارز نمی‌توان مانند مسکن راه‌حل ارائه داد. دولت باید حجم بالای ارز را مدیریت کند تا بتواند ارز مبادله‌ای را از این طریق بپردازد. این در حالی است که در حال حاضر ارز آزاد، ارز دولتی را به دنبال خود می‌کشد که این وضعیت مدیریت بانک مرکزی را می‌طلبد.

بررسی بازارها از نگاه آلبرت بغزیان استاد دانشگاه، نشان از اقتصادی خنثی تا پایان سال جاری دارد. البته با قاطعیت نمی‌توان در مورد شرایط اقتصادی کشور حکم صادر کرد. چراکه وضعیت برجام توان آشفته کردن بازارها و یا بهبود روابط با کشورها و مخصوصا بانک‌های بین‌المللی را دارد که می‌تواند اقتصاد کشور را متاثر کند.