تورم تک رقمی نخواهد ماند

فریبا تاجدینی: طبق آمار بانک مرکزی نرخ تورم در سال 1396 معادل 9.6 اعلام شد. یعنی نرخ تورم تک رقمی که در 20 سال اخیر کمتر اتفاق افتاده است. پیش‌بینی نرخ تورم در سال 1397 در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، برای بسیاری از افراد جامعه این سوال پیش می‌آید که آیا این نرخ تورم تک رقمی باقی می‌ماند یا اینکه این نرخ افزایش پیدا می‌کند.

سهراب دل‌انگیزان، عضو هیات علمی دانشگاه رازی در گفت‌وگویی با تجارت‌نیوز به بررسی جوانب مختلفی از نرخ تورم و پیش‌بینی آن در سال 1397 می‌پردازد و می‌گوید: تورم یک ساختار مکانیکی در اقتصاد است که بر اساس تعدادی رفتارها در اقتصاد کلان روند صعودی داشته است. تورم تا حدی رابطه بین حجم پول و نقدینگی را در جامعه نشان می‌دهد. تغییر در حجم پول سطح قیمت‌ها را تغییر می‌دهد؛ به طوری‌ که اگر قیمت‌ها افزایش یابند تورم به وجود می‌آید. این رابطه مکانیکی به شدت با حجم پول و نقدینگی جامعه در مقایسه با حجم کالا رابطه دارد.

وی ادامه می‌دهد: در جامعه‌ای که رشد نقدینگی بیشتر از رشد اقتصادی است، فاصله بین این دو متغیر به صورت نرخ تورم می‌تواند ظاهر شود. فرض کنید طی یک سال رشد نقدینگی 22 درصد ولی نرخ رشد اقتصادی 4 درصد است، از تفاوت این دو نرخ تورم 18 درصدی ظاهر می‌شود. پس در سال 1397 با توجه به تمامی جوانب انتظار می‌رود اقتصاد ایران نرخ تورمی بیشتر از سال 1396 را مشاهده کند.

دل‌انگیزان با اشاره به رشد پایه پولی اضافه کرد: پایه پولی به رفتار بانک مرکزی ارتباط دارد، اینکه چطور ارزهای وارد شده به کشور را به پول داخلی تبدیل کند. وقتی دولت این پول را به بانک مرکزی می‌فروشد ناخودآگاه حجم پایه پولی را افزایش داده، چون این پول از سرجمع پول‌های جامعه کسر نشده و طبیعتا مبنای افزایش نقدینگی است.

وی می‌افزاید: طرف دیگر قضیه به خلق پول توسط سیستم بانکی مربوط می‌شود. خلق پول هرساله به طور غیر قابل تصوری از طریق پرداخت سود سپرده‌های بانکی صورت می‌گیرد. اگر فرض کنیم در سال 1396 به میزان 1000 هزار میلیارد تومان در بانک‌ها سپرده‌گذاری شده باشد، در سال 1397 باید 200 هزار میلیارد تومان سود پرداخت شود. پرداخت این میزان سود بانکی فقط از طریق خلق پول امکان پذیر است. پس شاهد اضافه شدن این مقدار پول نیز به نقدینگی کشور خواهیم بود که ناشی از عدم رعایت بسیاری از مقررات دقیق، عدم کنترل صحیح بانک مرکزی و همچنین تمایل دولت به منجمد کردن بخشی از پول در تراز سیستم بانکی و انتقال مشکل به آینده است. پس بر همین اساس انتظار نرخ تورمی خیلی بزرگتر از سال قبل را می‌توان داشت.

عضو هیات علمی دانشگاه رازی در پاسخ به سوال تجارت‌نیوز در خصوص آثاری که تورم بر زندگی مردم دارد تصریح می‌کند: آثار تورم در زندگی مردم متفاوت است، هم آثار مثبت و هم آثار منفی می‌تواند داشته باشد.

وی ادامه می‌دهد: اگر افزایش قیمت را بر روی کالاها و خدمات در نظر بگیریم، ناخوداگاه هزینه‌های مصرفی افزایش می‌یابد و افراد همان کالای قبلی را باید با قیمت بیشتری تهیه کنند و نشان دهنده اثر منفی تورم است. اما اگر آثار تورم را بر روی افزایش قیمت اموال و ثروت مردم در نظر بگیریم، تمام کسانی که قیمت املاک آنها افزایش پیدا کرده است از اثر مثبت تورم برخوردار شده‌اند. از تفاوت این دو اثر است که اثر خالص تورم به دست می‌آید. بدیهی است خانوارهای فقیر که اموال و ثروت ندارند در شرایط تورمی ضرر می‌کنند و افراد ثروتمند سود می‌کنند.

دل‌انگیزان خاطر نشان کرد: بانک‌ها و تمام کسانی که بدهکار بانکی هستند از شرایط تورمی سود می‌برند، اما کسانی که در بانک سپرده‌گذار و از بانک‌ها و افراد دیگر بستانکار هستند در شرایط تورمی متضرر می‌شوند. پس حجم کسانی که از تورم سود می‌برند یا زیان می‌بینند مساوی است. برای حل این مسئله بهتر است تورم وجود نداشته باشد یا به حداقل ممکن خود برسد.

دل‌انگیزان در بخش پایانی این مصاحبه پیش‌بینی خود را از نرخ تورم در سال 1397 اینگونه مطرح می‌کند: در دولت یازدهم فعالیت‌های دولت منسجم و مشخص بود و نتیجه ارزشمند آن تورم شش و هفت درصدی بود که تحقق پیدا کرد. اما در دولت دوازدهم هیچ تشخیص جهتی وجود ندارد و به نظر می‌رسد یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد این شرایط تصمیمات مسئولان در دولت دوازدهم است که متاسفانه انسجام کاملی در ان دیده نمی‌شود.

وی خاطر نشان می‌کند: از نظر من نرخ تورم تک رقمی نخواهد ماند و باید انتظار تورم بین 15 تا 20 درصد را در سال 1397 داشته باشیم، یعنی به طور متوسط منطقی است نرخ تورم به حدود 20 درصد افزایش پیدا کند.