جذب سرمایه خارجی در ایران نصف شد / تغییر بازیگر اصلی در جذب سرمایه

به گزارش تجارت‌نیوز ، سرمایه‌گذاری خارجی در میانه تابستان امسال چه سرنوشتی پیدا کرده است؟ افت ورود پول خارجی به اقتصاد ایران کاملا محسوس است. شواهد موجود نشان می‌دهد تا پایان مرداد ۱۴۰۰ کل پول‌‌های خارجی که در قالب پروژه‌‌های صنعتی، معدنی و تجاری به کشور وارد شده‌‌اند ۳۸۸ میلیون دلار است. عددی که فاصله بسیاری نسبت به وضعیت کشور در ۵ماهه نخست سال ۱۳۹۹ دارد.

امارات با بیش از ۳۱۸ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بازیگر اصلی این بخش بوده و ترکیه، افغانستان، هنگ‌‌کنگ و آلمان هم در رده‌‌های بعدی قرار دارند. سرمایه‌گذاری خارجی‌‌ها در صنایع ایران در حالی ۵۴درصد افت کرده که کل سرمایه‌گذاری خارجی کشور در این مدت با افتی ۴۴درصدی روبه‌‌رو بوده است.

از آنجا که همواره بخش عمده سرمایه‌گذاری خارجی‌‌ها در ایران به سمت صنعت، معدن و تجارت کشور می‌رود، این افت سرمایه‌گذاری در ماه‌‌های آتی اثر سوئی بر جریان تولید و تجارت کشور خواهد داشت.

مطابق گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴۹ پروژه در ایران مدنظر خارجی‌‌ها در ۵ماه اول سال بوده‌اند. آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد ۴۸ پروژه از ۴۹ پروژه مذکور صنعتی بوده و تنها یک فقره سرمایه‌گذاری در بخش معدن صورت گرفته است. بخش تجارت اما نتوانسته در ۵ماه ابتدایی امسال از ورود پول‌‌های خارجی نصیبی ببرد.

پیشتازی امارات در حجم سرمایه‌گذاری

از نظر حجم سرمایه‌گذاری، این کشور امارات است که پیشتاز بازی است؛ حال آنکه سرمایه‌گذاران هم‌‌زبان افغانستانی با ۲۲ پروژه کماکان بیشترین تعداد پروژه‌‌های خارجی را در بخش صنعت کشور کلید زده‌‌اند.

چینی‌‌ها که پیش‌تر بازیگر بلامنازع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران بودند، در ۵ماه نخست امسال از نظر حجم سرمایه‌گذاری قافیه را به باقی رقبا باخته‌‌اند اما همچنان با ۵ پروژه در فهرست سرمایه‌گذاران خارجی کشور قرار دارند.

کدام استان‌ها بیشترین جذب سرمایه را داشتند؟

از بین استان‌‌های کشور نیز کنار رفتن نام سه استان ساحلی خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از بازیگران اصلی جذب سرمایه خارجی جالب توجه است.

مرور آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد پنج استان کرمان، مرکزی، تهران، آذربایجان شرقی و البرز، برندگان ۵ماهه جذب پول‌‌ از سرمایه‌گذاران خارجی از منظر حجم پول ورودی هستند.

موفق‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور

در عین حال چهار بخش «ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «ساخت فلزات اساسی» و «ساخت چوب و محصولات چوب» مهم‌ترین بخش‌‌هایی هستند که در این مدت موفق به جذب بیشترین مقدار پول خارجی شده‌‌اند.

جذب بیش از ۲۲۳ میلیون دلار پول در صنعت ساخت رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی از جمله نکاتی است که نشان می‌دهد تا چه میزان این بخش مستعد جذب بازیگران خارجی است. این بخش به تنهایی بیش از ۶۰درصد سرمایه‌‌های خارجی جذب شده در صنعت کشور در ۵ماهه نخست امسال را به خود اختصاص داده است.

در عین حال صنعت «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» دیگر بخشی است که با ۷/ ۹۱میلیون دلار وضعیت مناسبی در این بخش دارد.

بررسی گزارش تازه وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد از مجموعه ۴۹ پروژه خارجی کلید خورده در بخش‌‌های سه‌گانه صمت، ۱۹ پروژه در قالب ۱۰۰درصد مشارکت خارجی امضا شده‌‌اند. در عین حال بیشترین میزان پروژه‌‌های به امضا رسیده در ۵ ماه نخست امسال از نظر ابعاد حقوقی به بخش جوینت‌‌ونچر یا مشارکت خارجی‌‌ها با شرکای داخلی برمی‌‌گردد که ۲۱ پروژه بوده‌‌اند. ۹ پروژه نیزدر قالب مشارکت مدنی، بیع متقابل و قراردادهای BOT به امضا رسیده‌‌اند.

پروژه‌ها در چه مرحله‌ای هستند؟

از نکات جالب درباره این گزارش، شواهدی است که در خصوص طرح‌‌های در دست اجرای خارجی‌‌ها در بخش صنعت، معدن و تجارت ارائه شده است.

گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد از مجموع سرمایه خارجی وارد شده به کشور که پروانه بهره‌‌برداری دریافت نکرده و در حال تکمیل است، ۲۹۰ میلیون دلار یا ۷۵درصد در حال طی کردن مراحل اجرایی است و هنوز تا به ثمر نشستن آن در صنعت فاصله بسیار است. با این حال ۹۸میلیون دلار از این مبلغ به طرح‌‌هایی برمی‌‌گردد که در شرف بهره‌‌برداری قرار دارند و به اجرایی شدن نزدیکند.

سال گذشته که کشور با رشد مثبت اقتصادی توانست خود را از مهلکه پاندمی کرونا رها کند، سرمایه‌گذاری خارجی کشور رشد چشمگیری را تجربه کرد و به بیش از ۴/ ۲میلیارد دلار رسید.

چرا سرمایه‌گذاری خارجی نصف شد؟

درباره علت کاهش سرمایه‌گذاری تا میانه تابستان امسال فعلا نمی‌توان با قطعیت چیزی نوشت اما احتمالا تغییر و تحولات دولت و مسائل مربوط به برجام در زمینه کاهش تعداد درخواست‌‌های سرمایه‌گذاری موثر بوده است.

از آنجا که رویکرد دولت سیزدهم در زمینه جذب سرمایه خارجی هنوز مشخص نیست، طبیعتا بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی تا روشن شدن فضا دست از اقدام برداشته‌‌اند. در عین حال از بین رفتن فضای مثبت پیش آمده در اواخر سال ۱۳۹۹ و اوایل امسال ناظر به احیای دوباره برجام کمرنگ شده و همین عامل احتمالا بر جهت‌‌گیری سرمایه‌گذاران تاثیر داشته است.

تغییر در فهرست صنایع

در دوره‌‌های گذشته صنایعی نظیر غذا، خودرو، معدن و دخانیات در زمره صنایع جذاب بودند که امسال این فهرست تغییر کرده و عمدتا صنایعی که با فلزات، مواد شیمیایی و پلاستیک در ارتباطند محور جذب پول خارجی بوده‌‌اند.

کنار رفتن برخی بازیگران از فهرست سرمایه‌گذاران کشور و نیز عدم‌تکرار نام کشوری چون کانادا در زمره سرمایه‌گذاران در صنعت کشور که اواخر سال گذشته رخ داد دیگر موضوعی است که چرایی آن نیازمند تحلیل است.

مهم‌ترین تصویری که از مقایسه وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در ۵ماه نخست امسال می‌توان دریافت، کاهش چشمگیر سرمایه‌گذاری خارجی است که در ماه‌‌های آتی اثر خود را بر سطح تولید کشور خواهد گذاشت.

بازیگران سنتی سرمایه‌گذاری در ایران یعنی چین، ترکیه و آلمان دست نگه داشته‌‌اند و تعداد و حجم پروژه‌‌های خود را کاهش داده‌‌اند تا امارات به دلایل مختلفی صحنه‌‌گردان اصلی این بخش باشد. برخی از منابع آگاه به «دنیای‌اقتصاد» گفته‌‌اند که این تغییر احتمالا به دلیل اتفاقاتی است که در زمینه ثبت شرکت‌های سرمایه‌گذار در امارات متحده عربی رخ داده است. برخی نیز با رد این موضوع از حضور پیوسته امارات در این بخش طی یک دهه اخیر شاهد آوردند.

گزارش سرمایه‌گذاری خارجی ۵ماهه حاوی چه نکاتی است؟

بسیاری از وضعیت‌‌های قبلی تغییر کرده‌‌اند و اقتصاد ایران به شکل دیگری در صنایع نسبتا متفاوتی و در ابعاد کوچک‌تری جذب پول می‌کند.

مهم‌ترین خبر فرار پول‌‌های خارجی از نوار ساحلی جنوب کشور به مناطق مرکزی است. مشخص نیست چرا نام تعدادی از استان‌‌های کشور کنار رفته و تعداد دیگری به فهرست بازیگران اصلی اضافه شده‌‌اند، اما آنچه هویداست اینکه سرمایه‌گذاران خارجی به الگوی قبلی خود در زمینه تزریق پول به صنایع بازگشته‌‌اند به طوری که امروز بخش اعظم پول‌‌های جذب شده در ۵ماه اول ۱۴۰۰ در استان‌‌های مرکزی کشور بوده است.

منبع: دنیای‌اقتصاد

آخرین اخبار حوزه اقتصاد کلان را در صفحه اقتصاد کلان تجارت‌نیوز بخوانید.