پرداخت کدام یارانه برای دولت بهتر است؟ نقدی یا کالایی؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، دو هفته مانده تا موعد واریز یارانه معیشتی شهریور ماه، صحبت از احتمال افزایش مبلغ یارانه درمیان است اما هنوز معلوم نیست که پرداخت نقدی یارانه‌ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

اردیبهشت ماه امسال که برنامه اصلاح ارز ترجیحی به مرحله واریز یارنه معیشتی جدید رسید، دولت اعلام کرد که به صورت موقت و تا اطلاع ثانوی یارانه نقدی پرداخت خواهد کرد. این کمک هزنیه بابت خرید اقلام ضروری به شهروندانی تعلق گرفت که در دهک درآمدی اول تا نهم قرار دارند.

این مهلت موقت قرار بود نهایت برای دو تا سه ماه ادامه پیدا کند اما حالا در آستانه واریز چهارمین نوبت آن، برنامه دولت برای پرداخت کالایی یارانه معلوم نیست، هرچند فهرست دریافت کنندگان تغییر می‌کند و تازه صحبت از افزایش اجتمالی آن هم در میان است.

محمد جلال مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: هرگونه تصمیم گیری درباره نحوه پرداخت یارانه اقلام کالایی با وزارت رفاه است. البته در این مدت توزیع کالایی یارانه به صورت آزمایشی و محدود در برخی از نقاط کشور در حال اجراست، خانوارهایی که در این جامعه هدف قرار دارند، تحت پوشش حمایت برخی نهادهای خاص هستند و بنابراین ضمن آنکه یارانه معیشتی خود را به صورت نقدی دریافت می‌کنند به صورت آزمایشی از حمایت‌های کالایی نهاد مربوطه نیز منتفع می‌شوند، نتیجه این طرح می‌تواند در تصمیم گیری نهایی دولت موثر باشد اما در حال حاضر ترجیح دولت می‌دهد تا این موضوع رسانه‌ای نشود.

پرداخت کالایی یا نقدی، کدام بهتر است؟

در مورد تغییر شیوه پرداخت یارانه معیشتی، معلوم نیست دولت چه زمانی به جمع بندی نهایی خواهد رسید اما به نظر می‌رسد، هم دولت و هم شهروندان از نقدی بودن یارانه جدید استقبال خواهند می‌کنند.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان نیز با تایید این دیدگاه به تجارت‌نیوز می‌گوید: مردم از نقدی بودن یارانه معیشتی استقبال بیشتری می‌کنند تا دریافت کالابرگ یا سبد رفاهی، این نتیجه نظر سنجی‌های انجام شده است. از طرف دیگر برای دولت نیز پرداخت یارانه به شیوه نقدی مقرون به صرفه‌تر است.

توزیع کالایی یارانه اتفاقی بود که تا اواسط دهه ۸۰ در قالب کالابرگ، کوپن و بن در میان بخش‌های مختلف جامعه ادامه داشت، در تمام این سال‌ها انتقاد از کیفیت نامرغوب کالاهای کوپنی و شفاف نبودن چرخه تدارک و توزیع اقلام ضروری، مطلبی بود که مردم زیاد، راجع به آن صحبت می‌کردند.

شقاقی شهری اما دراین باره می‌گوید: توزیع کالایی یارانه هم برای دولت و هم برای مردم هزینه به دنبال دارد. در شیوه کالایی دولت باید بابت تهیه، جابه‌جایی و نگهداری اقلام کالایی هزینه اضافی پرداخت کند، از طرفی به دلیل تفاوت‌های اقتصادی و جغرافیایی سلیقه و نیازهای مصرفی همه مردم یکسان نیست، عموم شهروندان ترجیح می‌دهند که یارانه را نقدی دریافت و به اختیار خودشان خرج کنند.

الزاماتی که باید در پرداخت یارانه لحاظ شود

اما پرداخت یارانه معیشتی جدید صرف نظر از اینکه نقدی یا کالایی باشد، نیازمند الزاماتی است که باید از سوی دولت در نظر گرفته شود.

تجربه پرداخت رقم ثابت چهل و پنج هزار تومان کمک هزینه معیشتی برای مدتی بیش از دوازده سال، نشان می‌دهد که اگر قصد دولت جبران شکاف میان هزینه‌ و درآمد زندگی شهروندان است باید برای ترمیم مبالغ یارانه نیز برنامه داشته باشد.

شاید برای همین بود که هفته گذشته مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه از احتمال افزایش مبالغ یارانه‌ها خبر داد.

شقاقی شهری در این باره می‌گوید: مسیری که در پرداخت یارانه ۴۵ هزار تومانی طی شد، از ابتدا غلط بود و ارزش این پول نهایت در همان سه تا چهار سال اول از بین رفت در حالی که دهه نود تورم به شدت افزایش یافت. برای همین دولت باید متناسب با تورم سالانه و یا میانگین تورم بلند مدت این کمک هزینه را ترمیم کند تا پرداخت آن در زندگی روزانه مردم موثر باشد.

این استاد دانشگاه در خصوص نحوه ترمیم یارانه معیشتی می ‌گوید: در ایران به دلیل پیاده نشدن اصلاحات ساختاری اقتصادی با یک هسته تورمی سخت روبرو هستیم، این یعنی حتی اگر اتفاق بدی هم نیفتد بازهم سالانه نرخ تورم در ایران پانزده درصد رشد خواهد داشت، برای همین نرخ تورم در ایران سال به سال تغییر می‌کند. از طرفی طبق محاسبات میانگین تورم بلند مدت در ایران بیست درصد است و این یعنی دولت باید مبلغ کمک هزینه معیشتی جدید را متناسب با تورم سالانه و یا میانگین تورم بلند مدت ترمیم کند.

وی افزود: این یعنی دولت نمی‌توان به مانند دوره قبل مبلغ یارانه نقدی را تا مدت نامعلوم به صورت سیصد یا چهارصد هزار تومان پرداخت کند.