ساختار یا فرد؛ مقصر وضعیت اقتصادی کشور کدام است؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، عملکرد تیم اقتصادی دولت سیزدهم در حالی که هنوز حتی دو سال هم از آغاز به کار آن نگذشته، به گونه‌ای بوده که موجی از انتقادات را از سوی کارشناسان اقتصادی و حتی بهارستان‌نشینان در پی داشته است؛ به طوری که برخی از اقتصاددانان تیم اقتصادی دولت رئیسی را ضعیف‌ترین تیم در میان دولت‌های گذشته می‌دانند.

در این بین، به نظر می‌رسد که نمایندگان مجلس نیز دل خوشی از تیم اقتصادی دولت ندارند، برای مثال معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار، اخیرا اظهار کرد: شاید مجلس انقلابی به لحاظ گفتمان فکری و سیاسی هم‌راستا با دولت آقای رئیسی است اما به این جمع‌بندی رسیده که این تیم و کابینه، توان لازم را برای عبور از بحران‌ها و ابرچالش‌ها را ندارد.

این وضعیت سبب شده دولت سیزدهم در ماه‌های اخیر شاهد جدا شدن اعضای تیم اقتصادی خود باشد. اما این تغییرات در افراد تشکیل‌دهنده این تیم، تا چه میزان می‌تواند در بهبود وضعیت اقتصادی کشور موثر واقع شود؟

سریال خداحافظی اعضای تیم اقتصادی دولت

استعفای حجت‌ا… عبدالملکی اولین قسمت از سریال خداحافظی اعضای تیم اقتصادی دولت سیزدهم بود. البته عبدالملکی در حالی از حضور در تیم اقتصادی دولت کناره‌گیری کرد که سایه سنگین استیضاح را روی خود حس می‌کرد. نکته قابل تامل درباره استعفای عبدالملکی از وزارت کار این بود که وی بلافاصله پس از استعفای پرحاشیه‌اش حکم مشاوری رئیس جمهوری را دریافت کرد تا به کار خود در دولت ادامه دهد.

چند ماه بعد و در آذر ماه سال گذشته نیز رستم قاسمی، وزیر وقت راه و شهرسازی از سمت خود استعفا و صندلی خود را به بذرپاش داد و در دی ماه نیز محمدرضا فرزین، جایگزین علی صالح‌آبادی در بانک مرکزی شد.

موج تغییرات در تیم اقتصادی دولت به سال 1402 نیز کشیده شد و در ابتدای این سال، جواد ساداتی‌نژاد و مسعود میرکاظمی از وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه کنار رفتند.

قانون پایستگی مسئولیت در دولت رئیسی!

دهم اردیبهشت ماه بود که رضا فاطمی ‌امین با وجود تلاش‌های بسیار دولت نتوانست از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رای اعتماد مجدد بگیرد و با حواشی بسیار، از سمت خود در وزارت صمت عزل شد. البته فاطمی‌امین هم پس از این استیضاح به‌عنوان مشاور رئیسی انتخاب شد تا قانون پایستگی مسئولیت در دولت رئیسی همچنان ادامه داشته باشد.

همچنین در این میان نباید تغییر مشاوران اقتصادی و ارزی بانک مرکزی در این مدت را نیز از قلم انداخت.

شایعات پیرامون جدایی دیگر اعضای تیم اقتصادی

در این میان زمزمه‌هایی از تلاش مجلسی‌ها برای استیضاح احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد نیز به گوش می‌رسیده که البته تاکنون چندان جدی نبوده است. همچنین در روزهای گذشته، شایعاتی مبنی بر خداحافظی محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیسی از دولت به قصد شرکت در انتخابات مجلس نیز مطرح شد که البته رضایی این خبر را تکذیب کرد.

تغییر افراد مشکلات اقتصادی را حل می‌کند؟

این تغییرات در تیم اقتصادی دولت در حالی رخ می‌دهند که کارشناسان اقتصادی عقیده دارند تغییر افراد نمی‌تواند کمک چندانی به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کند.

کامران ندری در گفتگویی که پیش‌تر در این باره با تجارت‌نیوز داشت، گفت: اگر دولت به طور دقیق بداند که در دو سال و نیم آینده می‌خواهد به چه سمت و سویی برود، برنامه مشخصی داشته باشد و این برنامه مورد تایید عمومی قرار بگیرد و همچنین مردم در آن مشارکت کنند، می‌توان فرد مناسب برای اجرای این برنامه را پیدا کرد. اما وقتی دولت بی‌برنامه است، هدف مشخصی ندارد، استراتژی‌های نادرستی را در پیش گرفته و نمی‌خواهد فرآیندهای موجود را تغییر دهد، فرقی نمی‌کند که چه کسی برای مثال رئیس سازمان برنامه و بودجه باشد.

نقش ساختار اقتصادی ایران در عملکرد افراد

از سوی دیگر باید این نکته را نیز در نظر گرفت که به زعم کارشناسان، ساختار اقتصادی ایران به گونه‌ای است که اشخاص هر قدر هم که متخصص و لایق باشند، نمی‌توانند نقش چندانی در بهبود شرایط ایفا کنند.

برای نمونه، فرزین در حالی جایگزین صالح‌آبادی در بانک مرکزی شد که از لحاظ تخصص مرتبط و تجربه در مدیریت بانکی، شرایط به مراتب بهتری از وی داشت و انتخاب مناسبی برای این سمت به نظر می‌رسید.

با این حال وی در چند ماهی که بر صندلی ریاست کلی بانک مرکزی تکیه زده، نتوانسته عملکرد قابل قبولی از خود نشان دهد و انتظارات را برآورده کند. موضوعی که به نظر می‌رسد ریشه در فقدان استقلال در بانک مرکزی و سلطه دولت بر اقتصاد ایران داشته باشد.