جای خالی بودجه عمرانی در اقتصاد ایران/ تنها ۱۰ درصد از بودجه عمرانی ۱۴۰۲ تخصیص داده شد

به گزارش تجارت‌نیوز، همزمان با بررسی لایحه بودجه پیشنهادی دولت سیزدهم در مجلس شورای اسلامی، تب تحلیل و بررسی‌ وضعیت نظام بودجه‌ریزی ایران و اثرات آن بر اقتصاد کشور نیز بالا گرفته است. در این میان، یکی از مهم‌ترین بخش‌های قانون بودجه یعنی بودجه عمرانی، در سال‌های اخیر قربانی کسری بودجه مزمن و هزینه‌های سرسام‌آور دولتی شده است. چراکه در سالیان گذشته، منابعی که باید به ساخت پروژه‌های صنعتی جدید، احداث زیرساخت‌ها و همچنین حفظ و نگهداری از آنها اختصاص پیدا می‌کرده، خرج هزینه‌های جاری شده و دولت‌ها به این بخش از بودجه، به شکل قلکی برای تامین هزینه‌های دیگر نگاه می‌کنند.

با وجود اینکه کارشناسان و صاحب‌نظران، بارها نسبت به عواقب این روند و تاثیرات منفی آن بر اقتصاد کشور توضیح داده‌اند، در سال‌های اخیر بهبود محسوسی در شرایط ایجاد نشده و این نگرانی وجود دارد که این چرخه معیوب، در بودجه سال 1403 نیز تکرار شود.

بودجه عمرانی حباب دارد

بر اساس اظهارات اخیر بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در بخش مصارف، لایحه بودجه 1403 حدود 45 درصد منابع عمومی به حقوق و دستمزد، ۱۶ درصد به صندوق‌های بازنشستگی، ۱۵ درصد به اعتبارات عمرانی، ۹ درصد به بازپرداخت اصل اوراق مالی و ۱۵ درصد به سایر مصارف اختصاص یافته است. با این وجود، از دید نمایندگان مجلس، این نگرانی وجود دارد که با توجه به وضعیت تخصیص بودجه عمرانی در سال‌های اخیر، این میزان در سال آینده نیز محقق نشود.

جبار کوچکی‌نژاد، عضو هیات رئیسه کمیسیون تلفیق بودجه، در گفتگویی که اخیرا با دنیای اقتصاد داشت، عدد پیش‌بینی شده برای بودجه عمرانی توسط دولت را حبابی دانست و گفت: «دولت در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۴۰ همت بودجه عمرانی در نظر گرفت اما تا امروز تنها ۱۰ درصد از بودجه عمرانی تخصیص داده شده است.»

وی ادامه داد: «این بحث‌ها در حوزه اقتصاد وجود دارد و دولت در حال حاضر درخواست کرده که از صندوق توسعه ملی ۲۰ درصد برداشت و بودجه عمرانی را پرداخت کند. این مساله نشان می‌دهد که درآمدها تحقق پیدا نکرده و دولت کسری بودجه دارد، بنابراین مجبور است که از صندوق توسعه ملی برداشت کند. در سال آینده نیز همین مشکل پیش خواهد آمد.»

فقدان توجه دولت‌ها به تورم

محمد‌حسین فرهنگی، عضو کمیسیون صنایع مجلس نیز پیرامون این موضوع و با اشاره بر افزایش هزینه‌های جاری در بودجه سال آینده توضیح داد: «هرچه هزینه‌های جاری را تقویت کنیم؛ در واقع از بخش‌های عمرانی و حمایت‌های بخش‌های تولیدی کم می‌کنیم. این موضوع مربوط به این دولت هم نیست و سال‌های طولانی است که با این مشکل مواجه هستیم. با توجه به اینکه دولت‌ها به موضوع تورم اهتمام جدی ندارند و نمی‌توان معیشت را نادیده گرفت، بنابراین مرتب بودجه‌های جاری را افزایش دادیم و از سوی دیگر دچار گرفتاری در بحث تورم شدیم.»

آتش بودجه عمومی بر جان دهه سوخته اقتصاد ایران

یکی از دلایلی که دهه 90 را «دهه سوخته اقتصاد ایران» می‌دانند عملکرد فاجعه‌بار آمار سرمایه‌گذاری در کشور است و فقدان تخصیص بودجه عمرانی در کنار مواردی از جمله تشدید تحریم‌ها و کاهش واردات اقلام سرمایه‌ای، نقشی قابل توجه در این وضعیت را ایفا کرده‌اند.

در این مدت، روند سرمایه‌گذاری با شیبی نزولی همراه شد و و به منفی پنج درصد رسید. به عبارت دیگر، در سه سال پایانی این دهه شوم اقتصاد ایران، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده کفاف جبران استهلاک را هم نمی‌داد و اقتصاد ایران وارد مرحله فرسودگی شد. آمارها نشان می‌دهند که وضعیت در سال‌های اخیر نیز بهبود محسوسی نداشته و جای خالی سرمایه‌گذاری همچنان در اقتصاد ایران حس می‌شود.

بر اساس آمارهای رسمی و با اعلام سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مجلس، در حال حاضر حدود 80 هزار طرح نیمه‌تمام در کشور وجود دارد که اگر تخصیص اعتبار با روند فعلی ادامه یابد، اتمام این طرح‌ها 10 تا 15 سال طول می‌کشد.

این اتفاق تلخ به معنی از دست رفتن ظرفیت‌های موجود در اقتصاد ایران است. ظرفیت‌هایی که از دست دادن آنها، رشد اقتصادی کشور را به ویژه در بلندمدت با تهدیدهای جدی مواجه می‌کند.