عرضه خودرو در بورس چقدر موفق بود؟

به گزارش تجارت‌نیوز، از خرداد ماه سال 96 که عرضه 50 دستگاه خودرو سراتو توسط شرکت سایپا انجام شد، موضوع عرضه خودرو در بورس کالای ایران با اهداف افزایش رقابت، تامین مالی، شفافیت قیمت فروش و حذف واسطه‌ها نیز مطرح شد.

یکی از مشکلات کنونی بازار خودروی ایران انحصار دو شرکت بزرگ خودروساز است به طوری که این انحصار در دوران تشدید تحریم‌های بین‌المللی باعث افزایش قیمت خودرو در بازار شد، بر همین اساس نهادهایی هم به منظور کنترل قیمت‌های ارائه شده از سوی این خودروسازان وارد عرصه قیمت‌گذاری خودروهای تولید داخل شده‌اند.

خودروسازان بر این باورند که انحصای در بازار خودروی ایران وجود ندارد به همین جهت همواره از شیوه قیمت‌گذاری دستوری گله داشته‌ و بارها اعلام کرد‌ه‌اند که قیمت خودرو باید در بازار رقابتی براساس مکانیسم عرضه و تقاضا کشف شود، به همین جهت مهم‌ترین دلیل پافشاری خودروسازان برای عرضه خودروهای تولیدی خود در بورس کالا می‌تواند خلاص شدن از نحوه قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت باشد.

مزیت‌ دیگری که عرضه خودرو در بورس کالا برای خودروسازان دارد، تامین مالی منابع تولید است. این‌روزها خودروسازان به‌ دلیل افزایش هزینه‌های تولید در راستای افزایش نرخ ارز و عدم افزایش قیمت محصولات نهایی از سوی شورای رقابت با مشکل شدید کمبود نقدینگی مواجه شده‌اند. بر همین اساس یکی دیگر از اهداف خودروسازان برای ورود به بورس کالا جذب نقدینگی است. به اعتقاد کارشناسان صنعت خودرو، خودروسازان با ورود به بورس کالا می‌توانند پیش‌فروشی را که اکنون به‌صورت سنتی در بازار انجام می‌دهند را به‌صورت ساختاریافته و منسجم از طریق بورس کالا انجام دهند، زیرا روش کنونی پیش‌فروش خودرو به‌عنوان یک روش سنتی دارای معایب مختلفی هم برای خودروسازان و هم برای خریداران است.

بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو معتقد هستند که با توجه به ماهیت بورس کالا مبنی بر اینکه اگر قیمت و کیفیت کالایی در بورس کالا مناسب و مورد پسند مشتریان نباشد فروشنده باید با کاهش قیمت، خریداری برای کالای تولیدی خود پیدا کند، در همین راستا اگر خودرویی متناسب با سلیقه مشتریان از نظر قیمت و کیفیت نباشد، خودروساز مجبور به کاهش قیمت یا افزایش کیفیت خودرو خواهد شد، بنابراین اولین مزیت عرضه خودرو در بورس کالا برای مصرف‌کنندگان می‌تواند افزایش کیفیت و کاهش قیمت خودروهای داخلی باشد. همچنین دومین مزیت عرضه خودرو در بورس کالا شفافیت قیمت است؛ به طوری که قیمت پایه خودرو بدون احتساب مالیات و ارزش افزوده برای خریداران مشخص و شفاف خواهد شد.

با توجه به مزایای عرضه خودرو در بورس کالا هم برای مصرف‌کنندگان و هم برای خودروسازان سوالی که مطرح می‌شود این است که عرضه خودرو در بورس کالا چه مزیتی برای خودروسازان دارد و آیا منجر به شکست انحصار و کشف قیمتی می‌شود و فروش خودرو در بورس کالا چقدر بر سهام خودرویی‌ها در بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد؟

رشد قیمت سهام با عرضه خودرو در بورس کالا

محمد خبری‌زاد، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با «تجارت‌نیوز» درخصوص مزایای عرضه خودرو در بورس کالا، گفت: خودرو برای اولین بار در سال ۹۶ در بورس کالا عرضه شد که مهمترین مزیت عرضه خودرو در بورس کالا؛ شفافیت معاملاتی و تامین مالی مناسب توسط خودروسازان است.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: اگر فروش خودرو در بورس کالا به صورت مداوم و برنامه‌ریزی شده صورت گیرد؛ مطمئنا روش مناسبی برای تامین مالی در این صنعت خواهد بود و می‌تواند بخش عمده‌ای از هزینه مالی خودروسازان را کاهش دهد و این مورد تاثیر زیادی بر سودآوری و به تبع آن رشد قیمت سهام شرکت‌های خودروساز خواهد داشت.

اما سلمان نصیر زاده، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با «تجارت‌نیوز» معتقد است که فلسفه عرضه انواع محصولات در بورس کالا افزایش رقابت، تامین مالی، شفافیت فروش و حذف واسطه‌ها است و به همین دلیل موضوع عرضه خودرو در بورس کالا از این قاعده مستثتی نیست و به صورت ساده و تئوری یکی از مهمترین مزایای عرضه خودرو در بورس کالا حذف واسطه‌ها و کاهش نوسانات قیمتی است.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: اما به نظر می‌رسد که این موضوع قابلیت اجرا نخواهد داشت و از اول یک طرح و یک اقدام شکست خورده خواهد بود، زیرا همواره انحصار در تولید، نظام معیوب قیمت‌گذاری و تعرفه‌ای، وجود و تعدد حلقه نمایندگی‌های خودرو و واسطه‌های قدرتمند فروش، نوسانات شدید ارزی، وابستگی شدید صنعت به واردات عاملی برای اختلال در روند عرضه خودرو و تنش‌های قیمتی در بازار شده است، بنابراین این معایب عاملی برای ناکارآمدی مکانیزم عرضه خودرو در بورس کالا خواهند بود.

نصیرزاده افزود: در عین حال نحوه تعریف قراردادهای معاملاتی برای عرضه خودرو در بورس کالا نیز خود می‌تواند به عنوان یک چالش محسوب شود.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد عرضه خودرو در بورس کالا بیشتر یک شوی تبلیغاتی باشد تا یک پروژه و طرح قابل اجرا و تا مادامی که معایب مکانیزم عرضه این صنعت رفع نشود این دسته از تصمیمات از آغاز طرحی شکست خورده خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: درخصوص تاثیرپذیری سهام شرکت‌های خودرویی از نحوه عرضه محصولات چه در بورس کالا و چه در بازار آزاد باید به بررسی مولفه‌های اثرگذار بر این صنعت پرداخت.

نصیرزاده افزود: درخصوص مولفه‌های اثرگذار بر این صنعت می‌توان به مباحثی چون نبود تنوع محصول، عدم بروزسانی و کیفی‌سازی، نظام قیمت‌گذاری معیوب، عدم توسعه بازارهای فروش، عدم توان رقابت با محصولات رقیب غربی، هزینه‌های تمام شده سنگین به واسطه وابستگی صنعت به نرخ ارز و هزینه‌های سنگین اجرایی و مالی اشاره کرد که برای رفع آنها باید انقلابی در چرخه صنعت شکل گیرد.

سهام گروه خودرویی هیچ وقت سودده نبوده است

کاظم محمدی نیک‌خواه، کارشناس و فعال صنعت خودرو در گفتگو با «تجارت‌نیوز» درخصوص مزایای عرضه خودرو در بورس کالا، گفت: طی سال‌های گذشته سهام گروه خودرویی هیچ وقت سوددهی قابل توجهی نسبت به افزایش نرخ تورم نداشته است، زیرا خودروسازان همیشه یا ادعای زیان داشته‌اند یا اینکه نتوانسته بودند سرمایه ریالی خود را حفظ کنند. به عبارت ساده‌تر تاکنون شرکت‌های خودروسازی که وابسته به وزارت صنایع هستند سودده نبوده‌اند و انگیزه‌ای هم برای خرید سهام نمادهای این شرکت‌های خودروسازی در بازار سرمایه نیست.

این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: با افزایش نرخ دلار در نیمه نخست امسال تحرکی در شاخص کل بورس و تمام صنایع از جمله صنعت خودرو ایجاد شد و ارزش سهام گروه خودرویی نیز رشد پیدا کرد، اما طی دو هفته اخیر با کاهش نرخ دلار در بازار آزاد مجدد صف فروش برای نمادهای خودرویی به دلیل احتمال زیان‌ده بودن این گروه در بازار سرمایه تشکیل شد و ارزش سهام گروه خودرویی مجدد کاهش پیدا کرد.

محمدی نیک‌خواه افزود: در حال حاضر به دلیل افزایش نرخ ارز و نرخ تورم، قیمت خودروهای داخلی در بازار بیش از 70 تا 120 درصد افزایش پیدا کرده است و به همین جهت اگر خودروهای تولید داخل با همین رشد قیمتی در بورس کالا عرضه شوند این موضوع به نفع مصرف‌کننده نبوده و تنها به نفع خودروسازان به دلیل جذب نقدینگی خواهد بود.

محمدی نیک‌خواه افزود: در حال حاضر قیمت برخی محصولات در بورس کالا با ارز سامانه نیما محاسبه می‌شود به همین جهت با عرضه خودرو در بورس کالا احتمال افزایش قیمت خودرو نیز وجود دارد.

این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: با توجه به اینکه تجربه کافی در خصوص عرضه خودرو در بورس کالا نداریم، بنابراین اجرای این طرح زمان بر خواهد بود. به طور کلی معایب عرضه خودرو در بورس کالا برای مصرف کننده بیشتر از مزایای آن است.