چه عواملی سپرده‌های بانکی را جابجا می‌کند؟
با توجه به اینکه در سال ۹۷ سرمایه‌گذاری مدت‌دار در نظام بانکی کاهش داشته است می‌توان نتیجه گرفت که کاهش رشد سرمایه‌گذاری در نظام بانکی در سایه کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی و جذاب شدن بازدهی بازار بورس اتفاق افتاده است.
یک پژوهش با بررسی داده‌های بانک‌ها در دوره زمانی بین سال‌های ۷۹ تا ۹۵ به بررسی متغیرهای کلان اقتصادی در بلندمدت و کوتاه‌مدت و اثر تحریم‌ها بر حجم سپرده‌های بانکی پرداخته است.
به گزارش تجارت‌نیوز ، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تحریم‌های علیه ایران نتوانسته به‌صورت معنی‌داری حجم سپرده‌های بانکی ایران را تحت‌تاثیر قرار دهند و می‌توان گفت که تغییر در سپرده‌های بانکی بیشتر تحت تاثیر سیاست‌های دولت قرار می‌گیرد. از سوی دیگر شاخص قیمت سهام در بلندمدت اثر معنی‌داری بر حجم سپرده‌های بانکی دارد؛ به‌طوری‌که با جذاب شدن بازار سرمایه، از حجم سپرده‌های بانکی کاسته شده است.
تایید حرکت نقدینگی به سمت بازار سرمایه
آمارهای بانک مرکزی از حجم سپرده‌های سرمایه‌گذاری در بانک‌ها نشان می‌دهد که در پایان سال ۹۷ از رشد سپرده‌های سرمایه‌گذاری به نسبت سپرده‌های جاری کاسته شده است. از این تغییر ترکیب نقدینگی می‌توان نتیجه گرفت که بازار‌های جذاب دیگری، برای سرمایه‌گذاری مردم و جذب منابع آنها وجود دارند.
علی پارسا در مطالعه‌ای به بررسی اثر متغیرهای کلان اقتصادی و تحریم بر جذب سپرده‌های بانکی ایران در بلندمدت و کوتاه‌مدت پرداخته است. این مطالعه با استفاده از داده‌های فصلی دوره زمانی ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۵ بانک‌های خصوصی و دولتی و روش خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی انجام شده است. یکی از نتایج مهمی که در این مطالعه به‌دست آمده، اثر رشد شاخص قیمت سهام بر کل سپرده‌های بانکی است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که شاخص قیمت سهام در بلندمدت اثر منفی و معنی‌داری بر حجم سپرده‌های بانکی دارد در صورتی که در کوتاه‌مدت این اثر معنی‌دار وجود ندارد.
این نتایج نشان می‌دهد که با افزایش شاخص قیمت سهام که در نتیجه افزایش قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران است، بازدهی بازار سهام افزایش پیدا کرده است. در این شرایط افراد سعی می‌کنند که سبد دارایی خود را به سمت خرید سهام شرکت‌های مختلف هدایت کرده و در نتیجه سپرده‌گذاری در نظام بانکی کاهش پیدا می‌کند. بنابراین با توجه به اینکه در سال ۹۷ سرمایه‌گذاری مدت‌دار در نظام بانکی کاهش داشته است می‌توان نتیجه گرفت که کاهش رشد سرمایه‌گذاری در نظام بانکی در سایه کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی و جذاب شدن بازدهی بازار بورس اتفاق افتاده است. در این مطالعه اثر متغیرهای دیگری مانند تولید ناخالص داخلی، شاخص قیمت مصرف‌کننده (تورم) و تحریم‌ها را بر کل سپرده‌های بانکی، سپرده‌های بانک‌های خصوصی و دولتی بررسی شده است.
بررسی مطالعات داخلی و خارجی
مطالعات مختلفی اثر سیاست‌های پولی بر سپرده‌های بانکی را بررسی کرده‌اند. یکی از این مطالعات با استفاده از داده‌های فصلی دوره ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ و با به‌کارگیری روش خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی توسط‌هاشمی و همکاران انجام شده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نرخ سود سپرده‌ها و بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی با سپرده‌های بانک‌های تجاری رابطه معکوس داشته، در حالی که نرخ سود تسهیلات و نسبت سپرده قانونی رابطه مستقیم دارد. علاوه براین، این مطالعه نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی و جمعیت نیز نقش مثبتی در افزایش سپرده‌های بانک‌های تجاری داشته‌اند. در نهایت تورم در تمامی برآوردها به استثنای الگوی تاثیر نرخ سود سپرده‌ها بر جذب منابع بانک‌های تجاری، دارای اثر منفی بوده است.
مطالعه دیگری نیز در این زمینه انجام شده که عوامل اقتصادی را بر سپرده‌های بانکی در نیجریه بررسی کرده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در نیجریه سرمایه‌گذاری بانک‌ها، تعداد شعب بانک، نرخ بهره و شاخص قیمت از عوامل مهم موثر بر سپرده‌های بانکی هستند.
اثر GDP بر سپرده‌های بانکی
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت اثر مثبت و معنی‌داری بر حجم کل سپرده‌های بانکی ایران داشته است. بنابراین می‌توان گفت که با افزایش تولید ناخالص داخلی و در پی آن افزایش قدرت خرید افراد، توانایی افراد برای سپرده‌گذاری در نظام بانکی افزایش یافته و بنابراین باعث افزایش سپرده‌گذاری در نظام بانکی می‌شود. نتایج مربوط به مدل حجم سپرده‌های بانک‌های دولتی نیز نشان می‌دهد که فقط تولید ناخالص داخلی در کوتاه‌مدت اثر مثبت و معنی‌داری بر حجم سپرده‌های بانک‌های دولتی دارد و در بلندمدت هیچ کدام از متغیرها اثر معنی‌داری بر حجم سپرده‌های بانک‌های دولتی ایران ندارند. در واقع می‌توان گفت با افزایش تولید ناخالص داخلی و در نتیجه آن درآمد پولی افراد، قدرت پس‌انداز افزایش پیدا کرده و سپرده‌های بانکی افزایش می‌یابد. بنابراین بر اساس این پژوهش، یکی دیگر از دلایل کاهش رشد سرمایه‌گذاری در نظام بانکی در سال ۹۷ می‌تواند منفی بودن رشد تولید ناخالص داخلی باشد.
همچنین بررسی‌ها در این پژوهش نشان می‌دهد که شاخص قیمت مصرف‌کننده به‌عنوان شاخص اندازه‌گیری نرخ تورم در بلندمدت اثر مثبت و معنی‌دار و در کوتاه‌مدت اثر معنی‌داری بر حجم سپرده‌های بانکی ایران ندارد. در واقع پژوهشگر معتقد است با افزایش نرخ تورم بر حجم سپرده‌های بانکی افزوده شده است.
بی‌اثری تحریم‌ها در حجم سپرده‌ها
مطالعه پیش‌رو با استفاده از ابزارهای مختلف اثر تحریم‌ها را بر حجم سپرده‌ها بررسی کرده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تحریم‌های علیه ایران نتوانسته‌اند به‌صورت معنی‌داری حجم سپرده‌های بانکی ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد. از سوی دیگر می‌توان گفت که تغییر در سپرده‌های بانکی بیشتر تحت‌تاثیر سیاست‌های دولت قرار می‌گیرد. در واقع تحریم‌های سال‌های ۸۵ و ۸۹ باعث افزایش حجم سپرده‌های بانکی در ایران شده و تحریم‌های سال‌های ۹۰ و ۹۱ به‌صورت معناداری حجم سپرده‌های بانکی ایران را افزایش داده‌اند.
رفتار سپرده‌های بانک‌های خصوصی
نتایج مربوط به برآورد مدل مربوط به سپرده‌گذاری در بانک‌های خصوصی نشان می‌دهند که هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت شاخص قیمت سهام اثر منفی و معنی‌دار و تولید ناخالص داخلی اثر مثبت و معنی‌داری بر حجم سپرده‌های بانک‌های خصوصی داشته‌اند. اما شاخص قیمت مصرف‌کننده اثر معنی‌داری نداشته است. نتایج همچنین نشان‌دهنده اثر معنی‌دار مثبت تحریم‌ها بر سپرده‌گذاری در بانک‌های خصوصی بوده است. به این معنا که سپرده‌های بانک‌های خصوصی نیز طی سال‌هایی که کشور تحت‌تاثیر تحریم‌ها بوده کاهش معناداری نداشته است. بنابراین می‌توان گفت که تحریم‌ها اثری بر کاهش حجم سپرده‌های بانک‌های خصوصی نداشته است.
منبع: دنیای اقتصاد
نظرات